Carl Devos: ‘Deze crisis is een test om te zien wat er over is van de Europese gedachte’

Jean-Claude Juncker. © REUTERS
Naomi Skoutariotis
Naomi Skoutariotis Redactrice Knack.be

Knack.be stelde drie vragen aan politicoloog Carl Devos over het Schengen-akkoord en het Europees spreidingsplan voor vluchtelingen, waarover er vandaag gestemd wordt.

Nadat Duitsland zondag aankondigde opnieuw grenscontroles in te voeren, zei N-VA-voorzitter Bart de Wever vandaag in het Laatste Nieuws dat Schengen niet meer bestaat. Partijgenoot Theo Francken deed een soortgelijke afspraak in de Ochtend en noemde het ‘geen standpunt maar een vaststelling’.

Is het Schengen-akkoord dood?

Carl Devos: Juridisch is Schengen niet dood, want niemand heeft het opgezegd. Als het akkoord afgeschaft zou worden, dan zouden we uren stilstaan aan elke grensovergang. Dat zou ook gelden voor goederen en diensten en dat zou een enorme impact hebben op ons economisch welzijn. Een tijdelijke grenssluiting, zoals nu het geval is, is voorzien in het kader van het Schengen-akkoord. Maar het akkoord wordt wel uitgedaagd.

De beslissing van Duitsland om grenscontroles in te voeren is eigenlijk een één-tweetje tussen Duitsland en de Europese Commissie en kan tot een cascade-effect leiden. Na de discussie over de Grexit staan we nu eigenlijk opnieuw voor een uitdaging, namelijk de essentie van Europa zelf. De Europese constructie ligt nu op tafel. Deze crisis is een test om te zien wat er over is van die Europese gedachte.

Heeft het Juncker-plan (een plan om 120.000 vluchtelingen te verdelen over landen van de Europese Unie, nvdr) kans op slagen?

Een ketting is maar zo sterk als zijn zwakste schakel. Als een paar landen weigeren om het plan goed te keuren, dan is dat voor alle andere landen die twijfelen een excuus om dat niet te doen. Dat betekent het faillissement van Europa. Ofwel gaan we er samen oplossingen voor vinden ofwel ondervinden we er samen last van. De enige manier waarop de last beperkt kan blijven is als alle landen samenwerken. Dat is bijna een speltheorie: als je vanuit eigen eigenbelang redeneert, is dat vaak ten nadele daarvan.

Ik heb er geen goed oog in, de situatie is te gepolariseerd om het te laten lukken. Veel landen zullen de stap van Duitsland om de grenscontroles in te voeren zien als een asociale, agressieve daad. Dat zal ze er niet toe brengen om zeer toegeeflijk te zijn.

We moeten ook nadenken over meer fundamentele oplossingen.Het spreidingsplan zelf is ook niet voldoende. Er moet een terugkeerplan komen en een plan om het probleem aan de bron op te lossen. De komende maanden zullen wellicht nog honderdduizenden mensen hun toekomst in Europa zoeken en dit zal niet zomaar stoppen.

Hoe kan het dat een land dat kleiner is dan België (Libanon, nvdr) meer vluchtelingen opvangt dan heel de EU samen?

Libanon ligt dichtbij en het ontbreekt haar aan de staatsstructuur om de vluchtelingenstroom tegen te houden. Als je de stroom wilt inperken, heb je daarvoor capaciteit nodig. De organisatie om dat te kunnen doen is er niet in Libanon, het is er een kwestie van de vluchtelingenstroom te ondergaan.

Hoe de mensen daar opgevangen worden – het land kan dat eigenlijk niet aan – is voor ons een reden te meer om na te denken over de opvang van grote groepen mensen aan de buitengrenzen van het continent en het wegwerken probleem ten gronde. We moeten nadenken over wat we kunnen doen in Syrië en Irak zodat de mensen er niet langer weg willen. Dat vergt meer moed en solidariteit dan het goedkeuren van een spreidingsplan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content