De Europese Commissie zet een nieuwe stap in de inbreukprocedure die ze begin juli tegen Polen gelanceerd heeft wegens de controversiële wet die de pensioenleeftijd van de rechters bij het Poolse Hooggerechtshof verlaagt.
De problemen die de gecontesteerde wet volgens de Commissie oproept, zijn bekend. Door de pensioenleeftijd te verlagen van 70 tot 65 jaar kunnen 27 van de huidige 72 rechters gedwongen worden met pensioen te gaan. Onder hen ook de eerste voorzitter van het Hof, Malgorzata Gersdorf, van wie het zesjarige mandaat nochtans in de Poolse grondwet is vastgelegd.
Rechters die na hun 65ste willen blijven doorwerken, kunnen de Poolse president Andrzej Duda vragen hun mandaat te verlengen, maar voor een beslissing van Duda zijn geen criteria vastgelegd en evenmin is er een rechterlijke toetsing voorzien als een verzoek zou worden afgewezen. Na ontvangst van de aanmaningsbrief die de Commissie vorige maand naar Warschau stuurde, slaagde de rechts-conservatieve regering er zoals verwacht niet in de EU ervan te overtuigen dat de wet verenigbaar is met het Europees recht.
Hij druist in tegen het beginsel van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, inclusief het beginsel dat rechters niet uit hun functie kunnen worden ontheven, herhaalt de Commissie dinsdag. Daarom schakelt ze nu een versnelling hoger. Ze stuurt een zogenaamd ‘met redenen omkleed advies’ waarin ze uiteenzet hoe Warschau zijn verdragsrechterlijke verplichtingen alsnog kan nakomen.
Het krijgt daarvoor een maand de tijd. Als de wet niet wordt aangepast of teruggedraaid, kan de Commissie de zaak voor het Europees Hof brengen. Dat Hof buigt zich nu al over de Poolse wet die de gewone rechtbanken hervormt. Ook daar maakt de Commissie zich zorgen over de pensioenplannen en de impact daarvan op de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Ondanks de moeizame relaties met de huidige Poolse leiders, benadrukt de Commissie dat ze blijft inzetten op dialoog.
Het is Frans Timmermans, de eerste vicevoorzitter van de Commissie, die de gesprekken met Warschau voert. Hij werkt binnen het kader van de eind december 2017 geactiveerde artikel 7-procedure, die erin kan uitmonden dat Polen wegens schending van de Europese waarden zijn stemrecht in de Europese ministerraden verliest. Warschau gaat er evenwel van uit dat de Commissie onvoldoende gesteund wordt door de lidstaten, wat meteen de reden zou zijn waarom ze ook wegens de wet inzake het Hooggerechtshof een inbreukprocedure heeft opgestart.
