Sven Biscop gaat dieper in op het de inhoud van de recent gepubliceerde National Security Strategy van de regering-Trump.
Dit is strategie. De Nationale Veiligheidsstrategie (NVS) van de VS die Trump op 4 december 2025 heeft voorgesteld, is gebald en gedurfd. Wie dit leest, weet wat de VS wil. Je kan ermee akkoord gaan of niet, maar deze strategie is logisch en coherent. Vertrekkend van een klare definitie van de Amerikaanse belangen zet ze duidelijke actielijnen uit.
En dan komt het hoofdstuk over Europa, en logica en reden moeten plaats ruimen voor fantasie en ideologie. Europa riskeert de uitwissing van zijn beschaving, staat er. Door wie? Door de Europese Unie. Echt?
Vrienden afdreigen
Het is veel makkelijker je vrienden af te dreigen dan je vijanden. Onder de hoofding “flexibel realisme” stelt de NVS dat Amerika goede relaties kan uitbouwen met staten die zijn waarden niet delen, zonder die te moeten opleggen. Akkoord. Maar in staten die Amerika’s waarden net wel delen, daar wil Trump zich afzetten tegen wat hij ziet als antidemocratische elites die de vrije meningsuiting beperken, met name in de bondgenoten van de VS.
De NVS stelt non-interventie tot principe, maar dat geldt dus niet voor Europa. Op ons continent zal Trump net actief tussenkomen: “om weerstand te cultiveren tegen het huidige traject van Europa”.
Op wie rekent Trump? “De groeiende invloed van patriottische Europese partijen”. Met andere woorden, de VS zal zich nog meer actief bemoeien met onze verkiezingen, ter ondersteuning van antidemocratische extreemrechts krachten, en tegen de EU.
Laat ons duidelijk wezen: dat is een even gevaarlijke hybride dreiging als die van Rusland en China.
Vijanden verzoenen
De NVS zegt dat de VS een sterk Europa nodig zal hebben, maar wat Trump echt wil is de Europese integratie ongedaan maken, zodat enkel de individuele landen overblijven, geregeerd door Trump-kopieën die hij makkelijk kan domineren. Een ander principe van de NVS is het bewaren van het machtsevenwicht – maar zo’n versnipperd Europa zal niet langer een macht zijn.
De macht die Trump tracht te paaien, is Rusland. “Als gevolg van Ruslands oorlog in Oekraïne, zijn de Europese relaties met Rusland nu diep verzwakt” – dat is wel het minste wat je kunt zeggen. “Veel Europeanen zien Rusland als een existentiële bedreiging” – lees: we overdrijven. Erger nog, de NVS pretendeert dat het onze schuld is dat de oorlog voortduurt. “De grote meerderheid van Europa wil vrede, maar die wens wordt niet vertaald in beleid”, zogezegd omdat Europese minderheidsregeringen de basisprincipes van de democratie aan hun laars vegen om aan de macht te kunnen blijven. Als deze perverse fantasie het uitgangspunt is, dan moeten we bevreesd zijn voor “het significant diplomatiek engagement” dat de NVS belooft om onze relaties met Rusland te beheren. Wiens belangen gaan hier verdedigd worden?
De NVS spreekt straffe taal tegen de EU en tegen multilaterale instellingen in het algemeen. Over Rusland en China is de tekst net niet expliciet. An sich kan het een positieve doelstelling zijn om overeenstemming te zoeken en een stabiel machtsevenwicht na te streven, eerder dan een confrontatie zonder einde. Maar Trump ziet dat als een club van grootmachten die alles onder elkaar bedisselen, zonder sterke multilaterale regels of instellingen, en over de hoofden heen van de zwakkere spelers, Europa incluis.
De VS is een normaal land
De Hoge Vertegenwoordiger van de EU, Kaja Kallas, reageerde onmiddellijk: we komen niet altijd over alles overeen, zegt ze, maar het basisprincipe blijft overeind – wij zijn de grootste bondgenoten.
Nee, het tegendeel is waar: we zullen nog wel samenwerken op specifieke punten, maar Trump heeft het basisprincipe dood verklaard. Vanaf nu zal de VS zich tegen Europa gedragen zoals andere staten dat doen: als vriend en vijand tegelijk. We zullen samenwerken op het ene thema, en elkaar tegenwerken op het andere.
Dat is maar normaal. Het was naïef te denken dat we de Trans-Atlantische harmonie die voortkwam uit de Tweede Wereldoorlog en overgedragen werd naar de Koude Oorlog, ten eeuwigen dage zouden kunnen bewaren. Er is geen natuurwet die zegt dat allianties niet kunnen blijven duren. Maar de geschiedenis leert dat ze dat zelden doen.
Ons antwoord mag nu niet zijn om te doen alsof het allemaal zo erg niet is. Trump meent wat hij zegt. Evenmin kunnen we gewoon afwachten tot Trump de scene verlaat – evengoed volgt na vier jaar Trump acht jaar Vance. Ik pleit er ook niet voor om de alliantie dan maar op te geven. Maar alleen sterke spelers kunnen voordelige bondgenootschappen aangaan. Zwakke spelers betalen een prijs voor hun bescherming. De eerste les is dan ook dat toegevingen doen niet helpt. Het EU-VS handelsakkoord op de golfbaan van het Schotse Turnberry vorige zomer was een beschamende capitulatie. En wat heeft het ons opgeleverd? Deze NVS.
Wat te doen? Beslis eens en voor altijd dat Europa een onafhankelijke pool van de multipolaire wereld is – een grootmacht. Vertaal die onafhankelijke ingesteldheid in militaire onafhankelijkheid door een volledige Europese pijler in de NAVO op te bouwen – nu, meteen. Verdedig assertief onze economische soevereiniteit tegen iedereen, ook de VS. Blijf standvastig achter Oekraïne staan, desnoods alleen. En blokkeer actief elke buitenlandse inmenging in onze binnenlandse politiek, ook vanwege de VS.
Als we sterkte tonen, kunnen we Trump dwingen om transactioneel te zijn. Als men hem daar niet toe dwingt, is hij immers niet geïnteresseerd in geven en nemen – hij wil alleen maar nemen. We moeten Trump dus dwingen om een evenwichtig economisch en veiligheidsakkoord te smeden, om een alliantie in stand te houden. ‘Een’ alliantie: de NAVO zoals we die gekend hebben, komt nooit meer terug.
Aan de leiders van onze landen, de EU en de NAVO: wen daar al maar aan, alstublieft. De VS zal niét altijd achter ons staan. Je zult zien, het komt desondanks goed. Als we nu eindelijk zelf handelen.
Prof. Dr. Sven Biscop is waarnemend directeur-generaal van het Egmont Instituut en hoofddocent aan de Universiteit Gent.
