Pro-Palestijnse betogers legden tijdens de slotrit van de Vuelta in Madrid de koers stil, ondanks de inzet van duizenden agenten. De ploeg Israel-Premier Tech was eerder in de Ronde van Spanje het mikpunt, maar de protesten richtten zich breder, tegen het optreden van Israël in Gaza. Edwin Winkels, de Nederlandse journalist en schrijver die al veertig jaar in Spanje woont, duidt hoe politiek en samenleving er de protestacties hebben gevoed.
Het was een vreemd beeld: ploegen die zondagavond, na afloop van de Vuelta, zelf een podiumceremonie organiseerden om de winnaars van de eindklassementen te huldigen. De officiële plechtigheden waren immers afgelast, nadat ook de slotrit op 40 kilometer van de finish werd stopgezet. Vele pro-Palestijnse demonstranten hadden immers het parcours ingepalmd. Nochtans waren ruim tweeduizend politieagenten opgetrommeld.
Hoe slaagden demonstranten erin om de slotrit van de Vuelta in Madrid stil te leggen?
EDWIN WINKELS: Ik was toevallig bij de NAVO-top in Madrid in 2022, toen er ook duizenden agenten waren ingezet. Het verschil is: daar bewaak je concrete plekken, zoals de toegang tot een vergadergebouw. Dat is vrij eenvoudig af te sluiten.
Tijdens de dictatuur van Franco stonden er tijdens de Vuelta nog elke honderd meter gewapende agenten langs de weg, maar dat is nu ondenkbaar. Zelfs een lokale ronde in Madrid kun je niet overal beveiligen. Demonstranten kunnen met honderden tegelijk dranghekken omvergooien.
Kwamen de ordediensten uit de stad zelf of van de nationale overheid?
WINKELS: Spanje heeft verschillende politiekorpsen. De gemeentelijke politie van Madrid, de Policía Municipal, regelt vooral verkeer en afzettingen. De extra agenten voor de veiligheid kwamen van de Nationale Politie, die onder de nationale overheid valt. Die opereert onafhankelijk van de politieke kleur van de regering. De gemeente kan om versterking vragen, en dat gebeurt dan.
We weten alleen niet wat de precieze instructies waren en hoe ver de politie mocht gaan om de demonstraties te stoppen. Mogelijk hebben ze zich teruggetrokken om escalatie te voorkomen. Het doel was de veiligheid te bewaken. Renners laten koersen had waarschijnlijk minder prioriteit. Volgens de politievakbond ontbraken er ook duidelijke instructies.
El final que nadie quería 👇https://t.co/GDgnF3KnCK pic.twitter.com/hRatwxQQ5n
— Nacho Labarga Adán (@nacholabarga) September 15, 2025
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
In hoeverre waren de protesten in Madrid en tijdens de Vuelta vooral gericht tegen de deelname van de ploeg Israel-Premier Tech?
WINKELS: De aanwezigheid van die ploeg was een kapstok. Maar zelfs als Israel-Premier Tech zich had teruggetrokken, denk ik dat de protesten waren doorgegaan. Toen de ploeg de naam ‘Israel’ van de shirts haalde, hielp dat ook niet. Het ging veel breder. Je zag overal Palestijnse vlaggen en protesten tegen de genocide in Gaza.
Sommige Spaanse politici, zelfs uit de regering, riepen op om Israel-Premier Tech uit te sluiten. Waarom heeft de Vuelta-organisatie dat niet gedaan?
WINKELS: In het begin zei Kiko García, technisch directeur van de Vuelta, dat het raadzaam zou zijn als de ploeg zou vertrekken, maar dat die beslissing in handen van de Internationale Wielerunie lag. De Vuelta-organisatie kon zelf niets doen. En aangezien de UCI volgens directeur Javier Guillén de ploeg wilde behouden, waren hun handen gebonden. Volgens Guillén dreigden er zelfs juridische gevolgen als ze Israel-Premier Tech hadden uitgesloten.
Kan een renner Israel-Premier Tech verlaten vanwege Gaza?
Opvallend: de Spaanse socialistische premier Pedro Sánchez en verschillende ministers steunden de protesten.
WINKELS: Sánchez prees ze zondag als ‘een stap voorwaarts voor mensenrechten’, al heeft hij na de protesten in Bilbao wel benadrukt dat renners niet in gevaar mochten worden gebracht.
Zijn woorden passen bij het beleid van zijn regering, die eerder al maatregelen had genomen tegen Israël. De Spaanse regering, een van de weinige progressieve in Europa, loopt op dat vlak voorop. In 2024 erkende het al de Palestijnse staat en legde het een wapenembargo op.
De burgemeester van Madrid, José Luis Martínez-Almeida van de rechts-conservatieve Partido Popular, zag het met lede ogen aan.
WINKELS: Almeida beloofde zero tolerance, maar veel heeft dat niet geholpen. Hij vindt dat de regering niet genoeg heeft gedaan om de orde te herstellen.
