Nu Matteo Salvini in de oppositie zit, wil Europa de Italianen helpen met een andere migratiepolitiek.
Een beetje onverwacht heeft Italië sinds enkele weken een pro-Europese regering. De voormalige vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini zag in het resultaat van de Europese verkiezingen en in opiniepeilingen een kans om het land met zijn radicaal-rechtse Lega alleen te besturen. Maar zijn poging mislukte om deze zomer vervroegde verkiezingen te forceren. Premier Giuseppe Conte nam ontslag en de anti-establishmentpartij Vijfsterrenbeweging en de centrumlinkse Democratische Partij sloegen vervolgens de handen in elkaar en stuurden Salvini naar de zijlijn.
Duitsland, Frankrijk, Italië en Malta proberen de migratiecrisis met een pact te doorbreken.
Salvini dankte zijn populariteit voor een goed stuk aan de harde manier waarop hij Italiaanse havens sloot voor schepen van niet-gouvernementele organisaties, die vluchtelingen op de Middellandse Zee hadden gered. Hij wees ook Europa met de vinger: Italië en het kleine Malta klagen er al jaren terecht over dat de andere lidstaten te weinig doen om hen te helpen. De migratiecrisis verdeelt Europa bitter. Een Europees spreidingsplan bleef grotendeels dode letter, onder meer omdat landen zoals Hongarije en Polen pertinent weigeren om vluchtelingen op te nemen.
De nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, de Duitse Ursula von der Leyen, beloofde in verband met asiel en migratie een nieuwe start. Nog voor ze aan de slag kan, proberen Duitsland, Frankrijk, Italië en Malta om de impasse met een soort pact te doorbreken. Het is vroeg dag en weinig staat vast, maar het idee is om de Italianen te laten zien dat de Unie wil helpen als Italië zelf ook een beetje meewil. De nieuwe regering in Rome kondigde alvast aan dat ze de politiek van Salvini niet wil voortzetten. Het pact zou de crisis op korte termijn moeten aanpakken met een efficiënt en tijdelijk spreidingsmechanisme, dat in werking treedt als zich in een land te veel mensen tegelijk aanmelden. Het idee is ook dat het uiteindelijk een model wordt voor een breder akkoord.
Het idee is om de Italianen te laten zien dat de Unie wil helpen als Italië zelf ook een beetje meewil.
Zover zijn we nog niet. Een voorlopige tekst van het pact, die de nieuwssite Politico kon inkijken, laat zien dat veel nog onzeker is. Zo is er bijvoorbeeld geen sprake van ‘vluchtelingen’ maar van ‘asielzoekers’ en ‘migranten’. De terminologie blijft open voor discussie, zoals het ook onduidelijk is wat ’te veel’ betekent en hoelang ’tijdelijk’ duurt. Diplomaten die aan de tekst werken, hopen vanzelfsprekend dat er snel meer landen meedoen. Ze hopen op een stuk of twaalf – ‘dat zou een succes zijn’. Het is op die manier alsnog meer een gebaar naar de nieuwe Italiaanse regering dan een echte stap in de richting van een oplossing van de asiel- en migratiecrisis in Europa.
