Maandagavond zit premier Bart De Wever (N-VA) met zijn kernkabinet samen over de humanitaire situatie in Gaza, waar Israël afgelopen weekend een nieuw grondoffensief begon. Knack sprak erover met Midden-Oostenkenner en filosoof Ludo Abicht (88). ‘De Gaza-resolutie van de Kamer zegt héél weinig. De tekst verplicht Israël tot niets.’
Na bijna 600 dagen in het Gaza-conflict heeft Israël een nieuw grondoffensief gelanceerd in de platgebombardeerde strook. Het geweld blijft maar voortduren.
Ludo Abicht: Dit offensief was eigenlijk al voorspeld op 7 oktober 2023, toen Israëlisch premier Benjamin Netanyahu in een speech sprak over twee centrale doelen: de bevrijding van alle gijzelaars en de totale vernietiging van Hamas.
Wat je nu ziet, is een volgende stap in een poging om die doelen te bereiken, mét geweld, maar ten koste van de bevolking in Gaza. Op enkele dagen tijd zijn alweer honderden doden gevallen. Volgens de Verenigde Naties (VN) zijn 70 procent van de slachtoffers van de bombardementen in Gaza kinderen onder de vijf jaar en vrouwen, hoewel zij natuurlijk niet gevochten hebben, noch voor, noch tegen Hamas. De onschuldigen worden dus het slachtoffer.
Vraag is of beide doelen van Israël überhaupt haalbaar zijn.
Abicht: Of het gaat lukken, weet ik niet. Mijn vraag is: kun je Hamas vernietigen zonder de bevolking heel sterk te raken? Niemand weet nog wie precies bij Hamas de leiding heeft. Want zodra je daar een leiderspositie opneemt, word je meteen geëlimineerd. Op termijn zal men toch tot een vergelijk of één of andere vorm van akkoord moeten komen. Het kan toch moeilijk de bedoeling zijn om iedereen uit te roeien, waardoor er niemand meer overblijft om mee te onderhandelen?
‘Als je Israël laat meedoen aan het Eurovisiesongfestival, dan moet je Rusland ook toelaten. Punt. Anders meet je met twee maten.’
Wie van de internationale gemeenschap zou een rol kunnen spelen bij zulke onderhandelingen?
Abicht: Iedereen. Al lijkt de macht toch vooral te liggen in de handen van Israël en Amerika. Zij zouden kunnen beslissen om een andere koers te varen, al denk ik niet dat zij op dit ogenblik klaar zijn voor onderhandelingen. Ik ben niet optimistisch.
Trump liet tijdens zijn recente Midden-Oostentournee Israël links liggen.
Abicht: Trump speelt altijd solitair. Hij wilde tonen dat hij Israël niet nodig heeft. Soms zal hij Israël een vrijgeleide geven om te bombarderen, op andere momenten zal hij weer druk uitoefenen. Hetzelfde doet hij met Zelensky: Trump wil tonen wie de baas is.
Als Amerika zou zeggen ‘We willen dit niet langer en eisen een programma dat de dreigende hongersnood in Gaza voorkomt’, dan zouden ze daarin slagen. Maar ik heb jarenlang in de VS gewoond en de kennis van buitenlandse politiek bij de Amerikaanse bevolking is bijzonder zwak.
Wat met de EU?
Abicht: Het is niet dat Europa één front gaat vormen tegen de situatie. Europa is zeer verdeeld. België evenzeer. Zelfs de MR en de N-VA zijn verdeeld.
Wat is Macrons vredesplan voor Gaza, waarbij België zich wil aansluiten?
De protesten in Israël zelf lijken vooral te gaan over het lot van de veertigtal overgebleven gijzelaars.
Abicht: Dat mensen op straat komen voor de vrijlating van de gijzelaars is normaal. Als vader of broer zou ik er ook staan voor mijn familie, zelfs voor iemand die ik niet ken. Er zijn er een aantal die betogen tegen de oorlog zelf – aangezien de gijzelaars niet zullen vrijkomen zolang de oorlog op deze manier blijft duren. Dat is nog altijd maar een kleine groep, al begint die wel te groeien. Ook in het Israëlische leger heb je een aantal mensen die niet meer willen dienen in de Palestijnse gebieden. Er zijn dus wel degelijk elementen van protest in Israël zelf.
