‘Echte solidariteit is geen seizoensartikel, geen veilige story-post, geen morele modetrend. Het vraagt om volhouden, ook wanneer de hashtags verdwijnen’, schrijven Gert Van Hecken en Koenraad Bogaert naar aanleiding van de plotse toename van stemmen die zich uitspreken over Gaza. ‘We kunnen niet meer terug naar de stilte.’
Na twee jaar oorverdovende stilte, lege inboxen en zorgvuldig gefilterde social media, klinken plots overal stemmen. Over Gaza. Over genocide. Over bezetting. Over dat het “onrechtvaardig” is, en nu toch echt wel te ver gaat. Het voelt alsof er een orkest is opgestaan waarvan de muzikanten jarenlang met opgevouwen partituren in hun schoot hebben gezeten, wachtend tot het publiek eindelijk hun muziek wilde horen. Alsof er een collectieve wekker is afgegaan – niet in 1948, niet bij Sabra en Shatila, niet bij de bombardementen van 2008, 2014 of 2021, maar pas nu, na bijna twee jaar gelivestreamde genocide, nu de feiten zo onontkoombaar zijn dat zwijgen zwaarder weegt dan spreken.
En ja, dat is iets om te verwelkomen. Want stilte is de zuurstof van elke onderdrukker. Elk woord dat die stilte doorbreekt, hoe laat ook, doet ertoe. Dus welkom aan wie nu pas zijn stem vindt. Die stem is nog steeds harder nodig dan ooit – om de gewelddadige uitwassen van deze gruwel die elke dag nieuwe grenzen blijft overschrijden, een halt toe te roepen. Om onze politici en instituten te wijzen op hun medeplichtigheid en hen te dwingen verantwoordelijkheid te nemen. Zelfs als het lijkt alsof die dag van rechtvaardigheid ver weg is, heeft collectieve actie keer op keer bewezen dat samen organiseren iets in beweging zet.
Tegelijk mogen we niet voorbijgaan aan de jarenlange stilte van velen in posities van macht – bijvoorbeeld van rectoren en beleidsmakers – die nu plots “durven” spreken, met holle woorden die niets betekenen zonder concrete actie. Zonder daden zijn het slechts doorzichtige pogingen om hun jarenlange inactiviteit te verdoezelen, alsof deze gruwel een geïsoleerd incident is, en niet het gevolg van een systematisch koloniaal project.
Ook andere bekende stemmen die nu hun podia gebruiken zijn welkom en belangrijk. Ze creëren ruimte voor verdere publieke druk en verwoorden wat velen al jaren in de marge probeerden te zeggen. Want niet iedereen kan altijd spreken of wordt gehoord. Toegang tot media en podia is ongelijk verdeeld. Juist degenen die dagelijks te maken hebben met microagressies, racisme, seksisme, islamofobie en institutionele druk om te zwijgen – mensen van kleur, vrouwen, queer personen, en anderen die structureel onder druk staan – namen van in het begin het voortouw om te spreken wanneer anderen zich nog schuil hielden achter een comfortabele stilte. Zij spraken het hardst in de moeilijkste momenten. Zij dragen deze strijd al jaren.
De cruciale vraag is nu: welke rol willen de bekende stemmen verder spelen? Stoppen ze bij het einde van de gruwelijkste fase van deze genocide, of verbinden ze zich ook aan de voortdurende, langdurige strijd voor echte, structurele rechtvaardigheid? Want de solidariteit van vandaag vraagt om meer dan een vluchtige reactie – ze vraagt om het vormgeven van blijvende steun, om bouwen aan een beweging die niet verdwijnt zodra de media zich afwenden.
De genocide stoppen is niet het eindpunt, maar het begin. Want na een staakt-het-vuren blijft de bezetting bestaan, blijft het koloniale Israël overeind – gebouwd op onteigening, etnische zuivering en apartheid. Die strijd is onlosmakelijk verbonden met de strijd tegen kapitalisme, imperialisme, racisme – én onze eigen Westerse hypocrisie, die zich graag in de spiegel bewondert maar steeds duidelijker haar ware aard toont. Palestijnse stemmen wijzen hier al jaren op.
Echte solidariteit is geen seizoensartikel, geen veilige story-post, geen morele modetrend. Het vraagt om volhouden, ook wanneer de hashtags verdwijnen. Om organiseren, niet alleen posten. Om elkaar kennen, beschermen en investeren in elkaars strijd. Dat betekent ook burgerlijke ongehoorzaamheid in een samenleving die mensenrechten naar eigen hand zet. Dat betekent risico’s nemen. En vooral: zichtbaar blijven, blijven spreken, blijven organiseren, ook straks, in de stilte na de hevigste storm, wanneer de ergste beelden verdwijnen en genocide terugplooit tot de alledaagse vormen van structureel geweld. Samen. In verzet. In solidariteit. Ook als het ongemakkelijk wordt voor collega’s, vrienden, universiteiten of werkgevers.
Dus welkom, wie zich nu pas aansluit. Maar blijf. Zet je schrap. Dit is geen eendagsactie, geen cultureel seizoen, geen humanitaire hype. Het is een lange, slopende, noodzakelijke strijd – en hij is nog lang niet voorbij.
Welke rol wil de brede solidariteitsbeweging spelen? Stoppen we bij een staakt-het-vuren of gaan we voor een echt vrij Palestina, van de rivier tot aan de zee? Want een vrij Palestina is geen ver-van-ons-bedshow. Het gaat ons allemaal aan. Het gaat over de wereld waarin we willen leven: een wereld gebaseerd op internationaal recht en afdwingbare mensenrechten, of één waarin grootmachten en hun koloniale bondgenoten blijven bepalen wat goed of fout is. Een wereld van straffeloosheid voor de machtigen en steeds meer repressie voor wie zich te fel verzet.
Wat doen we dus? Waar staan we echt voor? Want als er iets erger is dan te laat spreken, dan is het opnieuw zwijgen.
Gert Van Hecken, hoofddocent UAntwerpen
Koen Bogaert, hoofddocent UGent