‘Amerikanen trekken zich terug uit Noord-Syrië: wat nu?’

Op 19 december kondigde de Amerikaanse president Trump aan dat hij de Amerikaanse troepen in het noorden van Syrië zou terugtrekken, omdat volgens hem IS zo goed als verslagen is in Syrië. Hoe moet het nu verder in de regio, vraagt Baram Maro.

Op 19 december kondigde de Amerikaanse president Trump aan dat hij de Amerikaanse troepen in het noorden van Syrië zou terugtrekken, omdat volgens hem IS zo goed als verslagen is in Syrië. Wat betekent dit nu voor het SDF (Syrisch Democratische Krachten), waarmee de coalitie een bondgenootschap aanging om IS militair te verslaan, en de bredere politieke en militaire dynamieken in de regio?

Amerikanen trekken zich terug uit Noord-Syrië: wat nu?

Amerika en de Koerden

Sinds 2014, na de slag om Kobane, begonnen de Amerikanen in te zien dat de enige effectieve en betrouwbaarste strijdkrachten in Syrië de Koerdische strijders van de YPG, en haar vrouwelijke tak de YPJ, waren. Na meerdere mislukkingen in het aangaan van bondgenootschappen vonden zij in de Koerden een bondgenoot die niet alleen militair sterk stonden, maar ook de verschillende etnische en religieuze minderheden in de regio konden verenigen onder één vlag (het SDF). De SDF werd in het leven geroepen om onder andere de Turken, die de YPG als een verlengstuk zien van de Koerdische PKK uit Turkije, tevreden en op afstand te houden. Hoewel het SDF inderdaad bestaat uit verschillende etnische en religieuze groepen, zijn het vooral de Koerden die 80% van de strijders uitmaken. Zonder hen had de coalitie nooit zo snel gestaan waar ze op dit moment staan. Wat betekent deze terugtrekking nu voor de Koerden en de Amerikanen?

Om te beginnen en in tegenstelling tot wat iedereen denkt, zijn de grote verliezers niet de Koerden, maar de Amerikanen. Zij laten niet enkel hun beste bondgenoot in de steek, maar doen alles wat ze in de voorbije jaren bereikt hebben teniet met één penstrijk. Alles draait om belangen en het was de Amerikanen niet te doen om de stabiliteit in de regio te waarborgen, maar eerder om IS te verslaan en de grotere tegenstanders Iran en Rusland te counteren. Hoewel er inderdaad een aankondiging is van Trump zelf, is er op dit moment een woelig debat plaatsvinden achter de schermen in het Amerikaanse kamp. Het Pentagon, de Republikeinen en de minister van defensie James Mattis kondigden al aan dat ze niet te spreken zijn over de beslissing voor een totale terugtrekking, want dat het zou betekenen dat Iran en Rusland volledig vrij spel zouden krijgen. (Ondertussen kondigde Mattis ook al aan dat hij opstapt als minister van Defensie, nvdr.)

De Koerden, Rusland en belangen

Wie denkt dat de Koerden voor de leeuwen worden gegooid, kan wel eens bedrogen uitkomen. Turkije heeft de voorbije weken meerdere malen aangekondigd dat ze een militaire invasie voorbereiden om de Koerden te verdrijven uit het noordoosten van Syrië, maar de kaarten worden deze keer echter opnieuw geschud. De Koerdische YPG heeft ook enkele troeven te spelen en is op dit moment opnieuw in onderhandeling met Rusland om het luchtruim boven hen te sluiten in het geval de Turken zouden besluiten om de grens opnieuw over te steken, zoals eerder gebeurde in Afrin.

Als het luchtruim veilig is maakt Turkije, met zijn bondgenoten van de FSA, geen kans op de grond tegen de Koerden en het SDF. De reden dat Rusland eerder geneigd zou zijn om dit bondgenootschap aan te gaan zou zijn om Turkije te straffen voor het afbreken van haar deal voor de aankoop van het Russische S-400 luchtafweergeschut, wat onder druk van de Amerikanen samen met de toegeving voor een terugtrekking zal zijn onderhandeld, en wat komende periode nog aan het licht zal komen. De deal met de Russen is dan wel afgebroken, Turkije heeft hoogstwaarschijnlijk een andere overeenkomst moeten sluiten met de Amerikanen voor de levering van hetzelfde materieel. Iets dat niet in goede aarde zal vallen bij de Russen.

Iran, Turkije en Syrië

De Amerikaanse aanwezigheid in Syrië had niet enkel als doel om IS te verslaan, zoals de coalitie deed uitschijnen, maar was er vooral op gericht om de Iraanse invloed in de regio verder tegen te gaan. Nu er een terugtrekking op touw is geeft dit Iran vrij spel om haar ‘Sjiitische halve maan’, een militaire ambitie waarbij de invloed van Iran op de grond zal kunnen reiken tot Libanon, verder af te maken. Iran heeft reeds de Iraakse regering en het veiligheidsapparaat (via haar Sjiitische milities) op zak, maar de invloed stopte bij de Syrisch-Iraakse grens.

Turkije staat misschien te springen om haar Ottomaanse droom na te streven en de Koerdische milities in Syrië te verjagen, maar zowel de Syrische regering als Iran zien het evenmin zitten om nog meer grondgebied te moeten afgeven aan Turkije. Als dit betekent dat ze hiervoor een overeenkomst moeten sluiten met de Koerden, die in ruil de Turken op afstand houden, dan zal de deal die de Russen en de Koerden met elkaar sluiten ervoor zorgen dat de mogelijke militaire invasie van Turkije zal uitdraaien op een flop die ervoor zal zorgen dat de Turkse economie nog verder in het slop zal eindigen.

Als de Amerikanen zich inderdaad terugtrekken uit Syrië, dan zullen zij de grootste verliezers zijn.

De kaarten worden opnieuw grondig geschud, maar de belangen in de regio blijven nog steeds hetzelfde. Als de Amerikanen zich inderdaad terugtrekken uit Syrië, wat nog zeer de vraag is, dan zullen zij de grootste verliezers zijn, en is het zeer de vraag wat de andere grootmachten in de regio verder zullen ondernemen. De Koerden zijn in heel het gebeuren geen verliezers want zij hebben nog steeds enkele troeven achter de hand. Op het gebied van politiek zijn ze nooit de sterksten gebleken, maar militair gezien zijn ze een kracht die niet te onderschatten valt.