‘De nieuwe premier van Ethiopië biedt hoop voor een verdeeld land’

Met de komst van de nieuwe Ethiopische premier Abiy Ahmed is er voor het eerst in 27 jaar een voorzichtige hoop op meer eenheid in het verdeelde land voelbaar. Toenadering tussen de etnische Amharen en Oromo draagt daaraan bij, zegt politicoloog Yohannes Gedamu.

Abiy Ahmed is de opvolger van de vertrekkende premier Hailemariam Desalegn. Op paasmaandag werd hij ingezworen door het Ethiopische parlement. Hij is voorzitter van de Oromo Volksdemocratische Organisatie. Desondanks staat hij erom bekend te streven naar eenheid in Ethiopië. Tijdens zijn inaugurele rede noemde hij twee idealen die de Ethiopiërs binden: gezamenlijke opoffering en een gezamenlijke toekomst.

De meeste Ethiopiërs verwachten politieke hervormingen van de nieuwe premier. Gezien zijn leidende rol in de Oromo Volksdemocratische Organisatie, kan zijn nieuwe, belangrijke politieke topfunctie ook daadwerkelijk verandering brengen. Oromia, het bolwerk van de partij, staat bekend als het epicentrum van protesten tegen het regime. De verkiezing van Ahmed betekent dat de regerende coalitie een goede uitgangspositie heeft om die protesten tot rust te brengen, terwijl ze strategisch gezien de legitimiteit verwerft die ze zo graag wil.

Daar komt bij dat de verkiezing van Ahmed het Ethiopische Volksrevolutionaire Democratische Front (EPRDF) de stabiliteit heeft gegeven die de regerende coalitie al lange tijd zocht, in een land dat verdeeld wordt door ongekende etnische spanningen.

Een verdeeld land

Politieke commentatoren zijn het erover eens dat de Oromo, een van de grootste etnische groepen in Ethiopië, voorafgaand aan Ahmeds verkiezing er klaar voor waren meer invloed naar zich toe te trekken. Hetzelfde werd gezegd van de Amharen, die zich tijdens recente protesten solidair toonden met de Oromo.

De Oromo-protesten keerden zich tegen politieke repressie onder opeenvolgende regimes. Ze waren ook een reactie op de politiek in het land die verdeeldheid creëerde langs etnische lijnen. Een van de uitdagingen voor Ahmed is consensus te bereiken tussen de etnische Amharen in het onrustige noorden van het land en hun Tigrinya-medebevolking.

Er is nog een uitdaging als het gaat om de krachtigste partij binnen de regerende coalitie. In de afgelopen 27 jaar had het Tigrayaans Volksbevrijdingsfront, dat onderdeel is van de EPRDF-coalitie, de macht bij overheidsinstanties zoals het leger en de inlichtingendiensten.

Algemeen wordt aangenomen dat de partij deze machtsinstrumenten heeft gebruikt om de Oromo en Amharen tegen elkaar op te zetten. Het daardoor ontstane wantrouwen tussen beide groepen heeft geleid tot gespannen verhoudingen.

Recentelijk deden nieuwe leiders van de Oromo en Amharen echter sterke inspanningen om een nieuw partnerschap aan te gaan. Dat ging gepaard met toegenomen vertrouwen. Deze pogingen hebben de weg vrijgemaakt voor de opkomst van Ahmed, aangezien de Amhaarse kandidaat zich terugtrok en zich achter de nieuwe premier schaarde.

De verkiezing van Ahmed betekent dat voor het eerst in 27 jaar tijd, Ethiopisch nationalisme vaart wint. De etnische samenstelling op federaal niveau was erop gericht de bevoegdheden van etnische groepen te versterken en macht over te hevelen naar het lokale bestuur. Dat ging echter niet zonder slag of stoot. De etnische spanningen liepen erdoor op. Zo werden inheemse bewoners geregeld van hun voorouderlijk land verdreven. Ahmeds verzoenende toon wordt daarom gezien als een belofte voor een nieuwe tijd.

Zijn positie als premier wordt versterkt door de opkomst van het partnerschap tussen de Amharen en Oromo. Dat vormt een tegenwicht tegen de dominantie van het Tigrayaanse Volksbevrijdingsfront in de regerende coalitie. Het EPRDF moet zijn overleving nu zeker stellen door democratische procedures te omarmen en goede relaties te onderhouden met andere partijen.

Hoge verwachtingen

Na het overlijden van Meles Zenawi in 2012, richtte de regerende coalitie in Ethiopië zich op het implementeren van ‘Zenawi’s visie.’ Die ging meer over economische ontwikkeling dan over politieke consensus.

Voor degenen die graag zien dat het regime afstand neemt van Zenawi’s ethos en retoriek, geeft de oproep van Ahmed tot een nieuwe manier van leiderschap enige hoop. Ethiopiërs verwachten ook dat hij een einde maakt aan de noodtoestand die van kracht werd na het vertrek van premier Hailemariam Desalegn. Onder die noodtoestand werden enkele gevangenen die eerder waren vrijgelaten, opnieuw gearresteerd.

Zonder het opheffen van de noodtoestand zal het voor Ahmed lastig worden te regeren.

Nieuwe rol in de Hoorn van Afrika

De nieuwe regering onder leiding van Ahmed zal ook een manier moeten vinden om de positie van Ethiopië in een volatiele regio te versterken, en zich moeten inzetten voor interstatelijke dialoog.

In zijn inaugurele rede riep Ahmed op tot hernieuwing van de relaties met Eritrea. Dat land gaf eerder zelf ook aan betere betrekkingen tussen beide landen te willen.

Ahmed zei ook dat zijn buitenlandse beleid zich zal focussen op wederzijdse belangen en het zoeken naar ontspanning van de relaties met landen in de regio en daarbuiten. Dat kan positieve gevolgen hebben voor de regionale samenwerking.

Ondanks zijn goede intenties, is het wel nog te vroeg om te juichen. Ethiopiërs moeten de beloften van de nieuwe premier met voorzichtig optimistisch ontvangen, zelfs als ze hem het voordeel van de twijfel geven.