Duitse deelstaatverkiezingen vormen ultieme test voor Merkel

Angela Merkel and Julia Klockner (CDU) © Reuters
Annelies Van Erp
Annelies Van Erp Medewerker van ngo Memisa

De lokale verkiezingen, die zondag plaatsvinden in drie Duitse deelstaten, worden beschouwd als een populariteitspoll voor Angela Merkel en haar vluchtelingenbeleid.

‘Nee, het principeakkoord met Turkije over de vluchtelingenstroom heeft niets te maken met de Duitse deelstaatverkiezingen’, liet de Duitse Bondskanselier Angela Merkel (CDU) maandagnacht verstaan tijdens een persconferentie. Een stelling die slechts weinigen geloven.

Op zondag 13 maart trekken de Duitsers in drie deelstaten (Saksen-Anhalt, Baden-Württemberg en Rijnland-Palts) naar de stembus. De verkiezingen worden beschouwd als een populariteitspoll voor Merkel en haar vluchtelingenbeleid.

Normaal gezien beslist Merkel dit voorjaar of ze zich al dan niet kandidaat stelt voor een vierde ambtstermijn

‘Deelstaatsverkiezingen kunnen dan ook beschouwd worden als een voorsmaakje van de nationale verkiezingen’, verduidelijkt Kai Arzheimer, professor Politieke Wetenschappen (Universiteit Mainz) in The Local.

Dus als de CDU op 14 maart wakker wordt met een electorale kater, zal de bondskanselier als verantwoordelijke worden aangeduid. Geen prettig vooruitzicht voor Merkel die normaal gezien dit voorjaar beslist of ze zich volgend jaar al dan niet kandidaat stelt voor een vierde ambtstermijn.

De peilingen tonen alvast aan dat Merkels humane gelaat tijdens de vluchtelingencrisis niet door iedere Duitser wordt gesmaakt. Volgens voorspellingen zal de relatief jonge partij (opgericht in 2013) Alternative für Deutschland (AfD) haar grote doorbraak kennen. Ze zou boven de tien procent klimmen en zo zijn entree maken in de drie regionale parlementen. De drie deelstaten zijn samen goed voor een vijfde van de Duitse bevolking.

Desnoods neerschieten

Frauke Petry (AfD)
Frauke Petry (AfD)© Reuters

Hét boegbeeld van de AfD is Frauke Petry (40), zij komt net zoals Merkel uit Oost-Duitsland, heeft een wetenschappelijke achtergrond en leidt een politieke partij. Maar daar stoppen dan ook de gelijkenissen.

Petry deinst niet terug voor hard taalgebruik, waardoor haar partij het etiket ‘antivluchtelingenpartij’ kreeg. Zo is het AfD grote voorstander van een strengere Duitse grenspolitie, ‘die mensen die Duitsland illegaal proberen binnen te komen, moet men desnoods maar neerschieten’, klonk het. De partij richt haar pijlen dan ook voornamelijk op de rechtsere conservatievere CDU-stemmers. Al geven de peilingen aan dat de SPD het sterkst zal verliezen bij deze verkiezingen.

Een andere politica voor wie deze verkiezingen cruciaal kunnen zijn is ‘wijnkoningin’ Julia Klöckner (CDU). De 43-jarige vrouw, afkomstig uit een familie met wijnboeren, werd al vaker genoemd als opvolgster van Merkel. ‘Iets wat niet aan de orde is’, zegt ze zelf steevast. Haar doel is namelijk om minister-president van Rijnland-Palts te worden.

Officieel volgt Klöckner helemaal Merkels lijn. Al merken analysten kleine breukjes in haar loyaliteit ten aanzien van de Bondskanselier. ‘Ze spreekt zich minder expliciet uit voor Merkels Willkommenskultur’, aldus Reuters. Haar voorstel om de vluchtelingencrisis noemde ze dan ook Plan A2. Ze koos bewust niet voor de benaming Plan B, zodat ze Merkel niet rechtstreeks bekritiseert. ‘Maar slimme kiezers hebben dat door, want plan A2, verschilt duidelijk van Merkels beleid.’ Iets waar ook de oppositie gretig op inspeelt. ‘U schiet de kanselier in haar rug, in plaats van haar te steunen’, klonk het tijdens een tv-debat.

In het nog altijd vrij achtergestelde Saksen-Anhalt, dat vroeger deel uitmaakte van de DDR, haalt de rechtse AfP volgens de peilingen tot 19 procent van de stemmen. AfD zou in die deelstaat dan de derde partij worden, na de CDU (29 procent) en het extreemlinkse Die Linke (20 procent).


In het economisch sterke en welvarende Baden-Württemberg zou AfD goed zijn voor tussen 11 en 13 procent van de stemmen. De deelstaat in het zuidwesten, grenzend aan Frankrijk en Zwitserland, is al bijna een halve eeuw CDU-grond, maar de partij dreigt er nu als grootste partij onttroond te worden door de Groenen. De Groenen mogen in Baden-Württemberg dan wel 32 tot 33 procent van de stemmen krijgen, de vraag is of een coalitie met de partij van vicekanselier Sigmar Gabriel (SPD) nog mogelijk is.


In Rijnland-Palts ziet het er voor de sociaaldemocraten wel nog goed uit. Minister-president Malu Dreyer lag in de peilingen lange tijd achter op de CDU met rijzende ster Julia Klöckner, door velen omschreven als de politieke erfgename van Angela Merkel, maar de voorbije weken heeft Dreyer haar ambtsbonus toch weten uit te buiten en liggen de SPD en de CDU nu nek-aan-nek met elk ongeveer 35 procent van de stemmen. Hier geven de peilingen AfD een kleine 10 procent van de stemmen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content