Meer nog dan zijn autoritaire neigingen dreigt Jair Bolsonaro’s wapenbeleid de Braziliaanse maatschappij te ontwrichten.
Geen Braziliaans politicus is er ooit in geslaagd zo alomtegenwoordig te zijn. Via een eindeloze stroom aan speeches op Facebook Live en een nietsontziende Whatsapp-campagne werd Jair Messias Bolsonaro afgelopen weekend tot president van Brazilië verkozen. Ondanks zijn misogyne, vuilgebekte stijl geniet hij steun bij brede lagen van de bevolking. Ook bij Brazilianen die in Europa wonen, was Bolsonaro veruit de populairste.
Maar wat is de voormalige legerkapitein eigenlijk van plan? Niemand die het echt weet. Bolsonaro pleit openlijk voor een militarisering van het politieke systeem en autoritair bestuur. Zijn Partido Social Liberal, die ondanks de naam niets met linksliberalisme te maken heeft, heeft geen manifest of beleidsplan. Enkel over veiligheid zijn Bolsonaro’s ideeën duidelijk. Veiligheid is al lang een probleem in Brazilië. In 2017 werden maar liefst 63.880 Brazilianen vermoord, gemiddeld 175 per dag. En dus pleit de nieuwe president voor de harde aanpak. Hij wil de politiediensten én de burgers beter bewapenen, jongeren vanaf 16 jaar voor de gewone rechtbank brengen, en hij is voorstander van de doodstraf.
Bolsonaro pleit openlijk voor een militarisering van het politieke systeem en autoritair bestuur.
Het is maar de vraag of die strategie het gewenste effect zal hebben. Brazilië heeft nu al de op drie na grootste gevangenispopulatie ter wereld. Voor die 622.000 gevangenen zijn er maar 371.000 cellen. De gevangenissen zijn een broedplek voor criminelen. Ook het bewapenen van de bevolking lijkt geen garantie op meer veiligheid. In veel Braziliaanse steden stelen en moorden de burgerwachten niet minder dan de misdaadbendes.
Als Bolsonaro doorzet, zal het geweld alleen maar toenemen. De twee belangrijkste misdaadsyndicaten, die sinds eind 2016 een bloederige concurrentiestrijd uitvechten, zullen van soepelere wapenwetten gebruikmaken om zich verder te bewapenen. Dankzij hun groeiende aandeel in de internationale cocaïnehandel hebben ze daar alle middelen voor. Experts spreken nu al over de ‘ colombização‘ van Brazilië, een ‘colombianisering’ waarbij ordediensten het qua vuur- en mankracht afleggen tegen de misdaadkartels, zoals dat ook in het Colombia van Pablo Escobar het geval was.
Meer wapens zullen het geweld in de sloppenwijken doen oplaaien en exporteren. Het korten van de sociale uitgaven zal de armoede doen toenemen. Lokale politici zullen uit lijfsbehoud nog meer druk voelen om de georganiseerde misdaad ter wille te zijn. Meer nog dan zijn autoritaire neigingen dreigt Bolsonaro’s wapenwedloop de Braziliaanse maatschappij te ontwrichten.
Dit artikel verschijnt woensdag 31 oktober in Knack.
