Van cyberaanvallen – zoals vandaag nog bij Proximus en UZ Gent – tot verwarring zaaien met drones, het lijkt bijna dagelijkse kost te worden in het arsenaal van Russische dreigingen in Europa. Meer dan ooit speelt de autocraat Poetin de kaart van repressie, in binnen- én buitenland. In donkere tijden is het aan Europa om het licht bieden en deze cyclus van angst te doorbreken.
In de begindagen van Vladimir Poetin als Russisch president leek de hoop op een pragmatische nieuwe leider voor Rusland nog hoog. Het staatsbestel werd gemoderniseerd en ook de gewone Rus profiteerde van een heropleving van de economie. Vandaag weten we beter. Minstens 1.500 dissidenten en oppositieleden zitten op dit moment zonder pardon achter slot en grendel vanwege hun politieke voorkeur. Anderen stierven van ontbering in de Siberische toendra, vielen onverklaarbaar door een raam van op de tiende verdieping of werden om het leven gebracht met zenuwgas of radioactieve stoffen.
Vanuit ons West-Europees perspectief voelen we niet altijd de immanente dreiging vanuit Rusland, noch zullen de T-55 tanks morgen de Wetstraat binnenrijden. Er is niet onmiddellijk sprake van een conventionele oorlog in het Westen, en toch is ook hier niet alles peis en vree.
De invasie in Oekraïne straalt ook af op ons. Meer en meer.
Een Europa dat langzaam opwarmt
Zoals een magnetron straling gebruikt om onze etensresten op te warmen door chaos te creëren in de moleculen, zaait Poetin ook chaos in de moleculen van Europa. En zoals iedereen weleens heeft ervaren, warmt een magnetron niet gelijkmatig op. Neem bijvoorbeeld een kom soep. Aan de uiterste randen lijkt het soms te koken, waar het middelpunt maar traag opwarmt. Traag maar zeker.
Dit procedé is gelijkaardig aan de veiligheidssituatie in Europa. Aan onze buitengrenzen is het kookpunt overduidelijk al bereikt, met een warme conventionele oorlog in Oekraïne. In de buik van Europa is het minder agressief, maar zijn er wel tal van hybride dreigingen en aanvallen. Soms zelfs op het bizarre af zoals toen Rusland volgens Franse inlichtingendiensten de paniek over de bedwantsenplaag in Parijs aanwakkerde om toeristen te ontmoedigen de Olympische Spelen bij te wonen.
Maar de hybride oorlogsvoering heeft meestal een veel grotere impact: de sabotage van nutsvoorzieningen in Finland, Zweden, Noorwegen, Polen of Litouwen is niet onschuldig, net als de vergiftiging van rivieren in Oekraïne, brandstichting in Duitse pakhuizen of de verstoring van Franse spoorwegen.
Om nog maar te zwijgen over de Russische schaduwvloot die voor onze kusten ronddoolt.
Hybride oorlogsvoering in onze achtertuin
Het meest recente hoofdstuk wordt de afgelopen weken geschreven, met verschillende drones die onze luchthavens en militaire basissen dreigen te verlammen. Er lijkt geen dag voorbij te gaan, of een eenvoudige huis-tuin-keuken-drone tracht ergens paniek te zaaien. Een Belgische strategie zoals besproken zal worden op de Nationale Veiligheidsraad is zeker nuttig, maar het echte antwoord zal gecoördineerd én Europees moeten volgen.
Want we staan niet alleen in dit verhaal. De oorlog in Oekraïne is zeer heet, maar ook verder richting West-Europa, wordt het steeds warmer door verschillende hybride aanvallen, desinformatie en de spill-over van het front. Ook hierbij heeft Poetin tot doel om chaos te creëren en onze samenleving te destabiliseren. Voor sommigen blijft dit echter een ver-van-hun-bed-show waardoor het conflict nog koud aanvoelt.
We kunnen niet meer spreken over een nieuwe Koude Oorlog, maar over een Magnetron-oorlog: kokendheet aan de buitengrenzen en terwijl de binnenkant nog koud aanvoelt is die toch stilaan aan het opwarmen. Europa mag niet afwachten tot het meegekookt wordt door de Russische destabilisering.
De magnetron is trouwens net als het internet een uitvinding die terug te leiden is tot een militaire innovatie. Bij het ontwikkelen van de Patriot-raketten bleek een snoepreep in de zak van Raytheon-ingenieur Percy Spencer te smelten bij testen om een radarsysteem te ontwikkelen op basis van microgolven, ter verdediging van Londen in de Tweede Wereldoorlog.
Destabiliserende straling ombuigen
Zowel economisch als militair moeten we dus meer stappen zetten richting een sterke positie voor Oekraïne én voor onszelf. Het beteugelen van de Russische schaduwvloot, proactief ingrijpen bij sabotagepogingen in de Baltische Zee, een stevige verdedigingsmuur tegen Russische cyberaanvallen, bijkomende wapenleveringen aan de Oekraïense troepen, … Stuk voor stuk essentiële elementen om Poetin van antwoord te dienen.
Met het nakende Europees Drone Defensie Initiatief wordt een eerste gezamenlijke verdediging uitgebouwd, maar er is meer nodig. Want zonder gezamenlijk én slagkrachtig antwoord, speelt Poetin verder verdeel en heers op ons continent.
Het is daarbij aan Europa om het voortouw te nemen en allianties te smeden om vanuit een sterke positie zo snel mogelijk een einde te maken aan deze Russische inmenging en agressie. Zo kunnen we de destabiliserende straling vanuit Rusland ombuigen tot stralen van licht en hoop. Want zoals Leonard Cohen het ook wist: “There is a crack in everything, that’s how the light gets in”.