Fidel Castro is overleden

Fidel Castro, de leider van de Cubaanse revolutie, is vrijdagavond overleden. Dat heeft zijn broer Raúl Castro, de huidige president van het eiland, aangekondigd op de nationale televisie. Die zei ook dat hij vandaag, zaterdag, al wordt gecremeerd.

Fidel Castro werd 90 jaar.

“De aanvoerder van de Cubaanse revolutie is vanavond om 22.29 uur (vrijdagavond Cubaanse tijd, zaterdagochtend Belgische tijd) overleden”, verklaarde Raúl Castro op tv. Hij voegde toe dat het lichaam van Fidel, naar zijn eigen wens, zaterdag verast zal worden.

In Cuba zullen negen dagen van nationale rouw in acht genomen worden na het overlijden van Fidel Castro. Een processie met zijn assen zal gedurende vier dagen Cuba doorkruisen. Aan het eind ervan, op zondag 4 december, is er een afscheidsplechtigheid in de stad Santiago de Cuba, aan de zuidkust van het eiland. Verder zullen de vlaggen halfstok hangen, openbare activiteiten en spektakels afgelast worden. Radio- en televisiezenders zullen “informatieve, patriottische en historische” programma’s uitzenden.

Na een guerrillastrijd tegen het bewind van dictator Batista en diens vlucht uit het land, kwam Fidel in 1959 aan de macht. Hij werd eerst premier en later president. Hij leidde Cuba tot 2006, toen hij de macht om gezondheidsredenen overdroeg aan zijn vijf jaar jongere broer Raul. In 2011 droeg hij ook zijn laatste officiële functie, die van nummer één van de Cubaanse communistische partij, over aan Raul.

De laatste jaren verscheen Fidel nog maar sporadisch in het openbaar. Dat gebeurde onder meer nog in augustus, toen hij zijn 90ste verjaardag vierde. Met het heengaan van Fidel, amper twee jaar na de aankondiging van een historische toenadering tussen Cuba en de Verenigde Staten, kan de pagina van de Koude Oorlog definitief omgedraaid worden. Die stortte de wereld bijna in een kernoorlog, tijdens de rakettencrisis van 1962. De Amerikanen ontdekten toen dat de Russen in het geheim raketbases bouwden op Cuba. Een kernoorlog werd op het nippertje afgewend omdat Moskou zijn met raketten geladen schepen op het laatste moment terugriep.

Over zijn erfenis zal nog veel inkt vloeien.De economie van het eiland slabakte vaak, al kan dat zeker voor een deel aan het Amerikaans embargo toegeschreven worden. Op de politieke vrijheden viel en valt veel aan te merken, Amnesty International heeft dikke rapporten gevuld met schendingen van mensenrechten. Maar op gebied van gezondheidszorg staat Cuba aan de wereldtop.

Fidel Castro was voor de enen een man die moedig tegen het grote Amerika verzet pleegde. Voor anderen was hij iemand die zich aan de macht vastklampte, ook al behoorde hij tot een generatie die geen nieuwe oplossingen meer vond voor de problemen van zijn land.

‘Geweld is noodzakelijk’

Fidel Castro Ruz wordt op 13 augustus 1926 geboren in Birán, in de Cubaanse provincie Holguín, als onwettige zoon van de Spaanse immigrant en welgestelde boer Angel Castro y Argiz – vader Castro bezit een suikerplantage van zo’n 93 km² – en Lina Ruz González, de huishoudster van de familie. Fidel heeft nog 2 broers, Ramón en Raul, en 3 zussen, Angela, Juanita en Emma.

De kleine Fidel is verzot op sport, meer bepaald baseball. Hij krijgt op een gegeven moment zelfs een profcontract aangeboden van twee Amerikaanse topclubs. In de plaats daarvan kiest hij het pad van de universiteit van Havana waar hij rechten gaat studeren. Hij huwt met Mirta Díaz-Balart en krijgt een eerste zoon, Fidelito. Later zouden nog zeven kinderen bij drie vrouwen volgen. In 1950 beëindigt Castro met succes zijn studies en begint te werken bij een advocatenkantoor. Hij was toen al een socialist in hart en nieren en nam het op oor de sociaal zwakkeren.

Al snel trad hij hij toe tot het verzet tegen dictator Batista. Fidel sloot zich aan bij een van de radicaalste gewapende groeperingen. Want geweld, zo zei hij, is een noodzakelijk instrument om politieke doelen te bereiken.

Op 26 juli 1953 organiseerde hij een gewapende overval op een politiekazerne in de provincie Oriente. Tientallen van zijn mannen kwamen om en Castro zelf werd gevangen genomen en veroordeeld tot vijftien jaar cel. Twee jaar later kwam hij door een amnestieregeling weer vrij en ging hij in ballingschap naar Mexico en de VS.

Varkensbaai

Castro vormde met een aantal andere ballingen de “Revolutionaire Beweging van de 26ste juli” en begon vanuit de Sierra Maestra, het berggebied in het oosten van Cuba, een guerrillastrijd tegen het bewind. Aan zijn zijde stonden onder andere Che Guevara, Camilo Cienfuegos en zijn broer Raul. Op 1 januari 1959 ontvluchtte Batista Cuba. Op 16 februari werd Castro premier.

Castro en zijn ploeg voerden verregaande hervormingen inzake landeigendom en gezondheidszorg door.

Het nieuwe regime werd door de VS erkend maar al snel ontstonden er wrijvingen omdat Fidel Castro bezittingen van Amerikaanse bedrijven onteigende en olie kocht van de toenmalige Sovjet-Unie. Na een Amerikaanse luchtaanval op de Cubaanse luchthavens in 1961 verklaarde Castro dat zijn revolutie socialistisch was. Een dag later voerden ongeveer 1.400 Cubaanse ballingen, getraind en bewapend door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, een mislukte invasie uit in de Varkensbaai ten zuiden van Havana.

Rakettencrisis

In 1976; veertien jaar nadat de wereld net ontsnapt is aan een kernoorlog, werd Castro president van Cuba. Ondanks de weggevallen steun van Rusland, het Amerikaanse embargo en de jaarlijkse meldingen van schendingen van de mensenrechten door het regime, bleef hij bijna vijftig jaar aan de macht. Vanaf de eeuwwisseling namen de geruchten toe dat Castro’s gezondheid hem in de steek liet. Eind juli 2006 droeg Fidel, na een operatie aan zijn darmen, de macht tijdelijk over aan zijn broer Raúl. Achttien maanden later deed hij definitief afstand van zijn functie van staatsleider, en volgde Raúl hem officieel op.

Raúl Castro verandert langzaam van koers en voert een hele reeks vrijemarkthervormingen in. Raúl waarschuwt al langer dat Cuba nood heeft aan grote veranderingen zodat ‘het systeem’ kan overleven eens de generatie die de revolutie leidde, verdwenen is. ‘Ofwel veranderen we van koers, ofwel zinken we’, aldus Castro. ‘We hebben de plicht om de fouten die we gedurende vijf decennia van socialisme hebben gemaakt in Cuba recht te zetten.’

(Belga/RR)