De overwinning van de pro-Europese partij PAS bij de parlementsverkiezingen van zondag in Moldavië vormt “een sterk mandaat voor het toetredingsproces” van het land tot de EU. Dat heeft president Maia Sandu maandag verklaard.
“We hebben de hele wereld laten zien dat we moedig en waardig zijn, dat we ons niet hebben laten intimideren”, zei ze op een persconferentie, verwijzend naar de beschuldigingen van Russische inmenging in de verkiezingen. Moldavië is sinds 2022 kandidaat-lidstaat van de EU en in 2024 werden de toetredingsonderhandelingen officieel gestart. Sandu hoopt tegen 2030 lid te zijn van de EU, en een verkiezingsnederlaag van haar partij had dat Europese pad vooruit zo goed als zeker bemoeilijkt.
Ook binnen de EU wordt er regelmatig naar 2030 gekeken voor de toetreding van Moldavië en Oekraïne – het Europese pad van beide landen is aan elkaar gekoppeld. Sinds de officiële start van de onderhandelingen in juni vorig jaar, onder het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU, is het proces echter in een impasse beland. Hongarije weigert namelijk om de eerste onderhandelingscluster te openen voor Oekraïne, waardoor dat voor Moldavië ook nog niet is gebeurd.
Volgens vicepremier Cristina Gherasimov heeft Moldavië getoond dat het de EU vertrouwt en is het nu ‘de beurt aan de EU om iets terug te doen’. ‘Het gaat hierbij over de geloofwaardigheid van de EU in Moldavië, dat steeds opnieuw, ook bij de laatste verkiezingen, voor Europa kiest’, zei ze aan Politico.
Nog volgens Politico zou Europese Raadsvoorzitter Antonio Costa steun zoeken bij de lidstaten om de regels te veranderen zodat er geen unanimiteit meer nodig zou zijn om de clusters of onderhandelingshoofdstukken per thema te openen, maar wel een gekwalificeerde meerderheid – 55 procent van de lidstaten die samen 65 procent van de bevolking vertegenwoordigen.
Het finale groen licht zou dan wel nog door de 27 lidstaten gegeven moeten worden, maar Costa zou zo willen vermijden dat het proces nodeloos wordt vertraagd. Een bron bevestigt dat voor zo’n aanpassing van de regels eveneens unanimiteit nodig is, dus ook groen licht van Hongarije. ‘De voorzitter zou dit enkel proberen als hij denkt dat de kans bestaat dat het mogelijk is’, aldus de bron, zonder in detail te treden over gesprekken die Costa heeft gehad. Hij zou woensdag zijn voorstel verder bespreken tijdens de informele EU-top in Kopenhagen.
‘Voor ons is het belangrijk dat er een oplossing gevonden wordt, los van hoe die eruitziet’, aldus Gherasimov nog aan Politico. ‘We hopen echt dat er voldoende eenheid is om de situatie te deblokkeren en verder te gaan met de opening van nieuwe clusters.’
Een woordvoerder van de Europese Commissie bevestigde maandag nog dat het voor de Commissie duidelijk is dat de eerste cluster geopend moet worden voor zowel Oekraïne als Moldavië. ‘Ze hebben het werk gedaan, ze voldoen aan de criteria’, onder meer door de goedkeuring van een roadmap rond de rechtsstaat. ‘Het is echter aan de lidstaten om te beslissen over de volgende stappen’, voegt hij toe.
Ook over een eventuele ontkoppeling van beide dossiers, waarvoor er eveneens stemmen opgaan, moeten de listaten beslissen, klinkt het nog.