Net als de andere kleinere partijen, willen ook Die Linke vandaag de derde grootste partij van het land worden. De partij stamt uit het communistische Oost-Duitsland en dweept nog steeds met het dogmatische van de DDR. Wat betekent de partij nog in Duitsland, een kleine dertig jaar na de val van de Berlijnse muur?
Die Linke is, zoals de naam al doet vermoeden, de meest linkse partij uit het Duitse gevestigde politieke landschap. De partij is nog een laatste restant uit de voormalige Deutsche Demokratische Republik, al is ze doorheen haar geschiedenis verscheidene keren van naam veranderd. Nog voor de val van het Ijzeren Gordijn en de Berlijnse muur was de Sozialistische Einheitspartei Deutschland (SED) de regerende partij in Oost-Duitsland, waar ze steeds met 95% van de stemmen de schijnverkiezingen won.
Communisten en reformisten
Na de val van de Muur verliest de partij enorm veel van haar leden en aanhangers, waarna ze zich tot die Partei des Demokratischen Sozialismus (PDS) omdopen. Aan het hoofd stond advocaat Gregor Gysi aan het hoofd die naam en faam maakte met de verdediging van een aantal DDR-dissidenten. Gysi, nog steeds Duits parlementslid, blijft – ondanks hardnekkige geruchten over een geheime samenwerking met de communistische Stasi – lang in de politiek, bijvoorbeeld als fractievoorzitter van die Linke, of zelfs als oppositieleider. Een andere bekende figuur van de PDS was de auteur Stefan Heym, een regimecriticus van de zachtere soort. Ook hij wilde zichzelf en de samenleving niet goedschiks in het kapitalisme zien opgaan. De partij deed het in de jaren negentig vooral goed in de voormalige deelstaten van de DDR.
In 2005 versterkte Oskar Lafontaine, gewezen minister van Financiën van de SPD, de gelederen van de PDS. Lafontaine stapte in 2005 uit de SPD hij uit onvrede met de koers van de rood-groene regering. Lafontaine vond de politiek van toenmalig Bondskanselier Gerhard Schröder te neoliberaal. Volgens hem zaten er veel Blair-recepten in de rode pot. In 2005 wordt hij lid van de WASG, een beweging die opkomt voor werk en sociale rechtvaardigheid. Op initiatief van Lafontaine komt er een samenwerking met de PDS die zal uitmonden in de partij Die Linke. Lafontaine was in 2013 is hij nog lijsttrekker van die Linke bij de Bondsdagverkiezingen, de partij haalt 8,6% en is daarmee de derde partij.
Sinds 2005 zijn Die Linke dus de meest linkse kracht in het Duitse politieke landschap. De partij bestaat uit meerdere vleugels. Enerzijds is er nog een erg dogmatisch linkse flank die dweept met het communisme regimes van Stalin en Mao. Geen toeval dat het Grondwettelijk Hof in Karlsruhe (delen van) de partij nauwgezet in het oog houdt. Anderzijds is er ook een meer gematigde en reformistische vleugel die open staat voor een eventuele coalitievorming met de SPD. Toch zijn er weinig andere gevestigde partijen die zomaar met die Linke willen samenwerken. Het dogmatisme van de extreemlinkse vleugel maakt dat anderen de partij liever kwijt dan rijk zijn.
Niet te temmen lijsttrekker
Momenteel is Sahra Wagenknecht (1969) hét uithangbord van die Linke. Ze werd geboren in de DDR en is gepokt en gemazeld in het links-linkse denken. Wagenknecht is verbaal sterk en verbeten genoeg om zich in grote debatten niet zomaar opzij te laten zetten. Ze praat gevat en schuwt daarbij allesbehalve een populistisch discours. Wagenknecht wordt een wolf in schaapsvacht genoemd. Na die Wende is ze al snel lid van de Parteivorstand van de PDS, al had Gregor Gysi het toen al erg lastig met haar rechtlijnigheid.
In 2015 wordt ze samen met Dietmar Bartsch fractievoorzitter van die Linke. Wagenknecht heeft het antikapitalistische denken nooit echt opgegeven, wat ook binnen haar partij voor de nodige polemiek zorgt. Wagenknecht volgt niet altijd de officiële partijlijnen, maar het partijbestuur weet dat ze te populair is om haar opzij te schuiven. Vorig jaar speelde de partijtop nog met het idee om met vier lijsttrekkers, die de verscheidene stromingen in de partij vertegenwoordigen, naar de stembusgang te gaan.
Maar Sahra Wagenknecht heeft zich ondertussen onmisbaar gemaakt en weet dat maar al te goed. Tijdens de verkiezingscampagne werd de bijgestaan door medelijsttrekker Dietmar Bartsch, die tot de meer gematigde vleugel van de partij hoort.
Dogmatisch en gevestigd
In de deelstaten van het vroegere Oost-Duitsland zijn de resultaten van de jongste verkiezingen voor die Linke niet bijzonder goed uitgevallen. Zelfs de kiezers vinden die Linke ondertussen misschien wat te elitair, de partij is geen protest- of arbeiderspartij meer. Daarom is die Linke aanzienlijk wat stemmen kwijtgeraakt aan de Alternative für Deutschland, evenzeer een protestpartij. In de deelstaat Brandenburg heeft partijchef Gauland van de AfD de kiezers van die Linke vroeger al per brief aangespoord om een ander alternatief te kiezen. Niet toevallig probeert Wagenknecht daarom de AfD te counteren met een harder migratiebeleid, wat voor de partij voor een enorme spreidstand betekent.
Dat is meteen een van de grootste problemen van Die Linke. Hoe kan de partij met een eenduidig programma nog op een realistische manier aansluiting bij het volk vinden? De partij worstelt met een strategie die niet hervalt in een discours dat steeds dezelfde vorm van verontwaardiging hanteert. De gevierde Duitse historicus Gerd Koenen, zelf een kenner van het marxisme, verwoorde de partij deze week aan het Duitse weekblad Der Spiegel als volgt: ‘Die Linke een links-conservatieve partij geworden die enerzijds gelooft in de herverdelende staat, maar anderzijds moraliserend met de vinger wijst dat je de bedelaars soep moet geven. Dat je opkomt voor armen en werklozen is goed, maar sociale vraagstukken zijn veel meer dan dat, ze raken de hele maatschappij.’
Net zoals de andere Kleinparteien hebben die Linke de ambitie om de derde grootste partij worden. Er is het afgelopen jaar, en zeker tijdens de succesvolle periode van SPD-lijsttrekker Martin Schulz, vaak gepraat over een eventuele coalitie tussen die Linke, de SPD en die Grünen. Dat scenario behoort ondertussen niet meer tot de mogelijkheden. In de eerste plaats halen de drie partijen samen niet genoeg om een meerderheid te vormen, bovendien werkt het profiel van Die Linke te afschrikwekkend. Reken daarbij de compromisloosheid van Wagenknecht, die zoiets al snel al verraad zou beschouwen, en het idee kan helemaal naar de prullenmand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
