Almaar meer EU-lidstaten maken zich zorgen dat Rusland Europese bedrijven in beslag zal nemen als Europa de Russische staatstegoeden gebruikt voor Oekraïne. Vooral Oostenrijk is aan dat risico blootgesteld.
Niemand die de voorbije maanden meer waarschuwde voor de gevolgen het Russische tegoeden-plan dan premier Bart De Wever (N-VA). Elders in Europa drongen die cassandravoorspellingen nogal moeilijk door, maar nu een beslissing dichterbij komt getroosten enkele lidstaten zich wél de moeite om de risico’s te bestuderen. Zo is het verre van ondenkbaar dat het Kremlin Europese bedrijven aanslaat als Europa doorzet met het plan. Volgens de Kyiv School of Economics zijn respectievelijk Oostenrijkse, Duitse, Italiaanse en Franse ondernemingen het meest aan dat risico blootgesteld.
Dat Oostenrijk als eerste op die ranglijst opduikt, hoeft niet meteen te verbazen. De waarde van Oostenrijkse bedrijven in Rusland wordt vandaag geschat op meer dan 22 miljard euro, zo bericht de Britse zakenkrant Financial Times. In 2023 maakten Oostenrijkse ondernemingen in Rusland zelfs meer winst dan in het jaar voordien, toen de grootschalige Russische invasie van Oekraïne begon. Van de 79 Oostenrijkse bedrijven die voor februari 2022 in Rusland actief waren, zijn er maar liefst 53 gebleven, met name in de bouwsector en de voedselindustrie.
Raiffeisen
Belangrijkste in dat rijtje is de Oostenrijkse Raiffeisenbank. In juni 2025 had Raiffeisen in Rusland een kapitaal van 5,3 miljard euro staan en bediende het met meer dan 10.000 medewerkers zo’n 3 miljoen klanten. In 2024 betaalde het in Rusland 402 miljoen dollar vennootschapsbelasting – geen ander buitenlands bedrijf deed ‘beter’. Critici beschuldigen Raiffeisen ervan Poetins oorlogskas te spekken, en ook de VS zijn niet opgezet met de rol die de Oostenrijkse bank in Rusland speelt. Washington dreigde er zelfs mee Raiffeisen uit het Amerikaanse betalingsverkeer te knikkeren.
Van de 79 Oostenrijkse bedrijven die voor februari 2022 in Rusland actief waren, zijn er maar liefst 53 gebleven, met name in de bouwsector en de voedselindustrie.
De bank zei na de start van de grootschalige Russische inval het land te zullen verlaten, maar worstelt daarmee – ze weigert nieuwe klanten en bouwt haar kredietverlening af. Moskou moet een verkoop namelijk goedkeuren en de verkoopprijzen liggen onder de reële waarde omdat 60 procent naar de Russische staatskas moet. Door Russische kapitaalcontroles kan Raiffeisen zijn winsten ook niet wegsluizen. Bovendien moest de bank er zopas een schadevergoeding van 2 miljard euro betalen. Wenen probeerde dat geld tevergeefs te recupereren via geblokkeerde Russische tegoeden.
© Alexander NEMENOV / AFP
Het blijft niet bij Raiffeisen alleen. Onder meer de onderneming achter energiedrank Red Bull, houtverwerkingsbedrijf Egger en het voedingsconcern Agrana blijven tot op de dag van vandaag actief in Rusland. De drie samen stellen in Rusland ruim 1500 mensen te werk. Komt daarbij dat ook Rusland een heleboel regionale hoofdkantoren in Wenen gevestigd heeft, die Oostenrijk veel goedbetaalde werkgelegenheid bieden – denk aan de Russische oliegiganten Lukoil en Gazprom Neft en de petrochemische reuzen Sibur en Metafrax.
Trouwfeest
Dat Rusland zo hard inzet op Oostenrijk is geen toeval. Het Alpenland is geen NAVO-lidstaat, het Internationaal Atoomenergieagentschap is er gevestigd en zowel de Organisatie voor Olieproducerende Landen (OPEC) als de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) hebben er hun hoofdzetel. Op weinig plekken in Europa had Rusland tot voor kort zó veel diplomaten gevestigd als in Oostenrijk, of tenminste personen die voor diplomaat moesten doorgaan. Naast Brussel staat Wenen dan ook bekend als een van de belangrijkste spionnenhoofdsteden ter wereld.
En dan zijn er nog de politieke banden. In 2017 was Poetin te gast op het trouwfeest van toenmalig Oostenrijks buitenlandminister Karin Kneissl – de uiterst rechtse FPÖ-politica verblijft momenteel in Rusland. Datzelfde jaar werd FPÖ-leider en vicekanselier Heinz-Christian Strache gefilmd terwijl hij aan een vermeende nicht van een Russische oligarch onder meer voorstelde om de grootste boulevardkrant van het land over te nemen in ruil voor overheidsopdrachten. In die periode schroefden westerse inlichtingendiensten de samenwerking met Oostenrijk terug uit vrees dat Rusland zou kunnen meeluisteren.
Voormalig kanselier Wolfgang Schüssel kreeg zelfs een plek in de raad van bestuur van Lukoil.
Ook bouwde het Oostenrijkse energiebedrijf OMV, de grootste onderneming van het land waarvan de Oostenrijkse staat de hoofdaandeelhouder is, de voorbije decennia bijzonder nauwe banden op met Gazprom en Lukoil – de Oostenrijkse energieafhankelijkheid van Rusland maakte dat het Alpenland wat langer nodig had om van het Russische gas af te raken. Voormalig kanselier Wolfgang Schüssel kreeg zelfs een plek in de raad van bestuur van Lukoil. Recent riep Oostenrijk de Europese lidstaten op de gasinvoer vanuit Rusland te hervatten zodra Rusland en Oekraïne vrede zouden sluiten.
