Misschien kwam 10 oktober 2025 net te vroeg voor Donald Trump. Het was namelijk maar twee dagen eerder dat het de Amerikaanse bulldozer-diplomaat gelukt was om eindelijk Israël en Hamas tot elkaar te brengen en zo een einde te maken aan de twee jaar durende ellende in Gaza, schrijft Robbert de Witt (EW).
Misschien hoopt Trump dat ze hem volgend jaar in Oslo nog niet zijn vergeten, en kan hij dan die zo begeerde onderscheiding alsnog komen ophalen.
Kleine kans natuurlijk. De brave Noren die elk jaar de Nobelprijs voor de Vrede toekennen, blazen de jaarlijkse ceremonie ongetwijfeld nog liever af dan dat ze hem aan die ongelikte beer uit Amerika geven. Ze gruwelen ongetwijfeld bij de gedachte dat Trump een bedank-speech zal geven waarin hij sneren uitdeelt en rekeningen vereffent.
Erdogan speelt vredesstichter
Een andere reden is dat niet Trump, maar een ander de prijs eerder verdient. Wat te denken van Recep Tayyip Erdogan? De prijs komt hem toe, zullen zijn vele Turkse fans vinden.
Dat klinkt wellicht wereldvreemd – vanuit ons perspectief. Turken hebben een heel andere kijk op de zaak.
Zeker, de deal tussen Israël en Hamas slaagde onder druk van Trump, maar minstens zo belangrijk waren de bemiddelende partijen: Egypte, Qatar en Turkije. Veel aandacht ging al uit naar Qatar, terwijl Egypte traditioneel goed is met Israël en de Palestijnen. Maar Turkije? Een onderschatte vredespartner.
Onder president Erdogan werpt Turkije zich al heel lang op als stem van de Palestijnen. Zijn regering heeft ook al heel lang goede contacten met Hamas, de extremisten die vanaf 2005 de baas waren in Gaza.
In het Westen (en uiteraard in Israël) wordt Hamas gezien als een terreurbeweging. Maar Erdogan vindt het Palestijnse verzet tegen Israël volslagen legitiem en verklaarde een aantal keren dat hij Hamas eerder ziet als een ‘bevrijdingsbeweging’.
De Turkse sleutel in het Gaza-bestand
Toen Hamas op 7 oktober 2023 Israël binnenviel met – zo onthulde The New York Times afgelopen weekend – een uitgewerkt en vooropgezet plan om zo veel mogelijk burgers te vermoorden, verbleven diverse Hamas-leiders in Turkije. Inclusief de inmiddels door Israël geliquideerde Ismail Haniyeh.
Welkom ondanks alles, en bovendien veilig onder de hoede van Erdogan. Sommigen hadden een Turks paspoort, anderen bezaten huizen in Turkije. Met recht zag Erdogan zichzelf daarom als sleutelfiguur voor het bereiken van een bestand in Gaza.
En hoewel het hier amper is opgemerkt, klopte Erdoğan zichzelf zonder enige bescheidenheid op de borst voor zijn optreden. Zo verklaarde hij op de dag dat iedereen opgelucht was dat er eindelijk een einde komt aan het geweld, donderdag 9 oktober, dat Trump hem persoonlijk had gevraagd of Turkije Hamas zou willen overhalen een deal te accepteren.
Is Erdogan de vredesmaker achter Trumps Gazadeal?
‘Zowel tijdens mijn bezoek aan de Verenigde Staten als in ons meest recente telefoongesprek heb ik president Trump uitgelegd hoe een oplossing in Palestina tot stand kan worden gebracht,’ verklaarde Erdogan.
Zo liet hij zijn landgenoten weten dat het allemaal niet had gekund zonder het verzoenende optreden van hun leider, Erdogan himself. Dat werkte, want op 9 oktober schreef de grootste Turkse krant Hürriyet (die pro-Erdoğan is): ‘Trump prijst de rol van Erdogan in de vredesbesprekingen over Gaza.’
In Europa zien we vooral de repressie in Turkije. Sinds Erdoğan aan de macht is, zijn duizenden activisten en journalisten achter de tralies verdwenen. Maar naar buiten toe presenteert hij zichzelf juist als de verstandige en zeer ervaren diplomaat, die vijanden nader tot elkaar brengt.
Erdogan speelt internationaal spel met winst
Precies die rol speelde hij bijvoorbeeld ook in de graandeal tussen Oekraïne en Rusland. Mochten Poetin en Zelensky elkaar nog eens de hand schudden, dan zou dat heel goed in Ankara kunnen zijn.
Het is lastig hard te maken, maar Turkije lijkt flink te profiteren van Erdogans internationale optreden. Er wordt gewoon gehandeld met Rusland, want de president wilde niet meedoen met westerse sancties tegen Moskou. Tegelijk verkoopt het land ook wapens aan Oekraïne.
Turkije kocht tot woede van de Amerikanen Russische raketsystemen, maar zal vermoedelijk ook Amerikaanse F35-gevechtsvliegtuigen mogen aanschaffen dankzij Erdogans rol bij het laten slagen van Trumps Gazadeal.
De Nobelprijs voor de Vrede 2026 krijgt hij vast niet, maar handig is hij wel, die Recep Tayyip Erdogan.