‘De beelden van uitgemergelde kinderen, dat is van het gruwelijkste dat ik me kan indenken.’
Maar begrijpt u dat er in Israël zo weinig protest is over de gruwel in Gaza an sich?
Abicht: Ik heb daar wel begrip voor. Het is niet makkelijk om tegen de algemene opinie in te gaan. Je moet al heel dapper zijn om alleen de straat op te gaan als al je buren zwijgen.
Ik heb ook Joodse familie ter plekke. Het is bijzonder moeilijk om tegen het beleid in te gaan – want dan lijkt het alsof je aan de andere kant staat. Dat is niet eenvoudig. Die mensen zitten te wachten tot het gedaan is. Ze zien ook wel die beelden op televisie en weten wat er gaande is. Israëli’s zijn over het algemeen goed geïnformeerd. Nieuwe onderhandelingen zouden goed zijn voor iedereen.
Voltrekt zich in Gaza een genocide?
Abicht: Neen. Natuurlijk is daar een etnische zuivering aan de gang. Mensen uit een bepaalde streek naar een andere streek sturen, dat is etnische zuivering. Maar een genocide is technisch gezien de poging om een heel volk uit te roeien. In de Shoah, de Holocaust, was dat het geval: men heeft alle Joden in Europa die men kon vinden, vermoord. In Gaza gaat het om 50.000 à 65.000 slachtoffers, en het ziet eruit als een massamoord, maar een genocide noem ik het niet.
Israëlische historica Fania Oz-Salzberger: ‘Israël voert een lelijke en vuile oorlog in Gaza, maar geen genocide’
Sinds 2 maart houdt het Israëlische leger alle humanitaire hulp voor inwoners van Gaza tegen, inclusief voedsel en drinkwater. Netanyahu zegt nu dat hij ‘om diplomatieke redenen’ toch een hongersnood in Gaza wil voorkomen.
Abicht: Geneesmiddelen en voedsel achterhouden, dat is op het randje van genocide. Voedsel als wapen gebruiken gaat te ver. De beelden van uitgemergelde kinderen, dat is van het gruwelijkste dat ik me kan indenken. En dat terwijl er honderden vrachtwagens met hulpgoederen en voedsel klaarstaan aan de grens.
Dat men bombardeert en in de straten gaat vechten, is natuurlijk ook erg. Maar dat is zo’n akelige en laffe manier om je tegenstander te laten lijden. Men zou dat niet mogen gebruiken. Maar het gebeurt toch.
Afgelopen weekend kaapte Israël de tweede plaats weg op het Eurovisiesongfestival, en ook vanuit België kreeg het land 12 punten. Hoe schat u dat succes in?
Abicht: Een Finse zangeres die een stok in haar vagina steekt, is dat grote kunst? Ik vind het allemaal een beetje ondermaats. Sorry, ik volg het songfestival dus niet echt, de Koningin Elisabethwedstrijd zegt me meer. Maar over de politieke dimensie wel nog dit: als je Israël laat meedoen, dan moet je Rusland ook toelaten. Punt. Anders meet je met twee maten. En dat is heel ongezond.
‘Songfestival: zelfs protest op Instagram helpt tegen het geweld van Israël’
Was u blij met de Gaza-resolutie die de Kamer midden mei heeft aangenomen?
Abicht: Nee. Je moet de tekst goed lezen, die zegt heel weinig. ‘We zijn tegen geweld in Gaza.’ Tja, wie niet? De tekst verplicht Israël tot niets, er zijn geen sancties aan verbonden. Ook aan het verdrag tussen de EU en Israël wordt niet geraakt.
Ziet u toch nog ergens een sprankeltje hoop?
Abicht: Een sprankeltje is het juiste woord: een klein beetje vuur dat misschien nog in brand kan schieten. Zowel bij de Joodse gemeenschappen in Europa als in de VS, en zelfs in Israël, zie je toch mensen die beginnen na te denken. En niet alleen aan universiteiten trouwens, maar ook mensen uit de zakenwereld en de entertainmentindustrie.
Neem nu Ben Cohen, medeoprichter van het bekende ijsmerk Ben & Jerry’s (die recent nog een hoorzitting in de Amerikaanse senaat had verstoord met protest tegen de aanvallen op Gaza, nvdr). Dat zo’n mensen durven naar buiten te komen, dat geeft mij op termijn hoop.
