Zijn geboortedorp Rossmore, midden in Ierland, droeg Patrick Ryan ten grave. Op de kist van de ex-priester: een republikeinse vlag en een jas gekregen van kolonel Khaddafi. Pas op hoge leeftijd gaf hij toe decennialang fondsenwerver, geldkoerier en bommenexpert voor het IRA te zijn geweest. Hij stond daarvoor nooit voor een rechter dankzij ons land.
Paddy komt als tweede van zes uit het gezin van een keuterboer. Thuis draagt moeder de broek. Zij geeft haar haat voor alles wat Brits ruikt door aan haar kroost. Als pa door artritis uitvalt, neemt de oudste zoon de boerderij over. De begaafde Paddy the Skinner – de jongen vilt gestroopt wild als geen ander – gaat naar een college van de pallottijnen, een apostolische gemeenschap voor werk in de missies en gevangenissen.
Bedelen
Zij maken er een priester van, ook voorzien van een diploma psychologie. ‘Met een stier in de wei, een pomp op de koer en een priester in de familie, was je toen geslaagd’, zegt Ryan later in zijn biografie. In 1954 wordt hij gewijd. Ierland heeft van alles te kort, maar geestelijken te veel en zo trekt hij naar het latere Tanzania. Ook technisch onderlegd, bouwt hij er scholen, graaft waterputten en leert zelfs vliegen. ‘Alles was beter dan met een catechismus rond te lopen.’
Eind jaren zestig stuurt zijn orde hem naar een Londense parochie. Het strijdgewoel in Noord-Ierland neemt in die jaren hand over hand toe. Ryan wil naar huis. Hij moet voor zijn zieke moeder in Ierland zorgen, liegt hij tegen zijn oversten. De pallottijnen maken hem daar fondsenwerver voor de missies. Maar als IRA-leiders zijn hulp inroepen voor hun goede zaak, sluist hij de centen uit de collectebussen meteen door naar de paramilitairen. Die hebben al snel zo’n vertrouwen in de Padre dat ze hem naar Libië sturen om te bedelen bij Muammar Khaddafi. Ryan blijkt buitengewoon succesvol.
‘Alles was beter dan met een catechismus rond te lopen.’
Zijn orde schorst hem wegens malversaties. De priester vestigt zich in Benidorm en reist met een kampeerbusje Europa door om op Libische ambassades en elders miljoenen aan cash plus wapens te regelen. In Zwitserland ziet hij in een winkel de Memo Park, een klein mechanisch klokje dat automobilisten waarschuwt als hun parkeertijd afloopt. Ryan kent de onbetrouwbare detonatiesystemen van IRA-bommen, haalt de Memo Park uit mekaar en maakt er een efficiënte ontsteker van. Forensische experts vinden het volgend decennium onderdelen ervan terug bij alle grote, gruwelijke IRA-aanslagen.
Olifanten
Pas na de bom voor Margaret Thatcher in 1984 in Brighton komt Ryan in het vizier van Britse veiligheidsdiensten. Vier jaar later, lokaliseren die hem in Brussel. De Belgische politie valt zijn Ukkelse safehouse binnen, vindt er hopen geld, handleidingen voor bommen en arresteert de Ier. Meteen vraagt Londen zijn uitlevering. Daar krijgt hij nooit een eerlijk proces, roepen zijn advocaten. De Padre gaat in hongerstaking en de regering-Martens VII levert hem tot razernij van Thatcher uit aan… Ierland.
Ryan ontkent elke IRA-betrokkenheid. Er komt zelfs geen proces van. De Ierse premier heeft het over een ‘gekke priester die in Europa wat rondhoste’. Voor het IRA is Ryan verbrand. Hij ruziet met de leiders, pakt in 1989 naast een zetel in het Europees Parlement en wordt voorgoed geschorst door zijn orde. Daarna verdwijnt hij in de anonimiteit.
In 2019 zoekt BBC-journaliste Jennifer O’Leary hem op. Zij spit het onwaarschijnlijke verhaal helemaal boven en schrijft later Ryans biografie The Padre. ‘Ik was formeel nooit lid van het IRA’, zegt hij arrogant. ‘Wel van de katholieke kerk, dat was erg genoeg.’ Maar verhalen over de miljoenen, de wapens en bommen… allemaal waar. Of hij – bijna 90 – geen spijt heeft van dat barbaars geweld? Nee, de ex-priester betreurt alleen dat de IRA-bommen niet efficiënter waren. En heeft van nog iets spijt: ‘Van drie olifanten die ik in Afrika heb neergeschoten.’
Afscheid van Rose Dugdale (83), de meest gezochte IRA-terroriste
