‘Peking zou de rust in Hongkong ook militair kunnen afdwingen, maar dat zou het imago van relatieve terughoudendheid en beheerstheid beschadigen’, schrijft Jonathan Holslag (VUB).
De Chinese wijsgeer Lao Tse schreef dat doeltreffende macht zich gedraagt als water. Zacht en ongrijpbaar gaat ze op zoek naar de zwakke plekken, ze verzadigt de tegenstander en maakt hem immobiel. De voorbije maanden namen de betogers in Hongkong hun toevlucht tot die filosofie. Druk zetten en het toch nét niet tot gewelddadige botsingen laten komen, laverend door de straten van de megapolis, de grenzen van de tolerantie aftastend, zoekend naar de zwakke plekken van de door Peking aangestuurde overheid. Nu geeft Peking de betogers lik op stuk: water tegen water. Het bloed van de Chinese leiders kookt, maar zij gunnen hun rivalen geen tweede Tiananmenbloedbad.
De ordehandhaving in Hongkong is een laboratorium van niet-dodelijke middelen geworden.
Dat is uiteindelijk wat velen verwachten: een massale inzet van brute militaire macht op uitnodiging van de overheid van Hongkong. Want waarom zou een imperium van 1,4 miljard inwoners de provocaties van enkele miljoenen onrustzaaiers gedogen? Waarom zou China anders enkele duizenden agenten van de Gewapende Volkspolitie met honderden voertuigen ostentatief aan de grens met Hongkong samenbrengen? Waarom zouden Chinese leiders verwijzen naar het protest als terrorisme, als een aanval aangewakkerd door de Verenigde Staten en andere rivalen?
En toch. Ondanks weken van onrust zijn de pakweg vierduizend in Hongkong gestationeerde Chinese soldaten nog altijd niet ingezet. Vanuit het hart van de stad heeft het Chinese garnizoen de opstand vooral geobserveerd en af en toe wat geroepen. Ook de Gewapende Volkspolitie in het naburige Chinese Shenzhen is de grens niet overgestoken. Peking lijkt er vooralsnog de voorkeur aan te geven die militaire macht te gebruiken om te intimideren. Het wil de ouders van de vaak jonge demonstranten de stuipen op het lijf jagen, de Chinezen in het moederland tonen dat het de opstand zo kan vermorzelen en de wereld te laten zien dat het ondanks de vermeende buitenlandse inmenging genadig is.
Tezelfdertijd zet Peking subtiel andere machtsmiddelen in. Water is daarbij niet alleen een metafoor, maar ook een effectief machtsmiddel. Omdat elke dode student een stok is waarmee critici in het Westen Peking kunnen slaan, is de ordehandhaving in Hongkong een laboratorium van niet-letale middelen geworden. Er werden gigantische met water gevulde muren aangekocht om gevoelige plaatsen te beschermen. Franse en Duitse bedrijven hebben gouden zaken gedaan met de verkoop van waterkanonnen en andere voertuigen. Er verschenen geluidskanonnen op het terrein, Long Range Acoustic Devices, die hoofdpijn en misselijkheid veroorzaken. Er zijn cyberaanvallen geweest tegen sociale media. Chinese agenten infiltreerden en ondersteunden de ordetroepen van Hongkong. Pro-Chinese bendes werden ingeschakeld om manifestanten met ijzeren staven te bewerken. Ouders van prominente verzetsleiders kregen vermaningen, niet van de overheid, maar van vrienden of familie die werden aangesproken door politie- en inlichtingenagenten. Zakenlui werden onder druk gezet om werknemers te verplichten te werken; er wordt gedreigd met ontslag. Universiteiten werden aangemaand hun studenten tot de orde te roepen. Dit is hybride oorlogvoering op zijn Chinees.
Peking wil de ouders van de vaak jonge demonstranten de stuipen op het lijf jagen.
Peking schijnt dus te verwachten dat het de betogingen kan uitputten en verdeeldheid kan zaaien. Als dat lukt, kan het op langere termijn opnieuw proberen de realiteit in Hongkong verder te beïnvloeden. Tegen 2047 is het doel immers om de stadstaat volledig in te lijven. Dat kan door Hongkong nog meer afhankelijk te maken van Chinese investeerders en door jongeren als het ware te verplichten voor een bedrijf uit het Chinese moederland te werken. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Ook de samenstelling van de bevolking kan subtiel worden beïnvloed, door Chinezen uit het moederland aan te moedigen naar Hongkong te verhuizen en jongeren uit de stad kansen te geven in aangrenzende provincies. Er zal wellicht geïnvesteerd worden in onderwijs, in infrastructuur: alles om Peking als een betrouwbaarder partij te presenteren dan de onruststokers.
Of het zal werken, valt af te wachten. Maar de voorbije weken investeerden de demonstranten enorm veel energie zonder veel te verkrijgen. Een slag in het water, dus. Het zou alleszins bevestigen hoe doeltreffend Peking zijn macht kan doen gelden. Het andere scenario, dat van een militaire interventie, is vooralsnog minder wenselijk. Peking zou de rust ook dan kunnen afdwingen, maar zou het imago van relatieve terughoudendheid en beheerstheid beschadigen. Dat is een plezier dat China zijn rivalen niet gunt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
