‘De vrees is groot dat de bestaande nucleaire orde helemaal instort’

Op de valreep verlengden de VS en Rusland een bestaand kernwapenverdrag. Maar een verbod op de bom blijft toekomstmuziek.

Het is met de coronapandemie nu misschien niet de voornaamste zorg. Toch was het eerste telefoontje van Joe Biden met zijn Russische collega Vladimir Poetin hoogst belangrijk. De twee beslisten namelijk om het New-Startverdrag tussen de VS en Rusland met vijf jaar te verlengen. Lang konden ze daar niet over palaveren, want het liep op 2 februari af. Het is het laatste verdrag over de beperking van kernwapens dat nog van kracht is en waarover in een eerste vorm al in de jaren tachtig van de vorige eeuw met de toenmalige Sovjet-Unie werd gepraat. Het beperkt onder meer het aantal nucleaire langeafstandsraketten dat de twee landen in hun silo’s hebben. Dat zijn raketten waarmee ze elkaar rechtstreeks kunnen bestoken.

Dat die verlenging zo lang op zich liet wachten, komt omdat Donald Trump het verdrag gewoon wilde laten aflopen. Hij gokte op nieuwe gesprekken op een later moment en waarbij ook China moest worden betrokken. Het is nu trouwens ook al de vraag hoe het na vijf jaar verder gaat. De partijen zouden tegen die tijd over een meer omvattend defensieverdrag kunnen praten. De VS en Rusland hebben bij elkaar nog altijd 90 procent van alle kernkoppen in de wereld. Maar die wereld staat niet stil en China, India, Pakistan en Noord-Korea moderniseren hun gerief in een hoog tempo.

Het gaat zeker niet goed met de non-proliferatie, het niet-verspreiden van kernwapens, in de wereld. Er werd op 22 januari wel een nieuw VN-verdrag voor een verbod op kernwapens van kracht, maar geen van de landen die het verbod hebben ondertekend beschikt over een kernkop. Het is wel een signaal dat een goed deel van de wereld het onderwerp nog altijd belangrijk genoeg vindt. En de vrees is groot dat de bestaande nucleaire orde helemaal instort.

Als dat gebeurt, komt dat mee omdat bondgenoten eraan twijfelen of ze, als de nood aan de man komt, nog onder de Amerikaanse atoomparaplu kunnen schuilen. Als Zuid-Korea en Japan niet meer op de Amerikaanse afschrikking kunnen rekenen tegen de expansie van China of kuren van de grote leider in Noord-Korea, voelen ze zich verplicht om zelf aan een bom te denken. Toen Trump uit het nucleaire akkoord met Iran stapte, zette dat zeker ook Saudi-Arabië en Turkije aan het denken. De grote kernmachten zelf en ook Europa hebben er belang bij dat die ontwikkeling stopt. Dat ze kunnen samenwerken, bleek toen ze samen met Iran een deal maakten over het kernprogramma van dat land. Maar vooral moet Biden snel het vertrouwen in de Amerikaanse atoomparaplu herstellen. Hij moet laten zien dat de oude orde toch nog werkt.