De conservatieve activist Charlie Kirk (31) werd gisteren vermoord tijdens een bijeenkomst op een universiteitscampus in de Amerikaanse staat Utah. Zijn vurige stijl en afkeer van alles wat ‘woke’ is gaf jonge kiezers energie, en hielp Donald Trump wellicht aan een tweede ambtstermijn.
Charlie Kirk hield altijd vol dat het beter was om tegen slechte ideeën – zoals hij ze zag – in te gaan dan ze te slikken. Zijn professionele leven was aan dat geloof gewijd. Op 18-jarige leeftijd zette hij zijn universitaire studies stop en startte hij wat zou uitgroeien tot Amerika’s meest vooraanstaande conservatieve jongerenorganisatie: Turning Point USA (TPUSA).
Op 10 september werd Kirk doodgeschoten op een universiteitscampus in Utah, terwijl hij precies dat deed wat hem bekendheid, een doel en grote lof in MAGA-kringen had opgeleverd: debatteren met progressieven.
De politie heeft nog geen verdachte gearresteerd of de naam van een vermoedelijke dader vrijgegeven. Op sociale media noemde Donald Trump Kirk ‘legendarisch’. Daar voegde de president aan toe dat ‘niemand jonge Amerikanen zo begreep als hij’. De moord volgt op een reeks politiek gemotiveerde aanvallen in de afgelopen jaren, waaronder twee aanslagen op de toenmalige presidentskandidaat Trump vorig jaar.
Vasthoudend als een buldog
Kirk bereikte veel in zijn korte leven. In de beginjaren van TPUSA moeten Republikeinse donoren die hij om geld vroeg verbaasd hebben gekeken: Kirk was een slungelige tiener die nauwelijks wist hoe hij een das moest knopen. Toch begonnen ze al snel cheques uit te schrijven, gecharmeerd als ze waren door Kirks buldogachtige vasthoudendheid en felle toewijding aan de conservatieve zaak van vrije markten en een kleine overheid.
Ze gokten op het juiste paard. Kirk bleek een formidabele organisator, en vandaag is TPUSA een machtsblok. In 2023 bedroegen de totale inkomsten van TPUSA en zijn lobbytak volgens The New York Times 79 miljoen euro. De organisatie heeft afdelingen op 850 universiteiten en organiseert levendige evenementen met grote namen van de politieke rechterzijde, inclusief Trump zelf.
Makelaar in macht
Kirks invloed vloeide ook voort uit zijn reputatie van rechtse volksmenner, iemand die niet bang was om het conservatisme te verdedigen tegen een ingebeelde horde verblinde ‘libtards’, achterlijke progressieven.
Genderkloof in gen Z: linkse meisjes lusten echt geen rechtse praatjes meer
Onder TikTok-gebruikers jonger dan 30 die in 2024 op Trump stemden, was Kirk de meest vertrouwde figuur op het platform, zo bleek uit een TikTok-enquête. Mogelijk heeft hij Trump aan het presidentschap geholpen.
In de verkiezingen van vorig jaar slonk de voorsprong van de Democratische presidentskandidate Kamala Harris onder jonge kiezers met 12 procentpunten ten opzichte van de resultaten van Joe Biden in 2020 – een grotere verschuiving dan in eender welke andere leeftijdsgroep. Naar verluidt schreef Trump zijn goede resultaat onder jonge kiezers mee toe aan Kirk.
Nadat Donald Trump opnieuw was verkozen, hielp Kirk bij de doorlichting van kandidaten voor kabinetsfuncties.
Kirk had zijn invloed makkelijk kunnen gebruiken als springplank naar een belangrijke post in Trumps politieke entourage, zeker omdat hij het talent toonde om de Republikeinse Partij in een nieuwe vorm te gieten. TPUSA gaf vorig jaar tientallen miljoenen dollars uit aan een campagne om kiezers naar de stembus te krijgen, en Kirk hielp de voorzitter van het Republikeins Nationaal Comité (RNC) te verdrijven.
