‘In Turkije laat de aflossing van de wacht op zich wachten’, schrijft Dirk Rochtus. De hamvraag is nu: wat als Ekrem Imamoğlu, de burgemeester van Istanbul die ruim 100 dagen geleden werd opgepakt, daadwerkelijk wordt veroordeeld?
Het is iets meer dan 100 dagen geleden dat Ekrem Imamoğlu (CHP), de secularistische burgemeester van Istanbul, werd gearresteerd op beschuldiging van corruptie. In geval van een effectieve veroordeling zou hij bij de presidentsverkiezingen van 2028 niet de handschoen kunnen opnemen tegen Erdoğan. Naar verluidt zou de huidige president zichzelf willen opvolgen, maar voor niets is hij zo beducht als voor de populariteit van Imamoğlu.
Direct na diens arrestatie op 19 maart kwamen honderdduizenden mensen op straat om te protesteren tegen de regering. Nu roept de CHP op om tweemaal per week te demonstreren, op woensdag in Istanbul en in het weekend telkens in een andere Turkse stad. Ze brengt nu nog een paar duizend mensen op de been, maar dat neemt niet weg dat volgens opiniepeilingen 50 tot 60 procent van de mensen de acties tegen Imamoğlu en andere burgemeesters van de CHP als politiek gemotiveerd verwerpen.
Dat heeft meer algemeen ook te maken met het feit dat de benarde economische toestand van Turkije het draagvlak van Erdoğan aantast.
Twee golven
Op die eerste golf van acties heeft Erdoğan er een tweede laten volgen. Die is nu gericht tegen de partijleiding van de CHP zelf.
Hoe is die partij de laatste jaren geëvolueerd? Ze deelde na haar oprichting door Atatürk geregeld de lakens uit in Turkije tot de AKP in november 2002 aan de macht kwam. Sindsdien vegeteerde ze met een schamel gemiddelde van 25 procent in de oppositie tegenover een AKP die bijna de helft van de kiezers wist te bekoren.
Kemal Kiliçdaroğlu voerde de CHP tussen 2010 en 2023 aan, maar won al die tijd geen enkele verkiezing tegen Erdoğan. Met de zoveelste nederlaag bij de presidentsverkiezingen van 2023 was de maat vol voor een hervormingsgezinde vleugel binnen de CHP, vooral rond Imamoğlu, die de burgemeesterssjerp van Istanbul al in 2019 had veroverd.
Op het 38ste partijcongres van de CHP in november 2023 deed de door hem ondersteunde Özgür Özel een gooi naar het voorzitterschap van de partij. En met succes. Kiliçdaroğlu moest de baan ruimen. Diens traditionalistische aanhang legde een klacht neer tegen de nieuwe voorzitter voor het ‘kopen van stemmen’. De CHP-afgevaardigden spraken op een buitengewoon partijcongres in april 2025 met een grote meerderheid nogmaals hun steun uit voor Özel. Ook hiertegen diende de aanhang van Kiliçdaroğlu een klacht in. Weer startte het Openbaar Ministerie een onderzoek.
‘Favoriete rivaal’
Voor de regeringsvriendelijke media – andere zijn er nauwelijks – was dit gefundenes Fressen. De CHP werd afgeschilderd als een verdeelde partij vol ruziemakers. Erdoğan zou niets liever hebben dan dat de CHP wegens ‘bedrog’ bestraft zou worden en dat Kiliçdaroğlu weer voorzitter zou worden. Hij beschouwt de man die omwille van zijn uiterlijk wel eens de ‘Turkse Gandhi’ wordt genoemd, als zijn ‘favoriete rivaal’.
Met Kiliçdaroğlu aan het roer van de CHP heeft de Turkse president immers weinig te vrezen.
Op maandag 30 juni kwamen de rechters bijeen in Ankara. In de aanloop naar het proces heerste er heel wat zenuwachtigheid bij de CHP. Het gerecht besliste het verdict uit te stellen tot maandag 8 september. Het nagelbijten gaat dus verder.
De CHP boet intussen aan slagkracht in bij zoveel onzekerheid. Een veroordeling zou uiteraard een catastrofe zijn. De partij zou uit elkaar kunnen vallen en Imamoğlu zou dan in de gevangenis wegteren als onbeduidend geworden figuur.
Eeuwig zetelend staatshoofd
Voor de Turkse democratie is dit alles geen goede zaak. Het wegstemmen van een oude krokodil als Kiliçdaroğlu was een teken dat alvast de belangrijkste oppositiepartij een nieuwe wind wilde laten waaien in het verstarde politieke landschap van Turkije.
De stabiliteit die Erdoğan als haast eeuwig zetelend staatshoofd voorspiegelt, is bedrieglijk, want als hij op een dag van het toneel verdwijnt, komen wellicht ook binnen zijn eigen partij oude spanningen en rivaliteiten weer naar boven.
En de problemen waarmee het land worstelt, wachten intussen op een oplossing. Als de tijd er rijp voor is, is een land ook gediend met een aflossing van de wacht – het wezenskenmerk van de parlementaire democratie. Maar die laat nu op zich wachten, en voor hoe lang?