Bestuurders staan in de rij terwijl Oekraïense drones 20 procent van de raffinagecapaciteit uitschakelen.
‘Het is heel moeilijk, zo niet onmogelijk, om een oorlog te winnen zonder het land van de indringer aan te vallen’, zei Donald Trump op 22 augustus. De Amerikaanse president wilde wellicht aangeven waarom Oekraïne volgens hem ‘de kaarten’ mist om te winnen, maar in werkelijkheid voert Oekraïne al twee jaar succesvolle aanvallen uit op olieraffinaderijen en depots in heel Rusland. En de afgelopen maand is die campagne in een hogere versnelling gegaan.
Sinds begin augustus heeft Oekraïne meer dan een dozijn aanvallen uitgevoerd op het Russische olie- en distributiesysteem, en het tempo lijkt niet te vertragen. De meest recente waren op 30 augustus gericht tegen raffinaderijen in Krasnodar en in Syzran, een stad in de regio Samara. Beide installaties, die al vaker geraakt zijn, leveren brandstof aan Russische militaire eenheden, aldus Robert ‘Madyar’ Brovdi, commandant van de Oekraïense strijdkrachten voor onbemande systemen. Oekraïne zegt dat in 2025 zo’n 40 procent van zijn langeafstandsdoelen Russische raffinaderijen waren. Andere aanvallen troffen opslag- en pompinstallaties.
1 miljoen vaten per dag
Volgens sommige schattingen is inmiddels tot 20 procent van de Russische raffinagecapaciteit uitgeschakeld, althans tijdelijk: een verlies van meer dan 1 miljoen vaten per dag, voornamelijk benzine maar ook diesel. Raffinaderijen die herhaaldelijk geraakt zijn, hebben blijvende schade opgelopen. Vooral de vernietiging van de ‘cracking’-installaties – die ruwe olie omzetten in benzine, diesel en vliegtuigbrandstof – weegt zwaar, omdat die moeilijk te vervangen zijn onder het sanctieregime.
De groothandelsprijs van benzine is 54 procent gestegen ten opzichte van begin dit jaar.
Het effect laat zich voelen: tankstations vallen droog en er ontstaan lange rijen voor benzine in verschillende delen van het uitgestrekte land. De groothandelsprijs van benzine is 54 procent gestegen ten opzichte van begin dit jaar en staat op een recordhoogte. De autoriteiten hebben de export van benzine stopgezet. Het gevolg is een verlies aan inkomsten dat Rusland’s begrotingsproblemen vergroot: het tekort in de eerste zeven maanden van 2025 bedroeg 61,4 miljard dollar. In sommige regio’s is benzinerantsoenering ingesteld.
Hoe Rusland leerde met Donald Trump om te gaan
Sergej Vakulenko van het Carnegie Russia Eurasia Centre, een denktank, zegt dat de raffinaderijaanvallen in augustus een andere orde van grootte hebben dan eerdere campagnes. Vakulenko, die tot februari 2022 strategiedirecteur was bij de Russische olie- en gasgigant Gazprom Neft maar ontslag nam uit protest tegen de invasie van Oekraïne, wijst erop dat Oekraïne nu veel meer drones kan lanceren, die beter navigeren en in massale zwermen de Russische luchtverdediging overrompelen.
Omdat de aanvallen op raffinaderijen in een boog van 800 km – van Rjazan bij Moskou tot Volgograd in het zuidoosten – samenvielen met de piekvraag naar brandstof tijdens de vakantie- en oogstseizoenen, denkt Vakulenko dat ze een serieuze impact op de binnenlandse markt kunnen hebben. ‘Tientallen miljoenen Russen wonen ten westen van die boog’, zegt hij. Ook in zo uiteenlopende plaatsen als het door Rusland bezette Krim en Vladivostok in het verre oosten zijn tekorten gemeld.
Kamikazedrones
Mogelijk is dit alles geworden door een enorme toename in de productie van ‘kamikazedrones’. Olena Kryzhanivska, een expert in Oekraïense wapensystemen, wijst erop dat de FP-1 langeafstanddrones, die in mei voor het eerst werden getoond en nu goed zijn voor zo’n 60 procent van de diepe aanvallen in Russisch gebied, inmiddels met een tempo van 100 stuks per dag geproduceerd worden. Ze dragen een explosieve lading van 60 tot 120 kilo: met de lichtere lading halen ze een bereik tot 1600 km. Hoewel ze slechts 55.000 dollar per stuk kosten, zouden de FP-1-drones beschikken over geavanceerde software die nauwkeurige doelbepaling garandeert, zelfs onder zware elektronische oorlogsvoering. Daarnaast worden ook de zwaardere en duurdere Lyutyi-drones ingezet.
Waarom onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne zo moeilijk zijn
Vakulenko acht de situatie voor Rusland voorlopig ‘uitdagend maar beheersbaar’: een echte brandstofcrisis die de economie en het leger zwaar zou beschadigen, ligt nog niet meteen in het verschiet. Toch waarschuwt de Britse strateeg Sir Lawrence Freedman dat Rusland moeite zal hebben de gevolgen van de raffinaderijaanvallen op te vangen als de campagne in dit tempo doorgaat.: ‘Op zichzelf zal dit niet beslissend zijn, maar in combinatie met een verzwakkende economie en Oekraïense troepen die Russische opmarsen afremmen, zal het de druk op Poetin vergroten.’
