Donald Trump is geen zegen voor rechts, maar een vloek, zegt Khalid Benhaddou.
Ooit dachten Europese rechts-populisten: Trump is onze Messias. De man die de elite kapot kreeg, die klimaatverandering afdeed als een linkse hoax en media als CNN wegzette als vijanden van het volk. En zij, zij zagen zichzelf als zijn Europese echo: Orbán, Meloni, Wilders, Le Pen.
Ook het Vlaams Belang flirtte met zijn stijl. De ruwe taal, het antisysteemverhaal, de verachting voor nuance: het paste perfect in hun electorale register.
Maar vandaag knarst het. Trumps handelstarieven treffen ook Europa. Zijn ‘America First’ is geen slogan meer, het is beleid geworden. En dat beleid schaadt nu juist de Europese rechts-populisten die hem ooit adoreerden. Wie jarenlang ‘eigen volk eerst’ riep, ziet zich nu geconfronteerd met een Amerikaanse leider die datzelfde volk economisch onderuithaalt. Wilders moet stilzwijgen, Le Pen danst rond de hete brij. Ook in Vlaanderen wordt de verheerlijking discreet opgeborgen.
Het probleem is groter dan economische incoherentie. Trump heeft het conservatisme geradicaliseerd tot op het punt van ongeloofwaardigheid. Hij heeft de reflexen van rechts – orde, natie, gezin – herleid tot een mengsel van rancune, spektakel en zelfverheerlijking.
Wat begon als een ideologie, eindigde als theater. Geen visie, maar een vinger. Wijzend. Woedend. Zonder richting. Wat conservatisme had kunnen zijn, werd een karikatuur van zichzelf.
Zoals extreem woke het linkse ideaal van gelijkheid besmette met dogmatisme, schulddwang en taalpolitie, zo heeft Trump het conservatisme besmet met chaos, leugens en cultuspolitiek. In beide gevallen werkt het averechts. Waar je helderheid zoekt, oogst je verwarring. Mensen voelen dat en keren zich af.
Trump is voor rechts wat extreem woke is voor links: een overdrijving die de geloofwaardigheid van het geheel besmet. De juiste vraag wordt overschreeuwd door de verkeerde toon, de terechte bezorgdheid over verlieservaringen, sociale desintegratie en verandering door het foute boegeroep.
Trump had een conservatieve vernieuwing kunnen inzetten, maar koos voor vernietiging. Hij is geen zegen voor rechts, maar een vloek.
Wat rest, is de vraag wie het politieke verstand nog kan herwinnen. Wie opnieuw durft te spreken zonder te schreeuwen, verbinden zonder zichzelf te verliezen. De toekomst zal toebehoren aan wie stil blijft bouwen terwijl anderen brandstapels oprichten.
