Stapt de Amerikaanse president Donald Trump dan toch in een onvoorspelbare oorlog die hij zo hard wilde vermijden?
Stappen de Verenigde Staten weldra met Israël in een oorlog tegen Iran of niet? Het is dé vraag die momenteel velen bezighoudt – niet het minst in Washington, Jeruzalem en Teheran. Dinsdag zat de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad ruim een uur samen over het onderwerp, maar nog steeds is het onduidelijk wat daar al dan niet besproken en besloten is. Amerikaanse media schrijven alvast dat president Trump een interventie niet uitsluit.
Trump spuit de nodige mist over de kwestie. Hij roept op tot de evacuatie van Teheran, maar beweert dat die uitspraken niets met een eventuele Amerikaanse interventie te maken hebben. ‘Ik ben bezig aan iets veel groters’, riposteerde hij op de Franse president Emmanuel Macron, die na Trumps vertrek op de G7 in Canada beweerde dat het Amerikaanse staatshoofd aan een staakt-het-vuren werkt. Terwijl de Britse premier Keir Starmer zegt dat hij geen aanwijzingen heeft dat Trump militair zal ingrijpen, zegt de Duitse bondskanselier Friedrich Merz dat de Amerikaanse president er wel degelijk over nadenkt.
Een Amerikaanse vliegdekschip, vergezeld door vijf oorlogsbodems, is onderweg naar het Arabische schiereiland.
Het lijkt Trump menens, althans die boodschap wil hij Iran meegeven. Sinds maandag werden er vanuit de VS – veelal na een tussenstop op Europese bodem – tientallen Amerikaanse militaire vliegtuigen richting het Midden-Oosten overgevlogen. Het gaat vooral om tankervliegtuigen die Israëlische gevechtstoestellen tijdens hun vlucht van brandstof kunnen voorzien en die Netanyahu toelaten om harder en dieper op Iraans grondgebied toe te slaan. Een Amerikaanse vliegdekschip, vergezeld door vijf oorlogsbodems, is onderweg naar het Arabische schiereiland.
Diplomatie
100.000 ton diplomatie, zo noemen de VS zulke vliegdekschepen ook. Maar het is de vraag of diplomatie ditmaal nog het Amerikaanse vertrekpunt is. Trump heeft Iran naar eigen zeggen voldoende kansen gegeven tijdens de mislukte nucleaire onderhandelingen van de voorbije maanden en meent dat het regime daar nu terecht de gevolgen ondervindt. Dat Israël Iran zodanig op de knieën dwingt zodat Teheran kruipend naar de onderhandelingstafel terugkeert, zou Trump in dat opzicht niet slecht uitkomen. ‘ONVOORWAARDELIJKE OVERGAVE’, schreef hij dinsdag op sociale media.
Iraans grootayatollah en opperste leider Ali Hosseini Khamenei is naar eigen zeggen niet onder de indruk. Dinsdag verklaarde hij dat Iran ‘krachtig zal reageren en de agressie van welke kant dan ook zal stoppen, of die nu van Israël of de VS komt’. Daarmee draait het schimmenspel op volle toeren, want onder meer Cyprus en Turkije zeiden de afgelopen dagen dat ze van Iran aan Israël de boodschap moesten bezorgen dat Teheran bereid zou zijn om aan de onderhandelingstafel plaats te nemen – een boodschap die Iran ontkent, al dan niet om in eigen land niet nog meer gezichtsverlies te vermijden.
De vraag is wat Iran militair nog kan betekenen. Volgens The New York Times heeft het zijn raketten gericht op VS-basissen in het Midden-Oosten alvast in gereedheid gebracht, maar verder staat het land er min of meer alleen voor. De Hezbollah-militie in Libanon en de Houthi-rebellen in Jemen zijn verzwakt, in de Gazastrook is Hamas militair gedecimeerd en in Syrië is ex-president Bashar al-Assad verdwenen. Het Rusland van president Vladimir Poetin, dat gezien wordt als een bondgenoot van Iran, is naar eigen zeggen niet van plan om Iran te hulp te schieten, aldus persagentschap Bloomberg.
