Activisten in Myanmar vragen de internationale gemeenschap om hulp nu veiligheidstroepen die loyaal zijn aan het leger gewelddadiger worden. De protestbeweging wil voorgoed een einde aan de militaire coups.
Na de coup van het leger op 1 februari brachten demonstranten het land tot stilstand. Analisten, commentatoren en diplomaten vrezen dat meer geweld en bloedvergieten vrijwel onvermijdelijk is.
Op 28 februari schoot de politie met scherp op demonstranten in Yangon, Dawei, Mandalay, Myeik, Bago en Pokkoku. Volgens het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties, werden achttien mensen gedood en raakten er dertig gewond. Plaatselijke mensenrechtengroepen denken echter dat de aantallen veel hoger zijn.
Zoekacties
Diverse ooggetuigen verklaarden dat de politie huizen binnenging en dat daarbij hekken, deuren en ramen sneuvelden. De huizen werden doorzocht en er werden willekeurige arrestaties verricht zonder bevel. Direct na de coup van 1 februari veranderden de militaire leiders de wetgeving, om dergelijke zoekacties, arrestaties en detentie voor onbepaalde tijd mogelijk te maken.
‘Het is oorlogsgebied, zegt Walter Khun, een burger uit Myanmar en oprichter van een financieel consultancy bureau in Yangon. ‘Onze medewerkers overal in het land melden hetzelfde: juntatroepen terroriseren burgers.’
Ooggetuigen uit Myanmar zeggen dat er steeds meer politie en militairen op straat te zien zijn in het land. Er werden onder meer versterkingen gestuurd naar strategische steden zoals Mandalay, Mawlamyine, Monywar, Taunggyi en Dawei.
Politieacties werden gefilmd en op Facebook geplaatst. In Kalaymyo – in de Sagaingregio ten noorden van Mandalay – wisten burgers de politie, die gewapend was met schilden en een waterkanon, terug te dringen. Ook in Mandalay en elders werden confrontaties gemeld.
In Sanchuang in het noordelijk-centrale deel van de stad, oefenden militairen op voetpaden en lagen scherpschutters op de grond. Video’s hiervan waren te zien op Facebook en andere sociale media.
Veiligheidstroepen hebben ook barricades opgeworpen op strategische wegen en doorgangen, om te voorkomen dat demonstranten van het ene deel van de stad naar het andere deel vluchten. Begin deze week sloten alle belangrijke winkelcentra in Yangon. Ook veel grote supermarkten houden de deuren gesloten. Volgens sommigen is dat om te voorkomen dat demonstranten naar de winkelcomplexen vluchten bij politiecharges.
Internationale interventie
Hoewel de internationale gemeenschap de handelwijze van het leger snel en krachtig veroordeelde, eisen de demonstranten internationale interventie.
‘Er wordt op demonstranten geschoten. We zijn heel boos en ontsteld,’ zegt Ma Myint, een dertigjarige communicatiestudent uit het noorden van Yangon. ‘Hoeveel doden moeten er vallen voordat de VN ingrijpen?’ zei ze na het geweld van afgelopen weekend.
Reuters meldde maandag dat de Associatie van Zuidoost-Aziatische Landen gesproken heeft met het leger en erop aangedrongen heeft burgerleider Aung San Suu Kyi en andere leiders van de Nationale Liga voor Democratie (NLD) vrij te laten.
Analisten, commentatoren en diplomaten vrezen dat meer bloedvergieten vrijwel onvermijdelijk is. Volgens militaire bronnen is dodelijk geweld toegestaan als de veiligheidstroepen worden aangevallen.
Regionale militaire analisten vinden dat de veiligheidstroepen zich relatief rustig hebben opgesteld vergeleken met hun praktijken in het verleden, inclusief die tijdens de democratische opstand in 1988. De angst bestaat echter dat burgerlijke ongehoorzaamheid steeds minder getolereerd zal worden in de aanloop naar 27 maart, de Dag van de Gewapende Strijdkrachten. Op deze dag zijn er normaal gesproken festiviteiten rond het leger.
