De VN-Veiligheidsraad stemt straks over een Belgisch-Duits voorstel over noodhulp in Syrië. Een nieuwe humanitaire crisis dreigt.
Vanavond stemt de VN-Veiligheidsraad over de verderzetting van internationale humanitaire hulp aan Syrië. Momenteel komt die het land binnen via vier grensovergangen in Turkije, Jordanië en Irak.
Die beslissing werd in 2014 genomen toen het regime van president Bashar al-Assad noodhulp blokkeerde en de Syrische bevolking systematisch bombardeerde. In de gebieden waar Assad de controle over de landsgrenzen verloren was, kan de VN sindsdien grensoverschrijdende humanitaire hulp bieden.
België
Maar intussen is de situatie in Syrië drastisch veranderd. Met Russische en Iraanse steun is Islamitische Staat op het terrein zo goed als verslagen en heeft Assad opnieuw grote delen van het land onder controle. Die ontwikkelingen zorgen al een tijdlang voor verhitte discussies in de Veiligheidsraad over de rol die de grensoverschrijdende humanitaire hulp nog kan en mag spelen. Is de steun nog wel legitiem nu Assad de soevereiniteit over zijn land aanzienlijk heeft hersteld?
Als tijdelijk lid van het VN-orgaan speelt ook België een belangrijke rol bij de gesprekken. Vorige maanden dienden ons land samen met Duitsland en Koeweit een resolutie in om het mandaat voor de humanitaire steun aan de Syrische bevolking met een jaar te verlengen. Het aantal grensovergangen zou teruggeschroefd worden naar drie omdat het Syrische grensgebied met Jordanië inmiddels onder controle staat van het regime. Als een VN-onderzoek echter zou uitwijzen dat de sluiting kwalijke gevolgen heeft, zou de post na een half jaar opnieuw heropend kunnen worden.
Het ontwerp haalde de eindmeet niet omdat Rusland en China hun veto gebruikten. Beide landen maken zich naar eigen zeggen zorgen dat de hulppakketten in handen zouden komen van terroristische groeperingen die de stabiliteit in Syrië verder zouden aantasten.
Assad erkennen?
Moskou diende op zijn beurt zelf een resolutie waarin twee enkel de twee Turkse grensovergangen overbleven en waarbij de modaliteiten van de leveringen veranderden. Bovendien eiste Rusland striktere controles op de hulppakketten en moest de toevoer vervolgens via Damascus passeren.
Vooral dat laatste is een geografisch en politiek opzicht een gevoelige kwestie voor de westerse landen. Ten eerste zijn er onvoldoende garanties dat het Syrische regime de humanitaire hulp kan verstrekken naar de gebieden waar het nog geen controle over heeft. Het gebied aan de Iraakse grens wordt namelijk nog steeds betwist.
Bovendien betekent een passage langs Damascus een impliciete erkenning van het regime-Assad, dat zich de afgelopen jaren vooral heeft onderscheiden in het aantal gruweldaden.
Het Russische voorstel werd net als het Belgische ontwerp naar de prullenmand verwezen. België, Duitsland en Koeweit onthielden zich strategisch om een toekomstig compromis niet te fnuiken.
Tweede kans
Ruim een maand later hebben België en Duitsland een nieuw compromisvoorstel uitgewerkt – Koeweit maakt intussen geen deel meer uit van de Veiligheidsraad. Daarin wordt het aantal grensovergangen naar Russische wens teruggebracht tot twee, al moet een onderzoek uitwijzen of de derde na een half jaar heropend moet worden. ‘Een beetje humanitaire hulp is alleszins beter dan geen humanitaire hulp’, vertelt een goedgeplaatste betrokkene aan Knack.
Vrijdagavond buigen de 15 leden van de Veiligheidsraad zich over de kwestie. Of Rusland en China ditmaal wel voor het voorstel zullen uitspreken, is voorlopig onduidelijk. Bovendien zijn er per 1 januari vijf nieuwe niet-permanente leden in de Veiligheidsraad vertegenwoordigd. Daaronder Vietnam en Saint Vincent en de Grenadines, die traditioneel meer op de lijn van Rusland en China zitten.
Bereiken de vijftien leden geen overeenstemming, dan lijkt een catastrofe onafwendbaar. Het huidige mandaat voor de humanitaire hulp loopt namelijk van vrijdag op zaterdag af. Daardoor dreigt de situatie van minstens vier miljoen Syriërs nog precairder te worden dan vandaag reeds het geval is. Het recente staakt-het-vuren in Idlib is alvast een stap in de goede richting, al waarschuwde Turks president Reçep Tayip Erdogan eerder deze week dat zijn land geen nieuwe vluchtelingengolf zou kunnen opvangen.
Ook vanuit diplomatiek oogpunt zou het voor België een flinke tegenvaller zijn als er vrijdagavond geen akkoord uit de bus komt. Vanaf 1 februari wordt ons land voor een maand de voorzitter van de VN-Veiligheidsraad. Indien het nieuwe jaar wordt ingezet met een impasse over een nijpende humanitaire crisis, dan dreigt het Belgische voorzitterschap met een zware domper te beginnen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