Militaire analisten waarschuwen ervoor dat Iran wel degelijk snel in staat kan zijn om een ietwat amateuristische kernbom te fabriceren.
Militaire analisten waarschuwen er echter voor dat Iran met de beschikbare voorraden uranium wel degelijk snel in staat kan zijn om een ietwat amateuristische versie van een kernbom te fabriceren. Het Internationaal Energieatoomagentschap (IAEA) waarschuwde eind mei dat er op drie plekken in Iran sporen van nucleaire fabricage zijn opgedoken waarvoor Iran geen afdoende verklaring kan voorleggen, wat die vrees kracht bijzet – in het rapport, dat daags voor de eerste Israëlische bombardementen uitkwam, stelde het IAEA dat Iran zijn nucleaire verplichtingen voor het eerst sinds lang niet respecteert.
Bunkerbom
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu hoopt op Amerikaanse militaire hulp. Netanyahu spreekt dan wel over defensieve steun, maar in zijn ogen is Iran de agressor en zijn de Israëlische aanvallen van de voorbije weken op Iraanse nucleaire, militaire én civiele doelwitten slechts preventief – en dus defensief – van aard. Israël kan bijkomende luchtverdediging bovendien goed gebruiken. Bij de Iraanse aanvallen met ballistische raketten kwamen al 27 Israëli’s om het leven – een hogere menselijke tol dan bij de raketten die onder meer de Hezbollah-militie vanuit Libanon al ruim een jaar afvuurt.
Ook spreekt menigeen over de zogenaamde Amerikaanse Bunker Buster-bom, die volgens de Amerikaanse luchtmacht door 60 meter beton kan boren voordat de daadwerkelijke ontploffing plaatsvindt. Daarmee zou men de ondergrondse uraniumverrijkingsinstallatie nabij de Iraanse gemeente Fordo kunnen treffen. Die heeft Israël in tegenstelling tot andere nucleaire sites nog ongemoeid gelaten. Het is echter onduidelijk of de bewuste bom wel in staat is om de installatie van Fordo, die wordt beschermd door een heuvel van naar verluidt 90 meter rotsgesteente, te treffen.
Nog een probleem is dat alleen een Amerikaanse B2-bommenwerper ervoor is uitgerust om zo’n bunkerbom te dragen. Een Amerikaans vliegtuig zou dus met een Amerikaanse piloot een Amerikaanse bom op een Iraanse faciliteit moeten afwerpen. Het zou voor Iran met zekerheid een regelrechte Amerikaanse oorlogsverklaring inhouden. Khamenei waarschuwde de VS dinsdag voor ‘onherstelbare gevolgen’ indien Trump als opperbevelhebber van het Amerikaanse leger beslist om daadwerkelijk tot militaire actie over te gaan.
Poetin
Ook in eigen land loopt Trump risico’s. Midden januari nam hij zijn intrek in het Witte Huis met de nobele belofte om de oorlogen in zowel Oekraïne als de Gazastrook snel te beëindigen – in het geval van Rusland en Oekraïne zelfs binnen de 24 uur. In beide gevallen bleek zijn zelfverklaard talent om vredesakkoorden te onderhandelen onvoldoende, zoniet onbestaande. Trump benadrukt voortdurend dat zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin onder zijn leiderschap nooit met de grootschalige invasie in Oekraïne zou zijn begonnen, terwijl hij nu moet vaststellen dat Netanyahu haast op eigen houtje heeft beslist om de wapens op te nemen.
Trumps intussen ontslagen nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz was een groot voorstander van een militaire interventie in Iran.
Trump profileerde zich al tijdens zijn eerste termijn als de president die een einde zou maken aan de langdurige Amerikaanse oorlogen in het Midden-Oosten – de zogenaamde forever wars. Het was bijvoorbeeld Trump die in 2020 een akkoord sloot met de Afghaanse taliban, dat leidde tot de chaotische westerse terugtrekking in Afghanistan tijdens het presidentschap van Joe Biden. In eigen Republikeinse rangen zijn de meningen verdeeld. Zijn intussen ontslagen nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz was een groot voorstander van een militaire interventie in Iran, terwijl het traditionele MAGA-kamp een stuk sceptischer is.
Afwachten welke van de twee kanten Trump zal kiezen.
