Na een ontmoeting tussen Kim Jong-un en CIA-directeur Mike Pompeo lijkt er een reële kans in zicht om ‘een internationaal probleem op te lossen’, aldus Donald Trump.
Het communistische Noord-Korea en het democratische Zuid-Korea zijn officieel nog altijd in staat van oorlog. Maar sinds korten worden nieuwe, voorzichtige stappen gezet richting een ontwarring van het Koreaanse conflict. Noord-Korea expert Koen De Ceuster (Universiteit Leiden) ziet hoe het conflict zichzelf in stand houdt. ‘Noord-Korea ontwikkelt kernwapens omdat het zich bedreigd voelt. Vanwaar komt die dreiging? Uit het feit dat er nog altijd oorlog is.’
Maar recente ontwikkelingen doen de hoop opleven dat de relaties tussen Noord-Korea en de rest van de wereld op een kantelpunt staan. Er zou al langer een ontmoeting in de steigers staan tussen Donald Trump en Kim-Jong-un, maar of die er komt is lang niet zeker. ‘Een vredesakkoord kost de Verenigde Staten nochtans weinig moeite en Noord-Korea vraagt al jaren om zo’n akkoord’, aldus De Ceuster.
De diplomatieke relatie tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea lijkt in een korte periode volledig om te slaan.
Koen De Ceuster: Eind vorig jaar stevenden we af op een regelrechte ramp. De Verenigde Staten en Noord-Korea deinsden er niet voor terug om met fors taalgebruik en dito daden uit te pakken. Dat zien we doorheen de geschiedenis wel vaker, in een soort cyclische beweging. Er komt een crisis waarbij men plots beseft: als dit zo doorgaat wordt het wel heel gevaarlijk en is het risico op ontsporing nabij. Noord-Korea heeft na zijn laatste rakettest aangegeven een kernprogramma te hebben heeft dat in staat is om de Verenigde Staten te treffen. Daarmee wou Noord-Korea tonen dat ze op gelijke voet staan met de Verenigde Staten, dus gaan ‘wij’ praten met de Verenigde Staten.
Sinds 10 mei 2017 heeft Zuid-Korea ook een nieuwe president, Moon Jae-In. Die zegt expliciet dat hij confrontatie wil vermijden en toenadering wil zoeken. Die boodschap was ook naar de Verenigde Staten gericht. Kim-Jong-un gaf in zijn nieuwjaarspeech ook aan dat hij openstaat voor dialoog met Zuid-Korea.
Zuid-Korea blijft aansturen op een denuclearisatie. Kunnen er vorderingen gemaakt worden zonder een afbouw van het kernprogramma van Noord-Korea?
De Ceuster: Het Noord-Koreaans kernprogramma blijft de essentie van het conflict. Voor Zuid-Korea is het van essentieel belang dat er een denuclearisatie komt, onder welke vorm dan ook. De crisis vorig jaar was er een over het kernprogramma, en het hele sanctieregime van de Verenigde Naties is gericht op het Noord-Koreaans raket- en kernwapenprogramma. Er kan dus geen verbetering komen in de relatie tussen Noord- en Zuid-Korea zolang het sanctieregime overeind blijft.
Maar belangrijker dan de sancties is de uitvoering ervan. Als Noord-Korea aan zijn bondgenoten, Rusland en China, kan tonen dat het stappen zet in de goeie richting, dan is het mogelijk dat China die sancties minder streng toepast. De Verenigde Staten houden weliswaar voet bij stuk en geven aan dat de sancties blijven bestaan zolang er geen denuclearisatie is.
Zal Kim-Jong-un oren hebben naar die vraag tot denuclearisatie?
De Ceuster: Nogal wat mensen claimen dat hij dat nooit zal doen. Het is evident dat hij niet zomaar zijn kernwapens zal opgeven, en het zal zeker niet in mei of juni gebeuren. Maar een denuclearisatie kan wel de uitkomst zijn van het onderhandelingsproces, waarbij er ook rekening moet gehouden worden met Noord-Koreaanse belangen.
Waarom is president Donald Trump zo gebrand op een oplossing voor het conflict?
De Ceuster: Trump wil zich natuurlijk profileren als staatsman die een probleem kan oplossen waar de internationale gemeenschap al lang mee worstelt. Maar laten we wel wezen, Trump blijft een ongeleid projectiel en is totaal onvoorspelbaar. Hij is ook omringd door hardliners en we krijgen heel weinig te zien van de interne keuken. Trump zal niet bereid zijn om grote toegevingen te doen: ook in andere dossiers bleef de baseline ‘America First’.
Hoe zeker is het dat Donald Trump en Kim Jong-un elkaar gaan ontmoeten?
De Ceuster: Dat weet ik niet. De voorbereidende gesprekken zijn in ieder geval lopende. Op een bepaald moment tijdens die gesprekken zullen er mensen uit de entourages vaststellen of de voorwaarden om een succesvolle top te hebben al dan niet vervuld zijn, maar nu is het nog te vroeg om uitsluitsel te krijgen. Veel zal afhangen van de ontmoeting tussen Kim Jong-un en de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-In op 27 april. Daar zal er intensief gekeken worden naar wat er mogelijk is.
We begeven ons op onontgonnen terrein, we hebben nog nooit op dit punt gestaan. Het is voor iedereen aftasten. Er moet vertrouwen opgebouwd worden, want dat is nu volledig afwezig. Noord- en Zuid-Korea werken daar momenteel hard aan. De hoofdprijs is denuclearisatie – misschien niet voor Noord-Korea maar wel voor de internationale gemeenschap.
Ook Japan, bij monde van premier Shinzo Abe, mengt zich in de zoektocht naar een diplomatische oplossing.
De Ceuster: In Japan wordt, en zeker door premier Abe, het hele Noord-Korea-dossier gereduceerd tot ontvoerde Japanners die in Noord-Korea zouden zitten. Premier Abe heeft er zijn politiek lot aan verbonden en zijn carrière opgebouwd rond dat probleem. Dus is hij het zijn achterban verschuldigd om dat voortdurend op tafel te leggen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
