Europa voelt zich kwetsbaar: Russische drones en sabotage dwingen EU-leiders in Kopenhagen tot haastige defensieplannen, met Nederland als koploper in Europese drone-ontwikkeling, schrijft René Van Rijckevorsel (EW).
Wie deze week in het zonnige, mooie en propere Kopenhagen de informele top van de 27 staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie bijwoonde (en een dag later de nog wat informelere bijeenkomst van de 47 leiders van de zogenoemde Europese Politieke Gemeenschap in dezelfde stad) weet dat Europa nog maar één prioriteit heeft: defensie.
Na een aantal weken Russische provocaties met drones, MiGs die het Europese luchtruim invlogen en aanhoudende sabotage, is het besef ingedaald: we zijn niet in staat om ons goed te verdedigen tegen goedkope hybride oorlogsvoering.
Er moet een ‘dronemuur’ worden opgetrokken en een eastflank watch komen en zo zijn er meer gaten in de capaciteit die moeten worden gedicht.
Denemarken recent doelwit van drones
Denemarken is dit half jaar voorzitter van de EU en organiseerde daarom de twee topontmoetingen. Het land was recent doelwit van, waarschijnlijk, Russische drones die boven vliegvelden en een militaire basis vlogen.
Voor de beveiliging van de twee toppen in Kopenhagen werd advies gevraagd aan Nederland, dat ervaring opdeed met de NAVO-top. Voor de kust van Kopenhagen lag een Duits fregat op de uitkijk.
Europa heeft haast, en terecht
Europese landen beseffen dat ze tamelijk weerloos zijn als er opeens honderden drones het luchtruim invliegen, zoals dagelijks gebeurt in Oekraïne. Er moet iets structureels gebeuren. Europa heeft haast, en terecht.
De ambities op het gebied van de landsverdediging gaan gepaard met tal van documenten en voorstellen. Zo circuleert er een Scoping Paper in het teken van Readiness 2030. Dat moet uitmonden in een roadmap die de EU-leiders tijdens hun reguliere top op 23 oktober kunnen accorderen.
Nederland verantwoordelijk voor drones
Er zijn negen capabilities gedefinieerd waar in Europees verband aan moet worden gewerkt, zoals de ontwikkeling van drones, drone-afweer en luchtafweergeschut.
De negen prioriteiten zijn verdeeld over de 27 lidstaten. Voor elk project zijn drie landen verantwoordelijk. Nederland heeft slim zijn vingertje opgestoken bij de ontwikkeling van drones en anti-dronesystemen. Goed voor de Nederlandse industrie, zoals bijvoorbeeld VDL in Eindhoven.
Met Letland en Kroatië wordt Nederland als lead nation verantwoordelijk voor de gezamenlijke aanschaf en ontwikkeling van Europese onbemande luchtvaartuigen. ‘Nederland is koploper als het gaat om kennis en innovatie in drone-ontwikkeling,’ zei premier Dick Schoof tegen De Telegraaf.
Steun aan Oekraïne blijft belangrijk voor Europa
Steun aan Oekraïne, al dan niet gebruikmakend van Russische tegoeden die in België zijn gestald, blijft van levensbelang voor Europa. Uiteraard mag Rusland niet winnen, dat is de riedel die we al sinds februari 2022 horen. Oekraïne is de frontlinie tegen de kwade Russen.
Maar steeds vaker wijzen de Europese leiders er ook op waarom het in Europa’s eigen belang is om een goede band te hebben met Kyiv. De kennis die de Oekraïners hebben van moderne oorlogsvoering, is onontbeerlijk voor de rest van Europa. Te lang is hier gedacht dat oorlog op eigen bodem iets uit het verleden was.
In het Europese droneproject zal lead nation Nederland volop gebruikmaken van Oekraïense technologische kennis.
Defensieministers EU treffen elkaar vaker
Om lidstaten betere samen te laten werken gaat de Europese Raad vaker coördinerende bijeenkomsten organiseren waar EU-defensieministers elkaar zien. Nu ontmoeten zij elkaar jaarlijks twee keer in EU-verband.
De voorzitter van de Europese Raad, António Costa, wil dat de ministers zich maandelijks melden in Brussel, zoals die van Buitenlandse Zaken dat al doen. Dat zou moeten gebeuren onder leiding van Estse oud-premier Kaja Kallas, die in de Europese Commissie gaat over buitenland en veiligheid.
Tijdens de afsluitende persconferentie van de informele top in het Deense regeringscentrum Christiansborg zei Costa: ‘Het Verdrag zegt dat defensie de competentie is van de lidstaten, maar we kunnen niet anders dan nu samenwerken op EU-niveau.’
De Portugees keek schalks opzij en zei: ‘Je bent het er hopelijk mee eens, Ursula?’ Von der Leyen, de Commissievoorzitter de naast hem stond, knikte hem glimlachend toe: ‘Natuurlijk!’
