Consortium 12-12: ‘Als we nu niet handelen, gaan twintig miljoen mensen sterven’

Vorige week lanceerde het Consortium 12-12 een actie voor de slachtoffers van de hongersnood in Zuid-Soedan, Jemen, Somalië en Nigeria. Twintig miljoen mensen, onder wie anderhalf miljoen kinderen, lijden aan ernstige ondervoeding en zijn in gevaar. Volgens de Verenigde Naties is dit de zwaarste humanitaire ramp sinds 1945. Toch blijkt het niet eenvoudig mensen te engageren.

“In de jaren tachtig waren er ook zware voedselcrisissen, denk aan Live Aid, maar het aantal mensen dat dreigt te sterven, was nooit zo groot als nu”, weet Philippe Henon, woordvoerder van 12-12. Dat Consortium verenigt zes organisaties die ter plekke hulp verlenen: Caritas International, Handicap International, Dokters van de Wereld, UNICEF België, Plan België en Oxfam Solidariteit. “In bepaalde regio’s van Zuid-Soedan bijvoorbeeld sterven gemiddeld achttien mensen per dag van de honger. Ik ben er geweest. De situatie is echt schrijnend. Als we nu niet handelen, gaan twintig miljoen mensen sterven. En dreigt de hongersnood zich te verspreiden naar andere landen.”

Wat ligt er aan de basis van de hongersnood in die vier landen?

Dat zijn drie factoren samen. Ten eerste de extreme armoede. Ten tweede de klimatologische problemen waarmee die landen geconfronteerd worden. Lange perioden van droogte worden afgewisseld door lange perioden van regenval. Door de droogte kan de grond geen vocht meer opnemen waarna overstromingen volgen. Landbouw wordt onmogelijk. En ten derde lijden zij onder interne conflicten. Nigeria worstelt met terreurorganisatie Boko Haram. Regelmatig worden er volledige dorpen platgebrand. Dat heeft grote vluchtelingenstromen tot gevolg. Zuid-Soedan, onafhankelijk sinds 2011, heeft nooit vrede gekend. De oorlog met buurland Soedan draait rond olie. Een groot deel van de bevolking leeft in vluchtelingenkampen. Militairen hebben hun huizen ingenomen. Ook in Jemen is er een conflict dat al jaren aansleept. Somalië ten slotte kent grote politieke instabiliteit. Dat is een failed state in de echte betekenis van het woord.

Wat doen jullie concreet met het geld dat opgehaald wordt?

Dat geld wordt verdeeld over de zes leden. Die storten dat door naar hun partnerorganisaties in die landen. En dus niet naar de overheden, laat dat duidelijk zijn. Op korte termijn wordt de honger aangepakt. Kinderen die extreem ondervoed zijn, wat het geval is als hun bovenarmomtrek kleiner is dan elf centimeter, krijgen zakjes plumpy nut, pindapasta. Dat bevat een hoge caloriewaarde. Dat moeten ze opzuigen. Drie zakjes per dag, twintig dagen lang. En dat werkt. Zo’n zakje kost ons zowat een halve euro. Daarnaast verdelen we onder meer rijst, olie en aquatabs. Dat zijn tabletten die water zuiveren. In een volgende fase doen we aan gezondheidszorg en leren we de bevolking andere teelten aan.

Laat me even cynisch zijn: wat doen die overheden daar, behalve oorlog voeren?

Dat is een terechte bedenking. Die overheden dragen een grote verantwoordelijkheid. Alle middelen die beschikbaar zijn, worden in de oorlogsmachine gestopt. Dat mogen we niet verzwijgen. Deze hongersnood is door de mens in de hand gewerkt. Dat maakt het ook moeilijk voor humanitaire organisaties. We krijgen steevast de vraag: komt dat geld wel goed terecht in oorlogsgebied? Dan zeggen wij ja. Dankzij de samenwerking in het Consortium kunnen wij de mensen zelfs garanderen dat 86 procent van de giften effectief gebruikt wordt voor hulp. Op onze website leggen we duidelijk uit hoe we aan dat cijfer komen.

Zijn wij slachtoffermoe, zoals Joël De Ceulaer in De Morgen schreef?

Ergens wel, ja. Je voelt dat het niet eenvoudig is om mensen te engageren. Je merkt aan de giften dat een natuurramp bijvoorbeeld, een tsunami of een aardbeving, beter ‘verkoopt’ dan hongersnood in vergeten landen. De emotionele afstand tot een conflictsituatie in Afrika is veel groter. Er treedt ook een gewenningseffect op: die hongersnood in Somalië, dat was in de jaren tachtig ook al zo. Wij doen keihard ons best om die perceptie te keren. Want de sense of urgency is groot. We moeten nú handelen. Dit gaat over kinderen die honger lijden en morgen sterven als wij niet helpen. En zelfs al kunnen we maar twee kinderen helpen, dan nog moet dit de moeite waard zijn.

(Paul Cobbaert / De Zondag)