Turks president Erdogan wil steun van de Europese Unie en de NAVO voor de oorlog in Syrië. ‘Erdogan weet hoe gevoelig het vluchtelingenvraagstuk in de Europese Unie ligt.’
De oorlog in Syrië bereikte de afgelopen dagen opnieuw een hoogtepunt nadat donderdag 33 Turkse militairen het leven lieten bij een luchtaanval. Turks president Erdogan roept de NAVO bij elkaar en dreigt er opnieuw mee om het vluchtelingenakkoord met de Europese Unie op te zeggen.
Volgens professor internationale relaties David Criekemans wordt nog maar eens duidelijk dat de Europese Unie te weinig machtsinstrumenten heeft. ‘We staan erbij en kijken ernaar. Intussen gebruikt Turkije vluchtelingen als een cynische hefboom om Europa te verzwakken’, klinkt het.
De oorlog in Syrië evolueert van de ene crisis naar de andere. Wat is er momenteel aan de hand?
David Criekemans: De afgelopen tien dagen is Syrisch president Bashar al-Assad aan een offensief begonnen in het zuidelijke deel van de Noord-Syrische provincie Idlib. Zo dreigen 12 Turkse observatieposten helemaal geïsoleerd te geraken door vooruitgang die het Syrische leger boekt. Ook de Russen zijn er prominent aanwezig, waardoor alles op een zakdoek samengepakt wordt. Intussen hebben pro-Turkse rebellen, waarvan een aanzienlijk deel bestaat uit zeer radicale islamisten, de cruciale M5-snelweg naar de hoofdstuk Damascus opnieuw kunnen overwinnen. Gisteren kwamen er enkele tientallen Turkse militairen om, wat ons vooral leert dat die schouder aan schouder vechten met de milities die ze steunen. Dat wijst er toch op dat Ankara het tegenoffensief erg serieus neemt. Erdogan wil dat Assad zich in de provincie terugtrekt zodat er een stabiele situatie ontstaat, maar de Russen staan daar niet voor te springen.
Wat wil Erdogan eigenlijk bereiken in Syrië?
Criekemans: Het lijkt erop dat Turkije een permanente invloedszone wil vergaren in Syrië. Vergeet niet dat het gebied waarin de Turken zich momenteel begeven deel uitmaakte van het voormalige Ottomaanse Rijk. Bovendien kalft zijn politieke steun in het binnenland af en onderhield hij een moeilijke relatie met het leger. Het buitenlandse conflict dient vanuit die optiek ook binnenlandse doeleinden.
Van meet af was het onzeker of het akkoord met Erdogan we levensvatbaar was.
Intussen heeft de NAVO op vraag van Turkije samengezeten. Waarom?
Criekemans: Turkije onderhield de afgelopen maanden redelijk goede banden met Rusland. Maar nu het tot een rechtstreekse confrontatie in Syrië komt, is het niet ondenkbaar dat de Turken zich in de schoot van de Verdragsorganisatie opnieuw tot de Verenigde Staten zullen wenden. Ook voor Trump biedt het een opportuniteit om Turkije opnieuw uit de Russische invloedssfeer los te weken. Er zijn zelfs gesprekken aan de gang waarin Erdogan overweegt om de Russische luchtverdedigingssystemen zou verwijderen als de Amerikanen op hun beurt luchtafweerrakketen zouden leveren.
Erdogan waarschuwt terzelfdertijd opnieuw om de vluchtelingendeal met de Europese Unie op te zeggen. In welke mate hangt de situatie ter plaatse met dat akkoord samen?
Criekemans: In feite hebben die twee niets met elkaar te maken, het is vooral Erdogan die de connectie maakt. Het is natuurlijk niet de eerste keer dat de Turkse president ermee dreigt om de poorten opnieuw open te zetten. Ik vermoed dat hij de kwestie vooral gebruikt als machtsinstrument om in de Unie politieke steun te vergaren voor zijn strijd tegen Assad. Erdogan weet hoe gevoelig het vluchtelingenvraagstuk in de Europese Unie ligt en kan de kwestie als hefboom gebruiken om de Europese lidstaten tot op zekere hoogte tot toegevingen te dwingen.
In welke mate moeten we zijn woorden ditmaal serieus nemen?
Criekemans: Dat kunnen we niet met zekerheid zeggen. De Europese Unie moet vooral de hand in eigen boezem steken. Vier jaar geleden hebben we het migratieprobleem simpelweg afgekocht, waardoor we onze ogen konden sluiten voor de harde werkelijkheid die in onze directe omgeving plaatsgrijpt. In de publieke opinie werd er vanuit gegaan dat het migratievraagstuk voor een groot deel was opgelost. Maar van meet af was het onzeker of het akkoord met Erdogan wel levensvatbaar was. Nu worden we opnieuw met de neus op de feiten gedrukt en blijkt nog maar eens dat de Unie eigenlijk andere oplossingen moet zoeken om het probleem op structurele wijze aan te pakken.
Zowel Rusland als Turkije zijn in Syrië en Libië bijzonder actief. Net dat zijn landen die cruciaal zijn om de migratie naar de Europese Unie te controleren. Gebruiken beide landen de conflicten om de Europese Unie op termijn te verzwakken?
Criekemans: Ik denk van wel. Als de landen het heel cynisch bekijken, is de migratie vanuit de conflictgebieden naar Europa mooi meegenomen. Het past in een bredere strategie om de Europese Unie te verzwakken waardoor ze in relatief opzicht sterker worden. Maar het toont nog maar eens aan dat de Europese Unie onvoldoende instrumenten heeft om op het internationale toneel iets in de pap te brokken. We staan erbij en kijken ernaar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
