Artsen Zonder Grenzen (AZG) vraagt de Europese leiders om het hotspotmodel een halt toe te roepen.
De term hotspot wordt gebruikt voor de centra aan de buitengrenzen van Europa, waar inkomende migranten geregistreerd en geïdentificeerd worden, zoals Moria op het Griekse eiland Lesbos.
‘Dit beleid brengt vermijdbare schade toe aan de gezondheid en het welzijn van asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten’, staat in het rapport ‘Constructing crisis at Europe’s borders’ dat Artsen zonder Grenzen woensdag publiceerde. In dat rapport maakt AZG de balans op van vijf jaar van medische zorgverlening in de hotspots op de Griekse eilanden Chios, Kos, Leros, Lesbos en Samos. Daarvoor baseert de hulporganisatie zich op gegevens van haar operaties op de eilanden Chios, Lesbos en Samos alsook op getuigenissen van patiënten en personeel.
Kinderen in psychische nood
De klinieken voor geestelijke gezondheidszorg van AZG op de eilanden Chios, Lesbos en Samos behandelden in 2019 en 2020 in totaal 1369 patiënten. Volgens AZG hadden veel patiënten te kampen met ernstige psychische aandoeningen, zoals posttraumatische stressstoornissen en depressies. Meer dan 180 patiënten deden aan zelfverminking of probeerden zelfmoord te plegen: twee derde van die patiënten waren kinderen, de jongste patiënt was pas zes jaar oud. De oorzaak ligt in het Europese migratiebeleid, en het hotspotmodel in het bijzonder, dat AZG een ‘opsluitings- en afschrikkingsbeleid’ noemt. ‘Mensen die geweld en ontberingen hebben overleefd, zitten vast in erbarmelijke omstandigheden, met een gebrek aan informatie over hun wettelijke status en onderworpen aan strenge grens- en asielprocedures. Dit systeem veroorzaakt ellende, brengt levens in gevaar en holt het recht op asiel uit’, stelt de hulporganisatie.
Volgens de patiënten van AZG hebben stress en angsten een grote impact op hun welzijn en geestelijke gezondheid. ‘Ze moeten het hoofd bieden aan leven in slechte omstandigheden, ingewikkelde administratieve en asielprocedures, blootstelling aan geweld en onveiligheid, scheiding van gezinnen, niet-geadresseerde medische behoeften en angst voor deportatie’, aldus AZG.
‘Basisbehoeften verwaarloosd’
Volgens AZG worden in hotspots bovendien de basisbehoeften verwaarloosd en zijn het de ngo’s die voornamelijk instaan voor gezondheidszorg en schoon drinkwater. ‘Het hotspotmodel van de EU is niet alleen ontworpen om de asielaanvragen van migranten te verwerken, maar ook om anderen af te schrikken die veiligheid durven te zoeken in Europa’, stelt AZG.
In september verwoeste een brand nog de overbevolkte hotspot Moria op het eiland Lesbos en zagen 12.300 migranten zich genoodzaakt om op de vlucht te slaan. ‘EU-leiders beloofden “geen Moria’s meer”, maar negeerden soortgelijke faciliteiten op Samos, Kos, Chios en Leros. Uit de assen van Moria is een nieuw, tijdelijk kamp, Mavrovouni, ontstaan, dat veel van de ergste elementen van de Moria-hotspot herhaalt’, schrijft AZG in het rapport.
Op het eiland Samos wordt ondertussen een Multi-Purpose Reception and Identification Centre (MPRIC) gebouwd, dat AZG als ‘gevangenisachtig’ bestempelt. Zo zal de geestelijke gezondheid van de migranten slechter en hun lijden onzichbaarder worden, stelt AZG.
‘Ondanks de bewering dat ze ten goede zullen veranderen, geven de EU en de Griekse regering miljoenen euro’s uit om het beleid dat al zoveel schade heeft aangericht, te standaardiseren en te intensiveren’, zegt Iorgos Karagiannis, AZG-missiehoofd in Griekenland.