Bert Bultinck

‘De brexitslogan ’take back control’ valt te vergelijken met de ‘vijf minuten politieke moed’ van Yves Leterme’

Bert Bultinck Hoofdredacteur van Knack

‘De brexit is een scheiding die hoe dan ook eindigt in verwarring en verlies’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Deze week is de zoveelste cruciale week voor de verhoudingen tussen Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie, met een top aanstaande zondag waarop het exitplan van de Britse premier Theresa May en EU-onderhandelaar Michel Barnier zal worden besproken, ‘als er niets bijzonders meer gebeurt’. Nu het plan eindelijk op tafel ligt, valt er vooral ontgoocheling te bespeuren, in alle kampen. Het is een scheiding die hoe dan ook eindigt in verwarring en verlies.

Met de brexit is het een beetje zoals met de eindeloze reeks van staatshervormingen in België: allebei leiden ze paradoxaal tot heftige debatten en diepe desinteresse tegelijk. De brexitslogan ‘ take back control’ doet denken aan de ‘vijf minuten politieke moed’ van CD&V-politicus Yves Leterme ten tijde van de hoogdagen van de Vlaamse communautaire koorts. De sentimenten achter beide kreten wortelen in een sterk verlangen om de eigen identiteit te affirmeren en om zelf het bestuur in handen te nemen. In de twee gevallen willen de politici die soevereiniteit graag onmiddellijk. En zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Vlaanderen winnen de voorvechters plebiscieten met forse verklaringen: de weg naar meer autonomie zou kaarsrecht en kort zijn, en vlak als een biljarttafel. In beide gevallen blijkt de weg bochtig, vol met grondverzakkingen en vooral erg lang.

De brexitslogan ’take back control’ valt te vergelijken met de ‘vijf minuten politieke moed’ van Yves Leterme.

Dat zorgt voor flinke desillusies, te vergelijken met een kwaaie kater na een nacht van stoere, simpele en zeer dronken toogpraat. In het geval van de brexit neemt de desillusie sinds vorige week de vorm aan van een document van 585 pagina’s, dat in zowat niets lijkt op wat de brexiteers aan de Britten hebben beloofd. In het geval van Leterme leidde de grootspraak jaren na zijn gevleugelde woorden tot een nieuw wereldrecord regeringsvormen, en bleef het land achter met een grote menigte van burgers die zich afvroegen waar die Brussel-Halle-Vilvoordediscussie nu precies om draaide. Een kiezer die gecharmeerd raakte door de eenvoudige oplossingen van, bijvoorbeeld, Boris Johnson, blijkt vandaag maar zeer beperkt geïnteresseerd in de technische details. De kans dat hij het ‘ withdrawal agreement’ uitspelt, is microscopisch klein.

Compromissen zijn doorgaans ingewikkelder, grijzer en minder passioneel dan de kreet ’take back control’ of ‘vijf minuten politieke moed’. Dat is evident: bij een compromis ben je minstens met tweeën – in het geval van het Verenigd Koninkrijk en de EU zelfs met 28. Een slogan kun je in je dooie eentje bedenken en eindeloos rondtoeteren zonder je iets aan te hoeven trekken van welk praktisch bezwaar dan ook. De kater is voor de kiezer. Wie die slogans bedenkt en verspreidt, draagt dus een grote verantwoordelijkheid. Het is zeker niet verkeerd als de teleurgestelde stemmer na zijn ontnuchtering eens in de spiegel zou kijken, maar de verantwoordelijkheid van de messianistische politici zelf is verpletterend. Bovendien draagt de ene teleurstellende hervorming al de kiem van de volgende hervorming in zich. In België stapelen we de staatshervormingen op sinds 1970.

Alle voorspellingen wijzen erop dat de schade van een brexit in Europa aanzienlijk is, maar dat de gevolgen voor het Verenigd Koninkrijk nog erger zijn.

Hier en daar viel bij de bekendmaking van de brexitdeal wat verholen leedvermaak te rapen bij Europese opiniemakers. De Britse premier Theresa May – ironisch genoeg iemand die zélf voor ‘Remain’ stemde – wordt met het akkoord keihard op de feiten gedrukt. De crux zit in de zogenaamde ‘ backstop’ voor Noord-Ierland, een noodoplossing die een douane-unie met het hele Verenigd Koninkrijk in stand houdt. Dat zou dan meteen ook verhinderen dat het Verenigd Koninkrijk zélf handelsverdragen met China of de VS zou sluiten, nochtans een absolute eis van de harde brexiteers. Bovendien zou de ‘noodoplossing’ wel eens een semipermanente oplossing kunnen worden. De Britse historicus Timothy Garton Ash citeerde vorige week de Schadenfreude van een voormalige Europese buitenlandminister: ‘Jullie moeten het nu een keertje voelen. Ontdek maar eens hoe koud het buiten is. Over een jaar of tien komen jullie met de staart tussen de benen terug.’

De voormalige minister zou best wel eens gelijk kunnen krijgen, maar dat is niets om blij van te worden. Alle voorspellingen wijzen erop dat de schade van een brexit in Europa aanzienlijk is, maar dat de gevolgen voor het Verenigd Koninkrijk nog erger zijn. Het ‘psychodrama’ van de Britse exodus, zoals de nieuwssite Politico het noemde, toont aan dat het Verenigd Koninkrijk eerst zijn identiteitscrisis moet doorworstelen voor het een volwassen relatie met de EU kan voortzetten. Maar een brexit blijft een aderlating, ook voor ons.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content