Qatar wil het centrum van de wereldsport worden en schuwt daarbij de corruptie niet, zoals is gebleken bij de toekenning van het WK voetbal in 2022. Hét prestigeproject van de Qatarezen blijft Paris Saint-Germain, dat volgende week Club Brugge op bezoek krijgt in de Champions League. De emir stopte al meer dan 1,5 miljard euro in de ploeg van Neymar en Mbappé, maar de factuur van de busfirma blijft onbetaald.
Qatar is een schiereiland in de Perzische Golf, vastgeplakt aan het oosten van Saudi- Arabië. Begin jaren zeventig werd er de op twee na grootste gasreserve ter wereld ontdekt. De familie Al-Thani, die al honderdzeventig jaar het emiraat Qatar leidt, werd in één klap onmetelijk rijk. Het gasgeld bezorgde Qatar een curieuze demografie. Er zijn 313.000 etnische Qatarezen, van wie zo’n 6000 deel uitmaken van de koninklijke familie, maar het werk wordt gedaan door 2,3 miljoen expats. Er komen elk jaar makkelijk 100.000 nieuwe buitenlandse werkkrachten bij. Het gaat voornamelijk om Indiërs, Bengalezen en Nepalezen. Amnesty International kaart in ieder jaarrapport aan hoe slecht de expats worden behandeld, maar Qatar legt die jaarlijkse berisping naast zich neer. Er is ook niemand die de steenrijke Qatarezen daarover onder druk kan zetten.
De vier meest gebruikte sms’jes van PSG-baas Al-Khelaïfi zijn: ‘It’s not enough’, ‘I need a report’, ‘I don’t understand’ en ‘I’m not happy’.
Eén ding boezemt Qatar vrees in: wat als de gasreserves op een dag op zijn? Het Algemeen Secretariaat voor Ontwikkeling ontvouwde in 2008 een plan om de gasdollars aan het werk te zetten. Met Qatar National Vision 2030 wil het land zich wereldwijd verankeren. Het emiraat kocht zich in bij Volkswagen, Shell, Barclays, Vinci en honderden andere bedrijven. Volgens het ontwikkelingsplan moet Qatar ook het centrum van de wereldsport worden. Van handbal tot turnen, van zwemmen tot MotoGP: de Golfstaat koopt clubs, toernooien en macht. Het klapstuk is natuurlijk het wereldkampioenschap voetbal van 2022. Dat bij de toekenning allerhande schimmige deals in het spel waren, is uitvoerig aangetoond. De helft van het Uitvoerend Comité van de Wereldvoetbalbond FIFA, dat het WK aan Qatar toewees, is ondertussen geroyeerd wegens corruptie.
National Vision bracht de Qatarezen ook naar het clubvoetbal. Het emiraat heeft sponsordeals met FC Barcelona, Real Madrid, AS Roma en Bayern München. Maar hét prestigeproject is Paris Saint-Germain, dat volgende week Club Brugge op bezoek krijgt in de Champions League (na de zware 0-5 nederlaag voor Club in de heenwedstrijd).
Er bestaat een directe link tussen de intrede van de Qatarezen bij PSG en het WK van 2022. Daarvoor moeten we terug naar 23 november 2010. De Franse president Nicolas Sarkozy nodigt UEFA-voorzitter Michel Platini uit voor een late lunch. Ook de Qatarese kroonprins Tamim bin Hamad al-Thani schuift aan. Drie jaar later zou hij zijn vader opvolgen als emir. Na dat etentje gebeuren er een aantal zaken waarvan de betrokkenen beweren dat ze geen verband houden met elkaar. Negen dagen na het bezoek aan Sarkozy wint Qatar de toewijzing van het WK 2022. Platini, die zijn steun nochtans had beloofd aan een andere WK-kandidaat, gooit zich in de dagen voor de stemming volledig voor de kandidatuur van de Golfstaat. Enkele weken later wordt zijn zoon Laurent Platini ceo van het Zwitserse sportmerk Burrda, dat ook een vestiging heeft in de Qatarese hoofdstad Doha. In mei 2011 koopt Qatar Paris Saint-Germain: een sukkelende Franse eersteklasser met financiële zorgen, waar Nicolas Sarkozy voor supportert. De Qatarezen pakken het groots aan bij PSG. Onwezenlijke transfersommen, waaronder een bod van 222 miljoen voor de Braziliaan Neymar, verbluffen de voetbalwereld. Twee maanden na de overname van Paris Saint-Germain betaalt het Qatarese mediaconglomeraat BeIN Sports een overdreven bedrag voor de uitzendrechten van de Franse voetbalcompetitie. Ook in 2011 bestelt Qatar Airways vijftig toestellen bij de Europese vliegtuigbouwer Airbus, die zijn grootste fabriek in het Franse Toulouse heeft. Nicolas Sarkozy verliest de presidentsverkiezingen van 2013 en komt aan het hoofd van een Qatarees investeringsfonds ter waarde van 250 miljoen euro (hij nam later ontslag toen hij terugkeerde naar de politiek).
