‘Brexitsaga duurt voort: nieuw relletje met Europa komt Boris Johnson nu goed uit’

Onderhandelingen tussen het VK en de EU over de toepassing van het protocol over Noord-Ierland, een onderdeel van het brexitakkoord, worden voortgezet, maar de vrees voor een boycot door premier Boris Johnson is groot.

Eurocommissaris Maros Sefcovic zag eind vorige week een flauw lichtje in de duisternis. De Slovaak onderhandelt voor Europa met de Britten over de toepassing van het protocol over Noord-Ierland, een onderdeel van het brexitakkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Om te vermijden dat tussen de Ierse Republiek en Noord-Ierland opnieuw een harde grens ontstaat, werd afgesproken dat Noord-Ierland lid blijft van de Europese eenheidsmarkt. Zeker de Ieren zijn beducht voor nieuw geweld op het eiland. De douaneformaliteiten voor goederen die van Engeland naar Noord-Ierland worden gebracht, moeten daarom volgens het protocol in Noord-Ierse havens worden uitgevoerd. Dat systeem werkt slecht en de Britten willen dat er opnieuw wordt gepraat.

Die gesprekken liepen vorige week nog maar eens vast. Europa legde een maand geleden nochtans voorstellen op tafel om de douanehandel flink te vereenvoudigen. Maar de Britten willen dat het hele protocol op de schop gaat. Het zit hen vooral hoog dat Noord-Ierland voor de toepassing van de Europese regelgeving onderworpen blijft aan het oordeel van het Europese Hof van Justitie. Dat vloekt met hun idee van een brexit, terwijl een wijziging van precies die regel voor Europa onbespreekbaar is.

De Britse onderhandelaar David Frost dreigt met artikel 16 van het protocol, dat toelaat dat een partij eenzijdig actie onderneemt als een normale relatie ernstig wordt verstoord. Dat zou onvermijdelijk tot Europese tegenmaatregelen leiden. Er gaan in de Unie zelfs stemmen op om het hele verdrag met Londen dan maar op te blazen: te veel toegevingen kan Brussel zich voor het oog van de wereld niet permitteren. Vorige vrijdag toonde Frost zich inschikkelijker. Artikel 16 blijft een stok achter de deur, maar er kan verder worden gepraat. Dat is zeker van belang voor België en Nederland, die veel met het Verenigd Koninkrijk handelen. Artikel 16 zou zeker zorgen voor nieuwe, eindeloze gesprekken en aanslepende onzekerheid.

Toch is de vrees groot dat premier Boris Johnson al heeft beslist om artikel 16 sowieso in te roepen. Zowel zijn voormalige bijzondere adviseur Dominic Cummings als het Noord-Ierse parlementslid Ian Paisley vertelde onlangs dat Johnson nooit van plan was om het deel over Noord-Ierland in het brexitakkoord toe te passen. Een nieuw relletje met Europa komt hem nu ook goed uit. Onder meer door zijn vergoelijkende houding tegenover corruptieschandalen in zijn partij kreeg zijn populariteit een knauw. Met de brexit zit hij weer in zijn comfortzone.