Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moet zich deze week, tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement in Straatsburg, verdedigen tegen twee nieuwe moties van wantrouwen tegen haar Commissie. Het debat op maandag zou iets minder bitsig moeten verlopen dan in juli, nadat Von der Leyen tijdens haar State of the Union de hand had gereikt naar het Parlement.
De moties worden maandagavond voorgesteld door de indieners – Jordan Bardella van de uiterst rechtse Patriots for Europe (PfE) en Manon Aubry van het uiterst linkse The Left. Daarna neemt Von der Leyen het woord, geflankeerd door de leden van haar Commissie, gevolgd door een tussenkomst van de fractieleiders en een eventuele repliek van Von der Leyen. De stemmingen volgen donderdag.
Extreemrechts heeft vooral kritiek op het economische beleid van de Commissie, in het bijzonder op het handelsakkoord met de Verenigde Staten en het Mercosur-vrijhandelsakkoord. Links hekelt een te laks standpunt over Gaza van de Commissie en het gebrek aan respect voor democratische controle.
Indien een van de moties wordt goedgekeurd moet de Commissie haar ontslag indienen, maar de kans dat dat gebeurt is zeer klein. Zo is een dubbele meerderheid vereist: twee derde van de uitgebrachte stemmen en een absolute meerderheid van de parlementsleden (361). Dat kan alleen als een aanzienlijk deel van de parlementsleden uit het centrum zou meestemmen, en als extreemlinks en extreemrechts voor elkaars moties zouden stemmen.
In juli werd een motie van de uiterst rechtse Roemeen Gheorge Piperea (ECR) nog weggestemd, met 175 stemmen voor, 360 stemmen tegen en 18 onthoudingen. Toen kregen Von der Leyen en vooral EVP-fractievoorzitter Manfred Weber er wel zwaar van langs van de andere fracties, ook van S&D en Renew die samen met de EVP de zogenaamde pro-Europese meerderheid vormen.
Het debat zou er nu iets minder bitsig aan toe moeten gaan. Een woordvoerder van de liberale fractie beschuldigde The Left en PfE er vrijdag al van de EU van binnenuit te willen opblazen, terwijl die net nood heeft aan eenheid en hervormingen.
Bij de sociaaldemocraten is te horen dat er nu minder onvrede is ten aanzien van de Commissie dan in juli, nadat Von der Leyen tijdens haar State of the Union hoopvolle signalen heeft gegeven over haar relatie met het Parlement. Beide fracties benadrukken bovendien dat het instrument van de motie van wantrouwen zijn waarde verliest als het om de haverklap wordt gebruikt.
Dat Von der Leyen op zo’n korte tijd drie moties van wantrouwen moet slikken is ongezien en illustreert de nieuwe evenwichten binnen het Europees Parlement. Na de verkiezingen van vorig jaar zijn zowel extreemlinks als extreemrechts gegroeid in het parlement.
De twee extreemrechtse fracties Patriots for Europe en ESN tellen nu samen meer dan 100 parlementsleden, terwijl 72 handtekeningen (een tiende van de parlementsleden) nodig zijn om een motie van wantrouwen in te dienen. De rechtse motie werd gesteund door 84 leden van de PfE, die van The Left kreeg ook steun van 17 onafhankelijke leden, 8 leden van The Greens/European Free Alliance en één sociaaldemocraat, de Ier Aodhán Ó Ríordáin.
The Left en PfE lieten al weten dat ze niet van plan zijn om om de paar maanden een motie van wantrouwen in te dienen. Toch valt het niet uit sluiten dat er nog moties volgen, en blijft het risico bestaan dat het op een gegeven moment toch eens misloopt, aldus een bron.