Maandag besliste een Britse rechtbank dat WikiLeaks-hoofdredacteur Julian Assange niet uitgeleverd mag worden aan de Verenigde Staten. Professor internationaal recht Jan Wouters licht het vonnis toe.
1. Heeft het vonnis van de Britse rechtbank u verrast?
Jan Wouters: Nee. Landen die tot de Raad van Europa behoren, zijn gebonden door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. En het Europees Hof in Straatsburg heeft al geoordeeld dat de doodstraf en levenslange opsluiting mensonwaardig zijn. Op zich is het dus niet vreemd dat een rechtbank geen uitlevering toelaat aan een land dat de doodstraf toepast, zoals de VS.
2. De uitlevering is geweigerd vanwege het risico dat Assange na de uitlevering tot suïcide zou overgaan. Wordt die argumentatie vaak gebruikt?
Wouters: Nee, bij mijn weten is dit de eerste keer. Tijdens de rechtszaak hebben zijn advocaten aangebracht dat Julian Assange aan een vorm van autisme lijdt. Eigenlijk komt de redenering van de rechter erop neer dat een uitlevering voor hem bijna gelijk zou zijn aan de doodstraf. In zekere zin ligt dat oordeel dus in de lijn van eerdere oordelen van het Europees Hof over dergelijke zaken.
De Britten zullen Assange niet nog eens een verdwijntruc laten uithalen.
3. Ziet u er een mogelijk precedent in?
Wouters: Ik zou deze uitspraak nog niet als definitief beschouwen. Het lijkt me duidelijk dat de VS beroep zullen aantekenen. Ik kan me voorstellen dat de Amerikanen zullen betwisten dat het ziektebeeld van Assange tot suïcidale neigingen leidt.
4. Beschermt de uitspraak Assange ook tegen uitlevering aan andere landen?
Wouters: Assange is in 2021 naar de Ecuadoraanse ambassade in Londen gevlucht omdat hij vreesde via Zweden aan Amerika te zullen worden uitgeleverd. Maar in 2019 heeft Zweden die aanklacht laten vallen. Momenteel zijn er, voor zover bekend, geen andere uitleveringsverzoeken tegen hem uitgevaardigd.
5. Wat betekent deze uitspraak voor Assange zelf?
Wouters: Hij is in 2019 veroordeeld omdat hij zich aan de rechtsgang heeft onttrokken door zijn vlucht naar de Ecuadoraanse ambassade. Zelfs als hij vrijkomt, vermoed ik dat de Britten hem scherp in de gaten zullen blijven houden. Ze zullen niet toelaten dat hij nog eens een verdwijntruc uithaalt.
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 en via zelfmoord1813.be.
Julian Assange: een tijdlijn
– 5 april 2010: Julian Assange publiceert via WikiLeaks duizenden documenten over het Amerikaanse militaire optreden in Irak en Afghanistan. Verschillende bestanden wijzen op mogelijke Amerikaanse oorlogsmisdaden.
– 18 november 2010: Zweden vaardigt een aanhoudingsbevel uit tegen Assange. Hij wordt door twee Zweedse vrouwen beschuldigd van verkrachting.
– 7 december 2010: Assange wordt gearresteerd door de Britse politie. Op 16 december komt hij vrij op borgtocht.
– 14 juni 2012: het Britse hooggerechtshof stemt in met Assanges uitlevering aan Zweden.
– 19 juni 2012: Assange vlucht naar de Ecuadoraanse ambassade in Londen. In augustus 2013 geeft Ecuador hem politiek asiel.
– 16 maart 2016: WikiLeaks publiceert de gehackte e-mails van de Hillary Clinton-campagne.
– 11 april 2019: Assange wordt gearresteerd in de Ecuadoraanse ambassade.
– 1 mei 2019: Assange wordt in het Verenigd Koninkrijk veroordeeld voor het ontlopen van de rechtsgang. Hij komt vervroegd vrij maar blijft aangehouden voor de duur van het uitleveringsproces.
– 11 juni 2019: de Verenigde Staten vragen formeel om Assanges uitlevering.
– 19 november 2019: Zweden staakt het onderzoek naar Assange. Er is volgens de openbare aanklager te weinig bewijs.
– 4 januari 2021: een Britse rechtbank besluit om Assange niet uit te leveren aan de VS. Tegen de beslissing is wel nog een beroep mogelijk.