Dat is allemaal veel toeval bij elkaar, vindt ook het Franse gerecht. Platini heeft zijn beleidsfuncties binnen het voetbal al neergelegd vanwege een andere corruptiezaak. De oud-voetbalster mag binnenkort aan de rechter uitleggen hoe de Qatardeal in elkaar steekt. Of Sarkozy iets ten laste kan worden gelegd, is minder duidelijk.
Parelvisser
Niet alleen hoe de Qatari in PSG zijn beland roept in Frankrijk veel vragen op, maar ook hoe ze de club runnen. Paris Saint-Germain houdt er een bizarre bedrijfsvoering op na. De Franse krant Le Monde nam het op zich om een portret te schrijven van voorzitter Nasser Al-Khelaïfi. Die is vorige zomer amper twee dagen op kantoor geweest, schat Le Monde. Haar journalisten bivakkeerden op PSG om de beruchte Al-Khelaïfi, ook bekend onder het letterwoord NAK, te kunnen spreken. Ze zijn er uiteindelijk niet in geslaagd. Titel van hun kluchtige artikel was Le patron fantôme: de spookvoorzitter.
De 45-jarige Al-Khelaïfi is niet hooggeboren. Deze zoon van een Qatarese parelvisser was begin jaren 2000 tennisprof. NAK schopte het tot de 995e plaats op de wereldranglijst. Hij werd sparringpartner van de toenmalige kroonprins, vandaag de emir. Er groeide een vriendschap uit die de tennisser naar andere hoogten zou katapulteren. In 2006 kwam Al-Khelaïfi aan het hoofd te staan van het opstartende Al Jazeera, de nieuwszender die opereert vanuit Doha. Vervolgens werd hij president van BeIN Media Group, voorzitter van de Qatarese tennisfederatie en Qatarees minister, zij het zonder bevoegdheid. Daarna werd hij gedropt bij PSG. Al-Khelaïfi runt de club, maar het geld komt van de Qatarese overheid. In feite werd hij Qatars zetbaas voor alles wat met sport en entertainment te maken heeft. Dat Le Monde hem deze zomer niet trof in Parijs, kwam omdat NAK in Hollywood zat. Filmproducent Miramax, opgericht door Harvey Weinstein, zit ook in de portefeuille van BeIN Media. Sinds de MeToo-zaak rond Weinstein draait Miramax vierkant, en Al-Khelaïfi ging persoonlijk poolshoogte nemen.
De voorzitter van PSG is er zelden en tegelijk doet hij op een waanzinnige manier aan micromanagement. Dat levert praktische problemen op, want als NAK er niet is, worden de facturen niet betaald. Meerdere bedrijven moeten nog geld van Paris Saint- Germain. Bij de busfirma die de spelers naar het stadion voert, ligt een rekening van 800.000 euro. Een uitstaande factuur bij hotelketen Accor werd omgezet naar shirtsponsoring. Toen de ploeg een privéjet charterde voor een voorbereidingstoernooi in Oostenrijk weigerde de piloot op te stijgen, tenzij men ter plekke de kerosinekosten voorschoot. De toenmalige manager moest zijn persoonlijke kredietkaart bovenhalen. Al-Khelaïfi leidt PSG via zijn smartphone. Le Monde publiceerde een compilatie van de standaardantwoorden, verzonden door de voorzitter aan zijn personeel. Het gaat telkens om korte zinnetjes, zonder uitzondering negatief. De vier meest gebruikte zijn: ‘It’s not enough’, ‘I need a report’, ‘I don’t understand’ en ‘I’m not happy’. ‘Door het aangeboren wantrouwen van een baas die er uit principe van overtuigd is dat het werk slecht wordt gedaan, loopt het personeel voortdurend op eieren’, schreef Le Monde. De club kampt met een golf van burn-outs. Een psycholoog staat de vele overspannen medewerkers bij.