Blijvend protest
De protestbeweging ondermijnt de regeringscapaciteit van de junta sterk. Banken zijn gesloten, regeringskantoren leeg en de brandstofvoorraden in het land dalen snel. Ook ziekenhuizen, universiteiten en scholen zijn grotendeels gesloten en veel fabrieken liggen al bijna vier maanden stil.
De speciale VN-gezant voor Myanmar, Sa Sa, verwacht dat de protesten doorgaan, ondanks de repressie van het leger. ‘Het leger moet weten dat we niet opgeven, niet weggaan en hun pogingen om het land te besturen op elke mogelijke manier blijven dwarsbomen’, zegt hij. Hij benadrukt echter dat de protesten geweldloos moeten blijven. ‘We zijn een niet-gewelddadige beweging, onze wapens zijn onze stem, onze mobiele telefoon en de sociale media. Het is het leger dat misdaden begaat.’
Misdaden die volgens hem berecht moeten worden voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. ‘De legerleiders zouden vast moeten zitten, niet onze leiders,’ zegt hij, verwijzend naar Suu Kyi en andere NLD-leiders. ‘Zij moeten verantwoordelijk worden gehouden voor hun misdaden.’
Walkietalkies
Suu Kyi verscheen op 16 februari voor de rechter op beschuldiging van het schenden van importrestricties. Er zouden walkietalkies en andere buitenlandse apparatuur gevonden zijn in haar villa. Suu Kyi, andere leiders en ook mensenrechtenactivisten, zitten sinds de coup in huisarrest.
Op het eerste gezicht lijken de protesten niet aangestuurd te worden en een uitdrukking te zijn van onrust onder jongeren. De meeste demonstranten zijn jonger dan dertig jaar. Maar de beweging omvat meer dan de actievoerders op straat.
Hoewel de beweging grotendeels draait rond de vrijlating van Suu Kyi en oproept tot het respecteren van de verkiezingsuitslag van november (waarbij Suu Kyi de meerderheid van de stemmen haalde), is de campagne veel breder.
Artsen en verplegers
Ambtenaren in Myanmar – waaronder artsen, verplegenden en gezondheidswerkers in overheidsdienst – zetten de campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid vier weken geleden in gang. Zij staken nog steeds, ondanks bedreigingen en intimidatie door het leger, zegt een jonge arts die betrokken is bij de beweging in Mandalay.
De arts, die anoniem wil blijven, zegt dat de mensen achter deze beweging zeer vastbesloten zijn. ‘Ze hechten grote waarde aan democratie en willen doorgaan tot de coupplegers verslagen zijn en de cultuur van coups voorgoed is verdwenen.’
Myo Win, activist en directeur van de Smile Education and Development Foundation, geeft ook aan dat de beweging veel meer omvat. ‘Het gaat om de transitie naar democratie, het verscheuren van de grondwet van 2008 en vervanging door een democratische, federale staat die voorgoed een einde maakt aan militaire dictatuur.’ De grondwet van 2008 geeft de legerleider toestemming om in extreme gevallen de macht op te eisen.
Kat-en-muisspel
Intussen hebben burgerlijke bewakingsteams sommige plaatsen in de townships van Yangon afgesloten met geïmproviseerde barrières en 24-uursbewaking, om de politie tegen te houden en charges te belemmeren.
‘Het is een kat-en-muisspel tussen de veiligheidstroepen en demonstranten,’ zegt een van de oud-demonstranten uit 1988 die betrokken is bij de logistieke organisatie van de protesten – hij communiceert per walkietalkie met de demonstranten.
Op straathoeken in Yangon zouden demonstranten op wacht staan en andere protestvoerders waarschuwen als de politie in de buurt komt. Die verschuilen zich dan snel, en gaan verder met hun acties als de politie weer verdwenen is.
‘Ze organiseren zich in kleine groepen, verspreid over de hele stad en houden de revolutionaire vlam brandend,’ zegt Nyein Chan Aung, een activist die ook betrokken was bij de protesten van 1988.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier