Nu Bolivia met Luis Arce eindelijk een nieuwe president heeft, kan zijn voorganger en mentor Evo Morales terugkeren uit ballingschap. Knack sprak met hem.
Voor de tweede keer in een jaar tijd verkozen de Bolivianen op 20 oktober een nieuwe president. Vorig jaar won de gecontesteerde zittende president Evo Morales, maar na beschuldigingen van fraude, een volksopstand en druk van het leger ging Morales in ballingschap – eerst in Mexico, later in Argentinië. De rechtse tegenkandidate Jeanine Añez kroonde zich tot interim-president. Maar kijk: een jaar later mag Morales’ vertrouweling Luis ‘Lucho’ Arce, die als minister van Economie en Financiën grote bedrijven had genationaliseerd, zich de nieuwe president van het armste land van Zuid-Amerika noemen.
Door de coronapandemie en uw ballingschap was een normale campagne uitgesloten. Toch won Lucho Arce met meer dan 55 procent van de stemmen. Had u dat verwacht?
Evo Morales: Het bewijst hoe verontwaardigd en ontgoocheld de bevolking wel was over de ‘feitelijke regering’ van Jeanine Añez. Het resultaat van deze verkiezingen bewijst ook dat er vorig jaar géén verkiezingsfraude werd gepleegd (Morales won toen naar verluidt met 47 procent, nvdr), maar dat er sprake was van een staatsgreep.
De regering-Trump en Elon Musk hebben het gemunt op onze lithiumreserves.
Arce wordt gezien als een compromisfiguur en een technocraat, die de hand had in de nationalisering van de olie-industrie en in het ‘economische mirakel’ van Bolivia.
Morales: (boos) Mirakel? Er was geen economisch mirakel. Zoiets komt niet uit de hemel gevallen. Het ging over een economische politiek op verzoek van het volk. Vóór 2006 namen de buitenlandse oliemaatschappijen 82 procent van de olie die ze hier bovenhaalden mee naar het buitenland, amper 18 procent bleef hier. Wij hebben die percentages omgedraaid, nadat uit studies was gebleken dat ze zelfs met 18 procent nog winst maakten. Arce heeft daar een belangrijke rol in gespeeld.
Ik zal een paar dingen in perspectief plaatsen. Onder het neoliberalisme waren de jaarlijkse inkomsten van olie en gas 3 miljard dollar, na de nationalisering 38 miljard dollar. In 2005 kregen we een land met een bruto binnenlands product van 9,5 miljard dollar, vorig jaar gaven we een bbp terug van 42 miljard. En wat deed de regering-Añez? Ze stak zich in de schulden en leende in januari en februari 2020 telkens een half miljard dollar van de nationale bank om lonen te betalen. Pure corruptie. En toen hadden ze het coronavirus nog niet als excuus.
Bolivia heeft grote lithiumvoorraden, die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van batterijen. De beloofde ontwikkeling van de lithiumindustrie heeft de verwachtingen niet ingelost. Hoe komt dat?
Morales: De staatsgreep van 2019 moest dienen om onze lithiumvoorraden in te palmen én was gericht tegen ons economische systeem. De Verenigde Staten en het Internationaal Monetair Fonds zien het niet graag gebeuren dat een land floreert zonder kapitalistisch model. Ze kunnen ook niet aanvaarden dat de ‘indianen’ betere bestuurders blijken dan de traditionele blanke conservatieve klasse. (haalt een foto boven van de Amerikaans Republikeinse eresenator Richard Black) Kijk, deze man heeft in december letterlijk gezegd ‘dat de regering van Donald Trump een staatsgreep in Bolivia heeft aangemoedigd, omdat ze vreesden dat China zich meester zou maken van onze reserves’. En ook Elon Musk, ceo van Tesla, heeft zich in die zin uitgelaten.