Straftraining
Wanneer Al-Khelaïfi wél aanwezig is, wordt het pas echt link. In maart verloor PSG in de knock-outfase van de Champions League van Manchester United. NAK had een onaangename verrassing in petto. De club nodigde 300 hooligans uit om een straftraining op te luisteren met beledigingen, spreekkoren en Bengaals vuur. De spelers bibberden uit hun sokken. De Qatarese voorzitter is sindsdien mateloos populair bij de harde kern van Paris Saint-Germain. Bij andere clubs krijgt het bestuur de volle laag wanneer er verloren wordt, bij PSG keert de woede zich tegen de spelers.
De voetballers klagen nochtans niet over hun voorzitter. Sterspelers zoals Neymar, Thiago Silva of Kylian Mbappé hebben zijn nummer. Hij neemt altijd op, hun meest buitenissige grillen worden ingewilligd. Maar de mindere goden moeten op hun tellen passen. Frans international Hatem Ben Arfa maakte de fout om de emir van Qatar aan te spreken toen die een training bezocht. NAK kon er niet mee lachen: Ben Arfa heeft geen minuut meer gespeeld. In de volgende transferperiode vertrok hij gratis naar Stade Rennes.
Toen de ploeg een privéjet charterde voor een voorbereidingstoernooi in Oostenrijk weigerde de piloot op te stijgen, tenzij men ter plekke de kerosinekosten voorschoot.
Het leek een kwestie van tijd voor ook Nasser Al- Khelaïfi beschuldigd zou worden van corruptie. EIC, het platform voor internationale onderzoeksjournalistiek, publiceerde vorige week een belastend document uit de Football Leaks, het grote datalek dat sedert enkele jaren voetbalbobo’s aller landen verontrust. Niet alleen kochten de Qatarezen de toewijzing van het wereldkampioenschap, ze blijken stevig te hebben bijbetaald om hun WK te behouden. De Football Leaks bevatten de notulen van het FIFA Finance Committee van 3 oktober 2013. Het is de Wereldvoetbalbond dan beginnen te dagen dat een WK in de woestijn van Qatar, waar de zomertemperatuur oploopt tot 50 graden, geen al te best idee is. Er wordt geopperd om het toernooi te verplaatsen naar de winter, maar dan derven de nationale voetbalcompetities inkomsten: zij moeten immers hun voetbalseizoen opknippen, zodat de topspelers in november naar het WK kunnen. Een Kameroense voetbalbons vraagt op het FIFA Finance Committee of Qatar het inkomstenverlies zal vergoeden. Het lijkt een een-tweetje, want Jérôme Valcke, secretaris-generaal van de FIFA, antwoordt prompt dat Qatarese bedrijven voor ‘bijkomende compensaties’ zullen zorgen. Niemand vraagt wat Valcke daarmee bedoelt.
Villa op Sardinië
Ook nu volgt er een krasse samenloop van omstandigheden. Eén maand na de vergadering koopt Valcke een villa op Sardinië. Kostprijs: bijna 5 miljoen euro, en de Fransman sluit geen hypotheeklening af. Valcke verdient goed bij de FIFA, maar met een jaarloon van 1 miljoen euro valt het moeilijk voor te stellen hoe hij zomaar 5 miljoen cash op tafel kan leggen. Het Zwitserse federale parket – bevoegd omdat de hoofdzetel van de FIFA in Zürich is gevestigd – denkt het ondertussen wel te begrijpen. De onderzoekers vonden een brief die Valcke op 30 oktober 2013 verstuurde aan Nasser Al-Khelaïfi. ‘Begin volgende week moet er 5.070.000 euro worden overgeboekt naar de rekening van de notaris’, schrijft hij. De extra 70.000 euro dient voor notariskosten. De oorspronkelijke verkoopakte vermeldt de vrouw van Valcke als kopende partij. Vlak voor de verkoop wordt het hele plan omgegooid. De voorzitter van Paris Saint-Germain leent een stroman geld om de luxevilla te kopen. Valcke zal de villa huren, ver onder de marktprijs. Dat gebeurt via een bedrijf dat Umbelina heet en gevestigd is op de Britse Maagdeneilanden.
