Frankrijk wacht vol spanning op het vonnis van de Parijse rechtbank waar de voorbije drie maanden ex-president Nicolas Sarkozy terechtstond op verdenking van corruptie. Frankrijk-kenner Mia Doornaert: ‘Zeker na de recente veroordeling van Marine Le Pen zou het kunnen dat het proces-Sarkozy het wantrouwen over de politisering van justitie zal aanvuren.’
1. Waarvan wordt Nicolas Sarkozy precies beschuldigd?
In een historisch proces buigt de 32ste kamer van de correctionele rechtbank van Parijs zich over de vraag of Nicolas Sarkozy (70) – president van Frankrijk van 2007 tot 2012 – destijds voor zijn presidentscampagne geld heeft aangenomen van het Libische regime van dictator Moammar Kaddhafi (1942-2011).
Het proces tegen de ex-president en elf medebeklaagden ging van start in januari. De pleidooien zijn vorige week afgesloten, en op 25 september zal de rechtbank het vonnis vellen. Het nationaal financieel parket van Frankrijk eist zeven jaar gevangenisstraf en een boete van 300.000 euro voor Sarkozy, die terechtstaat voor corruptie, criminele organisatie, witwassen, verduistering van openbare middelen en illegale campagnefinanciering.
De Franse onderzoekswebsite Médiapart pakte uit met een officieel document van het Libische regime, waaruit moest blijken dat het Kaddhafi-regime 50 miljoen euro had vrijgemaakt voor de presidentscampagne van Sarkozy in 2007.
2. Hoe ging het onderzoek tegen Sarkozy van start?
Na de aanslagen tegen twee passagiersvluchten eind jaren tachtig boven Schotland en Niger door het regime van Moammar Kaddhafi was de Libische dictator jarenlang een internationale paria. Maar eind 2007 werd hij plots door president Sarkozy met open armen ontvangen in het Élysée. Vanwaar die geste? Médiapart kwam in april 2012 met een mogelijke verklaring. De Franse onderzoekswebsite pakte uit met een officieel document van het Libische regime, waaruit moest blijken dat het Kaddhafi-regime 50 miljoen euro had vrijgemaakt voor de presidentscampagne van Sarkozy in 2007.
Een Frans-Libanese zakenman die in 2011 met 1,5 miljoen euro cash in zijn valies was aangehouden op een Parijs vliegveld, verklaarde dat hij meer wist van de 50 miljoen. Daarop lanceerde de Franse justitie in 2013 een onderzoek.
3. Wat zijn de sterkste aanwijzingen die het onderzoek heeft opgeleverd?
‘Het is helemaal aangetoond dat Nicolas Sarkozy – buiten zijn taken als minister van Binnenlandse Zaken om – een corruptiepact sloot met Muammar Kaddhafi’, stelde het Franse financieel parket in de rechtbank. ‘Zodra hij was verkozen tot president, ging hij door met de uitvoering van het corruptiepact door zijn functie te gebruiken om de belangen van het Libische regime te bevorderen.’
Een van de ‘hardste’ bewijzen uit het dossier is een notitieboekje dat in een afzonderlijk onderzoek door de Nederlandse justitie bij toeval was ontdekt. Het schriftje behoorde toe aan Choukri Ghanem, de voormalige olieminister van Libië, die in 2012 in verdachte omstandigheden dood werd aangetroffen in de Donau in Wenen.
‘Vanmiddag heb ik gegeten met Baghdadi [de premier] en Bechir Saleh [de kabinetschef van Kaddhafi] in de boerderij van Bechir’, staat te lezen in een notitie van Ghanem op 29 april 2007. ‘Bechir zei dat hij 1,5 miljoen euro naar Sarkozy heeft gestuurd.’
Daarnaast zijn er nog de verklaringen van Libische functionarissen en de entourage van Kaddhafi. Liefst vijftien getuigen stellen dat Sarkozy’s presidentscampagne met geld van de Libische staatskas is gefinancierd.
Een ander opmerkelijk element uit het dossier is een etentje uit 2005. Toen zat Claude Guéant, destijds directeur op het kabinet van binnenlandminister Sarkozy, samen met het hoofd van de Libische militaire inlichtingendienst, Abdallah Senoussi. Opmerkelijk: net die man wordt verantwoordelijk gehouden voor de Libische vliegtuigaanslagen (waarbij ook 54 Fransen om het leven kwamen). Sarkozy zei dat hij niet op de hoogte was van het etentje.