De grootste rivaal van premier Sánchez is niet Almeida, maar Isabel Díaz Ayuso, de conservatieve premier van de regio Madrid. Zij is woedend over de protesten, net als Almeida, die dit als een smet op Madrid ziet. Een stad betaalt flink voor het feestelijke einde van de Vuelta. Als dat verstoord wordt door onlusten, schaadt dat het imago.
Is dit een spiegelbeeld van de verdeelde Spaanse samenleving, met een linkse meerderheid tegenover een rechts kamp?
WINKELS: Ja. Links en rechts liggen in Spanje voortdurend in conflict, maar die verdeeldheid zie je in veel landen. Wat Spanje bijzonder maakt, is dat de pro-Palestijnse protesten hier veel groter en zichtbaarder zijn dan elders.
Waarom?
WINKELS: Spanje heeft geen heel invloedrijke Joodse gemeenschap waarmee rekening moet worden gehouden. Het gaat slechts om 45.000 mensen in totaal. In landen als België, Nederland of Frankrijk is die verhouding groter, en wordt er meer gebalanceerd tussen pro-Palestina- en pro-Israël-sentimenten.
In Spanje zijn de Joden eeuwen geleden verdreven en nooit massaal teruggekeerd. Dat maakt de steun voor Palestina veel breder. Daarnaast is er in enkele regio’s sympathie voor onderdrukte volkeren die strijden voor onafhankelijkheid, wat aansluit bij de Spaanse context.
Speelt de regionale verdeeldheid in Spanje ook mee?
WINKELS: In regio’s als Catalonië en Baskenland, maar ook Galicië, is de sympathie voor Palestina extra groot. Zij zien parallellen met hun eigen strijd tegen wat zij als onderdrukking door het centrale regime ervaren.
Maar de grote demonstratie in Madrid, een stad zonder die regionale sentimenten, laat zien dat het een nationaal fenomeen is. Het progressieve deel van Madrid, ondanks de conservatieve burgemeester en regionale overheid, steunt de zaak. Misschien reisden ook demonstranten naar Madrid, maar dat weten we niet zeker.
Auteur Edwin Winkels over de charme en geschiedenis van de Vuelta: ‘Spanje is niet één natie, maar verschillende volkeren die toevallig op een schiereiland wonen’
Hoe schat u de algemene steun voor deze protestacties onder de hele Spaanse bevolking in?
WINKELS: Als het protest politiek wordt gesteund, geeft dat demonstranten nog meer wind in de zeilen. Een grote meerderheid van de bevolking – 78 procent volgens een enquête – steunde vorig jaar al de officiële erkenning van Palestina.
In Spanje zijn er meer mensen die willen demonstreren tegen wat zij als genocide zien dan dat er wielerfans zijn. De Vuelta is voor veel Spanjaarden ondergeschikt aan deze zaak. Ook veel politici vinden het onrecht tegen de Palestijnen belangrijker dan het vlotte verloop van hun nationale wielerronde.
In België zou premier Bart De Wever gelyncht worden als hij protestacties zou toejuichen die de Ronde van Vlaanderen stilleggen.
WINKELS: De wielercultuur in Spanje is veel minder groot dan in België. Langs de weg bij de Vuelta staan weinig mensen. De kijkcijfers zijn ook niet overweldigend. Bovendien eindigde geen enkele Spanjaard in de top tien van de Vuelta, en het Spaanse wielrennen ligt al een tijd op zijn gat. Dat helpt ook niet.
🚨 ÚLTIMA HORA | Cientos de activistas por Palestina ocupan la calzada del recorrido en los últimos kilómetros de la última etapa de @lavuelta a la altura de Atocha
— Tiempo de Juego (@tjcope) September 14, 2025
🚔 Han tirado las vallas y la Policía intenta reducirlos
🎙️ Informa @AlbertoArauzM pic.twitter.com/ZZxdvIYLSv
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Zelfs de Spaanse wielercommentator Carlos de Andrés toonde zich tijdens de live-uitzending een voorstander van de protesten.
WINKELS: Hij veroordeelde het geweld van Israël en vindt dat demonstranten er alle recht toe hebben, gezien de situatie in Gaza. Zijn cocommentator, ex-renner Pedro Delgado, was wel woedend over de protesten en de goedkeuring ervan door Sánchez. Hij, maar ook De Andrés, wilde niet dat de koers verstoord werd.
Volgend jaar start de Tour de France in Barcelona. Pro-Palestijnse actiegroepen dreigen ook daar met acties. Zal die Grand Départ wel doorgaan?
WINKELS: De Tourorganisatie ASO heeft garanties gevraagd, maar die zijn moeilijk te geven. Opvallend is dat de linkse burgemeester van Barcelona, Jaume Collboni, de Palestijnse zaak steunt en na een bezoek aan Palestina zelfs persona non grata is in Israël.
Toch betaalt zijn stad veel voor de Tourstart en wil hij een feest zonder ongeregeldheden. Misschien zal Collboni demonstranten een platform bieden om zo gewelddadige protestacties te voorkomen, maar dat is nog afwachten. We weten niet wat er volgend jaar in Israël of het Midden-Oosten gebeurt.
Waarom de UCI Israel-Premier Tech ondanks de pro-Palestijnse protesten niet uitsluit