Bert Bultinck

‘Zal het Franse linkse experiment de planeet en de portemonnee kunnen verzoenen?’

Bert Bultinck Hoofdredacteur van Knack

‘We hebben in enkele dagen klaargespeeld wat jarenlang onmogelijk was’, zei Julien Bayou afgelopen zondagnacht. Daar was geen woord van gelogen. Bayou is nationaal secretaris van ‘Europe Ecologie Les Verts’, de Franse groenen. Hij klopte zich op de borst omdat zijn partij net een akkoord had afgesloten met het extreemlinkse La France Insoumise van Jean-Luc Mélenchon in de aanloop naar de Franse parlementsverkiezingen in juni. In die nieuwe constructie zijn de groenen de kabouters. De groene presidentskandidaat Yannick Jadot behaalde begin april niet eens 5 procent. Mélenchon eindigde op 21,95 procent, en kwam amper 400.000 stemmen te kort om de tweede ronde te halen.

Laten we, anders dan de Franse pers, het nieuwe akkoord niet te snel ‘historisch’ noemen. In tijden van oorlog moeten we met dat woord zuinig omspringen. Maar de nieuwe constructie is een links laboratorium dat in juni niet alleen door president Emmanuel Macron, maar ook door de rest van Europa nauwlettend zal worden gevolgd. Een aantal van Mélenchons standpunten overlappen netjes met die van de groenen. Hij is een vurige voorstander van klassieke linkse strijdpunten zoals de herverdeling van de welvaart en een solide sociale zekerheid. Maar Mélenchon verzet zich niet minder heftig tegen de NAVO (hij wil eruit stappen) en de Europese Unie (‘neoliberaal’). En dat is niet alles. Populisme vindt Mélenchon geen probleem, journalisten zijn geliefkoosde schietschijven en met sommige van zijn uitspraken scheert hij langs het antisemitisme. In het verleden stak hij zijn sympathie voor de Venezolaanse dictator Hugo Chavez niet onder stoelen of banken. Ten tijde van de annexatie van de Krim sprak hij onomwonden zijn begrip voor Poetin uit.

Zal het Franse linkse experiment de planeet en de portemonnee kunnen verzoenen?

Niet wat je vandaag een evidente coalitiepartner zou noemen, dus. Dat de samenwerking er nu toch komt, bewijst hoe zenuwachtig de Franse groenen zijn. Terwijl de Grünen in de Duitse regering de grootste economie van de EU mee aansturen, waren de jongste presidentsverkiezingen voor LesVerts ontgoochelend, zeker na de hoopgevende Europese verkiezingen (2019) en, vooral, de lokale verkiezingen van 2020, toen ze steden als Lyon, Bordeaux en Straatsburg in handen kregen. Het verbond tussen extreemlinks en groen illustreert nog maar eens hoezeer de Franse kiezers de laatste tijd naar de extremen neigen, zozeer dat de Franse groenen denken te moeten volgen. Ook als dat inhoudt dat je bepaalde regels van de EU zomaar naast je neer mag leggen – ‘ongehoorzaamheid’ was het ordewoord dit weekend – zoals de twee partijen overeenkwamen.

Sinds het straatprotest van de gele hesjes tegen de stijgende brandstofprijzen zien veel politologen de fusie van sociale en ecologische standpunten als de kwadratuur van de cirkel. In Frankrijk zet de nieuwe linkse formatie nu resoluut de koopkracht voorop, en de ecologie in de slipstream. Electoraal is dat misschien nog niet de domste strategie, ook niet voor de groenen zelf. Maar inhoudelijk kan het een veel moeilijker verhaal worden. Zal het Franse linkse experiment de planeet en de portemonnee kunnen verzoenen? En kan Mélenchon dan premier worden, als hoofd van de ‘Nouvelle Union populaire écologique et sociale’, zoals de nieuwe formatie heet?

Deze week sluit Roularta, het moederbedrijf van Knack, zich publiek en expliciet aan bij de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, met onder meer energievoorziening met zonnepanelen, een verduurzaming van het wagenpark en een groenere omgeving. Daarmee gaan we mee in de veel grotere ontwikkeling in het Vlaamse bedrijfsleven die al jaren aan de gang is, en die al lang niet meer ideologisch is, laat staan partijpolitiek. Ook de Knack– actie ‘Maai Mei Niet’ slaagt er zonder al te veel moeite in de identitaire oorlogjes te overstijgen: zowel Zuhal Demir (N-VA) als Tinne Van der Straeten (Groen) steunt het project expliciet. De groenen zijn uiteraard nog altijd ‘eigenaar’ van ecologie als politiek thema. Maar ze zijn al heel lang de enigen niet meer.

Of de Franse groenen er in die context goed aan doen om met een extreemlinkse voorman in zee te gaan, is nog de vraag. Als zowat elke partij groene strijdpunten overneemt, dan kan het raadzaam zijn om bij een grotere partij aansluiting te zoeken. Maar gespeend van opportunisme is het in elk geval niet. Minstens een deel van de groene achterban gruwt van het autoritaire populisme van Mélenchon, en terecht. Midden juni weten we meer.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content