Nadat Trump opnieuw was verkozen, hielp Kirk bij de doorlichting van kandidaten voor kabinetsfuncties. Hij was een makelaar in macht geworden.
Toch hield Kirk altijd vol dat hij niet geïnteresseerd was in een politieke functie. Hij had iets belangrijkers voor ogen. Hij geloofde dat ‘wokisme’ het land dreigde te vernietigen. Amerika zou niet gered worden bij de stembus, maar in de smeltkroezen waar cultuur wordt gevormd – zoals universiteitscampussen.
Als toegewijd christen wilde hij blijven rondreizen van campus naar campus, de oogkleppen van progressieve studenten afrukken, hen onderwijzen over de gevaren van de critical race theory en genderideologie, en hen aansporen gezinnen te stichten en Amerika terug te winnen voor Jezus Christus.
Toenemend politiek geweld
Kirk was strijdlustig en vurig op het podium, een weerspiegeling van een tijdperk dat wordt gekenmerkt door partijpolitieke verbittering. De groeiende achterdocht en zelfs haat van Amerikanen tegenover politieke tegenstanders ging de laatste jaren gepaard met een verontrustende toename van aanslagen en bedreigingen.
Daaronder de brandstichting van het huis van Josh Shapiro, de Democratische gouverneur van Pennsylvania, een verijdeld complot om Gretchen Whitmer, de Democratische gouverneur van Michigan, te ontvoeren, en een complot om Brett Kavanaugh, een conservatieve rechter van het Hooggerechtshof, te vermoorden.
In 2022 drong een man het huis binnen van de Democratische politica Nancy Pelosi, toenmalig voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, en sloeg haar man met een hamer. In juni werden een Democratisch parlementslid uit Minnesota en haar man thuis vermoord. Trump had geluk dat hij een aanslag tijdens een campagnebijeenkomst in Pennsylvania overleefde.
Jongens verrechtsen, meisjes verlinksen: is de genderkloof bij Gen Z straks onoverbrugbaar?
De overgrote meerderheid van de Amerikanen wijst politiek geweld af. Enquêtes tonen aan dat minder dan 10 procent zulk geweld goedkeurt, en dat de steun ongeveer gelijk verdeeld is tussen links en rechts. Maar in een land dat overspoeld wordt door wapens, is er maar één iemand nodig om een gruwelijke, in het oog springende daad te plegen. ‘Mensen die op zoek zijn naar een doel, die een historische missie willen volbrengen, worden beïnvloed door een publieke opinie die zegt: “Je krijgt aandacht, je wordt geprezen als je iemand op een publieke manier pijn doet”, merkt Rachel Kleinfeld van de denktank Carnegie Endowment for International Peace op. Dat geldt evenzeer voor aanvallen op politici als voor de moord op de ceo van een Amerikaanse ziektekostenverzekeraar vorig jaar.
Toen een vrouw hem eens kil vroeg waarom hij naar haar campus was gekomen, antwoordde Charlie Kirk resoluut: ‘Wanneer mensen ophouden met praten, dán krijg je geweld.’
Twee factoren beïnvloeden doorgaans de steun voor politiek geweld. ‘Wanneer elites het veroordelen, luisteren burgers: mensen hebben een volg-de-leider-instelling’, zegt Robb Willer, socioloog aan de Universiteit van Stanford.
Een tweede factor is hoe partijgangers de houding van de andere kant inschatten. Zowel Democraten als Republikeinen hebben overdreven ideeën over hoe hoog de tolerantie voor geweld van hun rivalen is. Dit voedt overal misvattingen.
De goedkeuring van politiek geweld is niet hoog in absolute zin, maar nog steeds te hoog, zegt Willer. Dat kan alleen worden verholpen door dialoog. Kirk erkende dat zelf. Toen een vrouw hem eens kil vroeg waarom hij naar haar campus was gekomen, antwoordde hij resoluut: ‘Wanneer mensen ophouden met praten, dát is wanneer je geweld krijgt.’