Onwezenlijke som
In december 2013 roept Valcke het Finance Committee opnieuw samen. Er is goed nieuws: Al-Khelaïfi’s mediabedrijf BeIN Sports koopt de tv-rechten van de WK’s van 2026 en 2030 voor respectievelijk 210 en 270 miljoen dollar. Een onwezenlijke som, want het gaat enkel om de uitzendrechten voor het Midden-Oosten. De commissie stemt tevreden in. Niemand stelt vragen bij de bizarre gang van zaken. TV-rechten verkopen 13 jaar voor de start van een toernooi, zonder openbare aanbesteding? Op dat moment is zelfs niet bekend welke landen die WK’s zullen organiseren. Het advocatenkantoor dat het tv-contract opstelt, waarschuwt de FIFA: er is toch marktonderzoek nodig om te bepalen hoeveel die rechten waard zijn? De voetbalbond gaat er niet op in.
Het Zwitserse gerecht beschuldigt Valcke nu van corruptie en valsheid in geschriften. De FIFA, die in 2016 Valcke definitief aan de kant schoof wegens zijn betrokkenheid bij twee andere corruptieschandalen, zegt dat onderzoek te steunen. Valcke ontkent de aantijgingen en laat via zijn advocaat weten dat toen hij sprak over ‘bijkomende compensaties uit Qatar’ het niet ging om zijn luxevilla en al evenmin om het monsterbod voor de tv-rechten. Wat dan wel werd bedoeld, blijft onduidelijk. Al-Khelaïfi’s advocaat verklaart dat zijn cliënt nooit eigenaar is geweest van de villa in Sardinië en met heel deze zaak dus niks te maken heeft. In 2017 neemt het gerecht de villa van Valcke in beslag.
Ook deze tweede grote Qatarese corruptiezaak in het hart van de Wereldvoetbalbond verandert in wezen niets. Het WK van 2022 vindt plaats van 21 november tot 18 december in Qatar, zelfs de omstreden deal met de tv-rechten wordt niet opgeschort. Uit de Football Leaks blijkt dat het sowieso moeilijk is om Qatar het WK af te pakken. Wel bestaat er een clausule die stelt dat bij oorlog in de Golf het toernooi automatisch wordt afgewerkt in het land waar het laatste WK plaatsvond. Dat zou dus in Rusland zijn: een land dat zich óók veelvuldig schuldig heeft gemaakt aan corruptie in het voetbal. Een mens zou er cynisch van worden.
WK Atletiek
Naar Qatarese normen ging het om kleingeld: met 3,1 miljoen euro voor de zoon van de toenmalige voorzitter van de Wereldatletiekbond, werd het wereldkampioenschap atletiek van 2019 verpatst. Het vond eind september plaats in de Qatarese hoofdstad Doha.
Dat desastreus verlopen WK draaide uit op een pr-ramp voor sportland Qatar. Alle atleten riepen als uit één mond: ‘Wij willen hier weg.’ Het lag niet alleen aan de sfeerloze tribunes. Het prachtige Khalifa International Stadion kan 40.000 man ontvangen, maar tijdens het WK zaten er zelden meer dan vijfduizend fans. Bij het indienen van hun kandidatuur hadden de Qatarezen volle tribunes beloofd, maar niemand schrok dat het een loze belofte bleek. Bij het WK wielrennen van 2016 was ook al geen hond komen opdagen. En Nina Derwael herinnert zich nog de akelig lege turnzaal waarin zij in 2018 voor het eerst wereldkampioen werd op de brug.
Geen sfeer is één ding, maar zodra de gezondheid van de atleten in gevaar komt, wordt het een ander verhaal. Tijdens de marathon bij de vrouwen evolueerde het WK atletiek van klucht naar tragedie. Veertig procent van de deelnemers haalde de finish niet. Het was 32 graden, met een luchtvochtigheid boven 75 procent. Zwijmelende atleten werden afgevoerd op brancards, ambulances reden af en aan. ‘Blij dat ik het heb overleefd’ zei Manuela Soccol, de enige Belgische deelnemer die de wedstrijd uitliep. In het chique atletiekstadion bleek de hitte geen punt, want dat werd geheel gekoeld met openluchtairconditioning. Op de piste en in de tribunes was het goed toeven, in de kleedkamers bleek het dan weer bar koud.
Op het WK voetbal wordt het makkelijker. De World Cup zal doorgaan van 21 november tot 18 december 2022. In Qatar is het dan een aangename 26 graden. Gelukkig maar: tienduizenden voetbalsupporters in de loden zomerhitte verplaatsingen laten maken, had tot ongelukken geleid. En een bijkomende toegeving aan de fans: blijkbaar komt er een fatwa die buitenlandse bezoekers toestaat om bier te drinken in daarop voorziene fanzones.