En voorts bleek uit het onderzoek ook dat Guéant – die net als Sarkozy op het beklaagdenbankje zat in Parijs – een half miljoen euro uit Libië had gekregen, waarmee hij een appartement kocht in het 16e arrondissement van Parijs (volgens Guéant was het geld afkomstig van de verkoop van twee schilderijen).
4. Hoe verdedigt Sarkozy zich?
Voor alle beklaagden geldt uiteraard het vermoeden van onschuld, tot de rechtbank anders zou oordelen. Op de laatste dag van het proces, dinsdag 8 april, zei Sarkozy dat hij niet wilde reageren op een ‘politieke en gewelddadige aanklacht’. Hij verwees ook naar een ‘verfoeilijke media- en politieke context’.
De verdediging wijst erop dat in meer dan 10 jaar onderzoek geen harde bewijzen zijn gevonden. ‘Er is geen greintje bewijs dat erop wijst dat er sprake was van corruptie’, stipte Sarkozy’s advocaat aan voor de rechtbank. ‘Je kunt geen schuld afleiden op basis van een hypothese, hoe plausibel ook.’
Als er inderdaad miljoenen zijn overgemaakt door Libië, dan moeten die toch ergens te vinden zijn? Toch zijn de speurders daar niet in geslaagd. ‘We hebben het hier niet over kleine bedragen’, aldus de advocaat van Sarkozy. ‘Het kan niet zomaar verdwijnen.’
De verdediging van Sarkozy noemt het hele corruptieverhaal een complottheorie, opgezet door Kaddhafi en zijn entourage. Die zouden gehandeld hebben uit wraak voor Franse bombardementen op Libië in 2011, in de eerste maanden van de Arabische Lente.
‘Het onderzoek naar Sarkozy ging van start op basis van verklaringen van een louche zakenman die achteraf zijn verklaringen opnieuw introk.’
5. Wat is dat toch met Franse presidenten en justitie?
In een ander recent Frans proces was Nicolas Sarkozy al schuldig bevonden aan poging tot omkoping van een magistraat, wat hem drie jaar gevangenisstraf opleverde (waarvan twee jaar voorwaardelijk). En ook Sarkozy’s voorganger Jacques Chirac, president van 1995 tot 2007, werd in 2011 veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor verduistering en misbruik van vertrouwen. Wat is dat toch met Franse presidenten en justitie? Knack legde de vraag voor aan Frankrijk-kenner en voormalige De Standaard-journaliste Mia Doornaert.
‘In 1995 al zei François Mitterrand (Frans president van 1981 tot 1988, nvdr): “Pas op voor rechters, ze hebben de monarchie gedood. Ze zullen de Republiek doden.” Pas later werd onthuld met hoeveel Mitterand is weggekomen – zoals onder meer onwettige afluisterpraktijken. Sindsdien is er meer waakzaamheid gekomen’, zegt Doornaert.
‘Het onderzoek naar Sarkozy ging van start op basis van verklaringen van een louche zakenman die achteraf zijn verklaringen opnieuw introk. Maar het is duidelijk dat Sarkozy dubieuze relaties had met een dubieus regime. Het parket zal vast wel voldoende elementen hebben gevonden om een veroordeling te vragen. Maar tegelijkertijd is zeven jaar gevangenisstraf wel een heel zware eis tegen een voormalig president.’
‘Frankrijk is een zeer gepolitiseerd land. Recent is de Franse politica Marine Le Pen (Rassemblement National) nog veroordeeld. Natuurlijk keur ik niet goed wat ze deed, maar het was geen kwestie van zakkenvullerij. Haar Europarlementsfractie had Europees geld doorgesluisd naar de partij. De rechtbank veroordeelde haar onder meer tot vijf jaar onverkiesbaarheid, met onmiddellijke ingang. Dat ze in 2027 geen presidentskandidaat zou mogen zijn, vinden veel Fransen buitensporig voor wat eerder overkomt als een pekelzonde.
‘Na die veroordeling van Le Pen zou het kunnen dat de harde strafmaat die tegen Sarkozy geëist is, in Frankrijk het debat én het wantrouwen opnieuw zal aanvuren over de politisering van justitie. Al hoor je mij niet zeggen dat dit alleen maar een politiek proces is. Om veroordelingen te eisen, moet er natuurlijk voldoende in het dossier zitten.’
Belandt Nicolas Sarkozy als eerste Franse ex-president achter de tralies?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier