De zaak-Garcia: hoe regering-Trump desnoods een mensenleven opoffert om haar migratiebeleid door te duwen

De zaak van de 29-jarige Kilmar Abrego Garcia toont hoe ver de regering-Trump wil gaan om haar migratiebeleid door te drukken. De Salvadoraan, die op zijn zestiende voor bendegeweld naar de VS vluchtte, werd in maart zonder proces naar een beruchte gevangenis in El Salvador gedeporteerd. Het Amerikaans Hooggerechtshof oordeelde unaniem dat de federale overheid zijn terugkeer moet faciliteren. Donald Trump legt die beslissing doodleuk naast zich neer.

Kilmar Abrego Garcia trok illegaal naar de Verenigde Staten toen hij zestien was. Volgens zijn advocaten stuurden zijn ouders hem naar het noorden nadat een bende in El Salvador had gedreigd hem te ontvoeren en zijn zussen te verkrachten. Acht jaar later werd hij op een parkeerplaats van een Home Depot opgepakt terwijl hij op zoek was naar werk.

De politie in Maryland dacht dat hij een bendelid was, al werd die bewering nooit juridisch getoetst. Een immigratierechter behandelde zijn zaak, wees zijn asielaanvraag af, maar oordeelde wel dat hij niet mocht worden uitgewezen omdat hij terecht vreesde voor vervolging. Daarom werd hij vrijgelaten. Zo werkt de wet in Amerika: traag, met onduidelijk bewijsmateriaal en vaak frustrerend voor alle betrokkenen.

Toen faalde de rechtsstaat. In strijd met die uitspraak werd Abrego Garcia in maart toch uitgewezen naar El Salvador, zonder proces of beroepsmogelijkheid. Daar werd hij opgesloten in een gevangenis die berucht is om haar vernederende behandeling van vermeende bendeleden. Daarna gaf de regering-Trump toe dat er een fout was gemaakt. Het Hooggerechtshof velde unaniem (9-0) het oordeel dat de federale overheid zijn terugkeer naar de VS moest ‘faciliteren’.

Lokt Trump een constitutionele crisis uit in de VS? ‘Het zou een gevaarlijk precedent scheppen’

Gemakkelijk doelwit

Enkele dagen later verscheen Nayib Bukele, de president van El Salvador, in het Oval Office. Gevraagd naar Abrego Garcia zei hij dat hij onmogelijk een ‘terrorist’ naar de Verenigde Staten kon terugsturen. President Donald Trump, die er doorgaans niet voor terugdeinst zijn macht te laten gelden, glimlachte alsof hij wilde zeggen: ‘Ik zou het Hooggerechtshof graag gehoorzamen, maar tja, wat kan ik doen?’

Overheden hebben het recht om mensen die illegaal migreren uit te wijzen. Trump beloofde een campagne van massale deportaties en kreeg daarvoor een mandaat van de kiezer. In de zaak van Abrego Garcia koos zijn regering een gemakkelijk doelwit. Een illegale immigrant, beladen met de verdenking van bendevorming, dat wekt weinig sympathie op bij het grote publiek. Als non-citizen geniet hij niet van het volledige spectrum aan rechtsbescherming. Maar zelfs dan heeft Abrego Garcia rechten. Door die met de voeten te treden, ondermijnt Trump de rechtsstaat.

Veel Amerikaanse vrijheden werden afgedwongen door eisers die door de meerderheid werden verafschuwd. Het recht op vrije meningsuiting van elke kerkganger in het Middenwesten is gestoeld op rechterlijke uitspraken in het voordeel van een leider van de Ku Klux Klan (in Brandenburg vs. Ohio), een pornoproducent (in Hustler Magazine vs. Falwell) en een man die een Amerikaanse vlag verbrandde buiten een Republikeinse conventie (Texas vs. Johnson). De rechtbanken beschermden hún rechten – en zo die van iedereen. De regering-Trump keert dat principe nu om.

Na de deportatie van ‘Venezolaanse bendeleden’: heeft Donald Trump opzettelijk een gerechtelijk bevel genegeerd?

Eeuwenoud gewoonterecht

Daarbovenop kan een overheid iemand niet het recht op toegang tot de rechter ontzeggen omdat die geen burger is. Zelfs de gevangenen in Guantánamo Bay – het symbool bij uitstek van de zwaarste inperkingen van vrijheden onder presidentieel bevel dit millennium – hadden op zijn minst toegang tot een vorm van rechtsgang.

Abrego Garcia was expliciet uitgesloten van uitwijzing naar El Salvador. Trumps grijns was een schimpscheut naar het principe dat Amerika een land is waar de overheid niet naar willekeur rechten mag opschorten en waar de uitvoerende macht zich onderwerpt aan het oordeel van het hoogste gerechtshof. Met andere woorden: in tegenstelling tot een land als El Salvador.

Tot slot toont de zaak van Abrego Garcia hoe ver de regering-Trump bereid is te gaan om haar beleid door te drukken, zelfs als dat betekent dat een mensenleven verwoest wordt. Het recht om niet voor onbepaalde tijd te worden opgesloten zonder proces – habeas corpus – is absoluut en fundamenteel. Het biedt burgers een dam tegen arbitrair staatsgezag. Al toen Thomas Jeffersons zijn eerste inaugurale rede uitsprak, bestond het al eeuwen in het gewoonterecht. Jefferson noemde het een van de elementen van de ‘heldere constellatie’ die de jonge natie door revolutie en hervorming had geleid. Dat blijft nog steeds waar. Maar zolang Abrego Garcia vastzit in het Terrorisme Confinement Centre van El Salvador, verbleekt die constellatie. En daar zouden Amerikanen zich zorgen over moeten maken.