Aspire Academy – KAS Eupen
Qatar is als gastland automatisch geplaatst voor het eigen WK. De Qatarezen zullen niet afgaan, ze hebben het ook zeer planmatig aangepakt. Al in 2004 startte de Aspire Academy. In de woestijn verrees de chicste voetbalschool ter wereld, maar wie zou daar voetballen? Er werd een scoutingsproject opgestart van ongeziene schaal, dat de beste jonge talenten van Afrika in Doha wou stallen. Bij Real Madrid en FC Barcelona kocht Qatar jeugdtrainers weg om tienduizenden Afrikaantjes door te lichten. Volgens de officiële versie was het niet de bedoeling dat de Aspire-talenten bij de Qatarese nationale ploeg zouden belanden, maar natuurlijk gebeurde dat uiteindelijk wel. De beste van hen is Almoez Ali, een genaturaliseerde Soedanees die op zijn zevende naar Doha kwam. In 47 matchen voor de Qatarese nationale ploeg scoorde hij 24 keer. In de Asia Cup van dit jaar, gewonnen door Qatar, maakte Ali 9 doelpunten.
Almoez Ali kennen ze bij KAS Eupen. Aspire Academy is al sinds jaar en dag hoofdsponsor en eigenaar van de club uit de Oostkantons. Eupen dient om de Aspire-alumni de hardheid van het Europese clubvoetbal eigen te maken. Almoez Ali speelde in de jeugdreeksen bij Eupen, om dan te verkassen naar de Qatarese competitie. Dat is blijkbaar het model. De belofteploeg van Eupen zit vol Qatarezen, maar ze halen zelden de A-kern. De Belgische profclub fungeert als een soort Erasmus-ervaring voor genaturaliseerde Afrikaanse Qatarezen.Volgend jaar wordt het Aspire-project opgedoekt. Wat de gevolgen zijn voor Eupen weet niemand.
WK Atletiek
Naar Qatarese normen ging het om kleingeld: met 3,1 miljoen euro voor de zoon van de toenmalige voorzitter van de Wereldatletiekbond, werd het wereldkampioenschap atletiek van 2019 verpatst. Het vond eind september plaats in de Qatarese hoofdstad Doha.
Dat desastreus verlopen WK draaide uit op een pr-ramp voor sportland Qatar. Alle atleten riepen als uit één mond: ‘Wij willen hier weg.’ Het lag niet alleen aan de sfeerloze tribunes. Het prachtige Khalifa International Stadion kan 40.000 man ontvangen, maar tijdens het WK zaten er zelden meer dan vijfduizend fans. Bij het indienen van hun kandidatuur hadden de Qatarezen volle tribunes beloofd, maar niemand schrok dat het een loze belofte bleek. Bij het WK wielrennen van 2016 was ook al geen hond komen opdagen. En Nina Derwael herinnert zich nog de akelig lege turnzaal waarin zij in 2018 voor het eerst wereldkampioen werd op de brug.
Geen sfeer is één ding, maar zodra de gezondheid van de atleten in gevaar komt, wordt het een ander verhaal. Tijdens de marathon bij de vrouwen evolueerde het WK atletiek van klucht naar tragedie. Veertig procent van de deelnemers haalde de finish niet. Het was 32 graden, met een luchtvochtigheid boven 75 procent. Zwijmelende atleten werden afgevoerd op brancards, ambulances reden af en aan. ‘Blij dat ik het heb overleefd’ zei Manuela Soccol, de enige Belgische deelnemer die de wedstrijd uitliep. In het chique atletiekstadion bleek de hitte geen punt, want dat werd geheel gekoeld met openluchtairconditioning. Op de piste en in de tribunes was het goed toeven, in de kleedkamers bleek het dan weer bar koud.
Op het WK voetbal wordt het makkelijker. De World Cup zal doorgaan van 21 november tot 18 december 2022. In Qatar is het dan een aangename 26 graden. Gelukkig maar: tienduizenden voetbalsupporters in de loden zomerhitte verplaatsingen laten maken, had tot ongelukken geleid. En een bijkomende toegeving aan de fans: blijkbaar komt er een fatwa die buitenlandse bezoekers toestaat om bier te drinken in daarop voorziene fanzones.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
