De Europese Commissie vraagt de overige lidstaten van de Europese Unie om de komende twee jaar 40.000 vluchtelingen uit Syrië en Eritrea op te vangen die aankomen in Italië en Griekenland. Duitsland, Frankrijk en Spanje zouden de grootste inspanning doen. Voor België gaat het om 1.364 asielzoekers.
De Europese Commissie heeft een concreet plan voorgesteld om Italië en Griekenland te helpen bij de opvang van vluchtelingen uit Syrië en Eritrea. Het is de eerste keer ooit dat de Commissie een noodmechanisme voorstelt om soelaas te bieden aan lidstaten aan de Europese buitengrenzen die geconfronteerd worden met een massale toestroom van vluchtelingen.
Italië en Griekenland, Malta niet
Zowel Italië als Griekenland verkeren volgens de Commissie duidelijk in zo’n noodsituatie: in vergelijking met 2013 nam het aantal illegale aankomsten in Italië vorig jaar met 277 procent toe, in Griekenland met 153 procent. De twee landen waren samen goed voor 80 procent van de illegale aankomsten in de Europese Unie.
Malta daarentegen haalde de drempel voor bijstand niet, maar dat kan veranderen als de toestroom daar plots de hoogte in zou schieten.
40.000
De Commissie stelt voor dat de overige lidstaten 40.000 vluchtelingen opvangen die de komende 24 maanden aankomen in Italië en Griekenland: 24.000 uit Italië en 16.000 uit Griekenland, of zo’n 40 procent van de vluchtelingen die vorig jaar illegaal één van beide zuidelijke landen bereikten en duidelijk nood hebben aan internationale bescherming.
België zou 3,41 procent van de inspanning moeten leveren: 818 vluchtelingen uit Italië en 546 vluchtelingen uit Griekenland. De verdeelsleutel houdt daarbij voor 40 procent rekening met het bevolkingsaantal en met het bruto binnenlands product van het ontvangende land, en voor 10 procent met de werkloosheidsgraad en voor 10 procent met reeds aangeboden hervestigingsplaatsen en met de asielaanvragen die de voorbije vijf jaar werden ontvangen.
Duitsland (21,91 procent), Frankrijk (16,88 procent) en Spanje (10,72 procent) zouden de grootste inspanning doen. Ook Polen (6,65 procent), Nederland (5,12 procent), Portugal (4,25 procent), Roemenië (4,26 procent) en Zweden (3,42 procent) zouden volgens de verdeelsleutel meer vluchtelingen opvangen dan België. Van het gros van de Centraal- en Oost-Europese landen wordt een meer bescheiden bijdrage gevraagd.
De lidstaten ontvangen 6.000 euro per vluchteling die overgeplaatst wordt vanuit Italië of Griekenland. Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken hebben het wettelijke recht om niet mee te doen.
Het hele programma is gericht op vluchtelingen uit Syrië en Eritrea. Vluchtelingen uit deze twee landen hadden vorig jaar gemiddeld immers meer dan 75 procent kans op internationale bescherming in Europa. Na een eerste intakegesprek worden deze mensen dan overgeplaatst.
Dat neemt niet weg dat de betrokkenen nog steeds asiel moeten vragen in de lidstaat van ontvangst en ze bij een weigering van de aanvraag teruggestuurd kunnen worden naar Italië of Griekenland.
Protest
De voorbije weken stak vanuit de hoofdsteden reeds een storm van protest op tegen het initiatief van de ploeg van voorzitter Jean-Claude Juncker. Landen als Polen en Hongarije vrezen een aantasting van hun soevereiniteit en sabelden het hele plan in scherpe bewoordingen neer. Zo had de Hongaarse premier Viktor Orban het over ‘een waanzinnig idee’.
Andere lidstaten, onder meer België en Spanje, leverden dan weer kritiek op de verdeelsleutel. Volgens staatssecretaris Theo Francken (N-VA) houdt die te weinig rekening met het aantal asielzoekers die de lidstaten in het verleden al hebben opgenomen. Bovendien zou Europa, zo vindt hij, beter rekening houden met de bevolkingsdichtheid van de EU-lidstaten, eerder dan louter met het bevolkingsaantal. ‘Dat zou toch logischer zijn’.
Toch heeft eurocommissaris Dimitris Avramopoulos er vertrouwen in dat een gekwalificeerde meerderheid van regeringen wil meestappen in het verhaal. Er doen immers heel wat ‘misverstanden’ de ronde, meent de Griek. Het gaat niet om vluchtelingen die niet in aanmerking komen voor bescherming, en al evenmin om ‘quota’. Dat woord doet volgens hem ten onrechte vermoeden dat er een cijfer kan gekleefd worden op het aantal mensen dat nood heeft aan internationale bescherming.
Hervestigen
Daarnaast wil de Commissie dat de lidstaten over een periode van twee jaar 20.000 mensen hervestigen die momenteel in vluchtelingenkampen in derde landen verblijven en door het VN-Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) geïdentificeerd werden als mensen die duidelijk nood hebben aan internationale bescherming. Die UNHCR-programma’s bestaan al jaren, België en veertien andere EU-lidstaten leverden reeds bijdrages.
De Commissie droomt nu van een Europees aanbod waaraan alle lidstaten zouden deelnemen. Ze stelt daarvoor 50 miljoen euro ter beschikking. Het blijft echter een aanbeveling, de lidstaten nemen op vrijwillige basis deel. België zou in het kader van zo’n Europees hervestigingsschema 2,45 procent van de inspanning moeten leveren, wat overeenkomt met 490 hervestigingsplaatsen.
De twee voorstellen maken deel uit van een bredere Europese migratiestrategie. Eerder was al beslist om meer boten en vliegtuigen te ontplooien om levens te redden op de Middellandse Zee. Woensdag kwam de Commissie ook op de proppen met een actieplan tegen mensensmokkel en nieuwe richtsnoeren die moeten garanderen dat lidstaten ook daadwerkelijk vingerafdrukken nemen van migranten die via hun grondgebied de Europese Unie bereiken.
Landen als Italië en Griekenland nemen het niet nauw met de registratie van vingerafdrukken, hoewel het volgens de Commissie essentieel is voor een functionerend Europees asielsysteem. Het voorkomt misbruiken en versterkt het terugkeerbeleid voor mensen die geen recht hebben op bescherming, zoals economische migranten. De Commissie lanceerde woensdag wel een consultatieronde over een herziening van de zogenaamde blauwe kaart, een Europees instrument voor legale migratie dat momenteel amper gebruikt wordt. (Belga)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier