Jeroen Zuallaert

‘Aleksej Navalny is erin geslaagd een nationale politieke beweging te creëren’

Voor het eerst sinds lang keren Russen zich massaal tegen hun president. Door Aleksej Navalny is Vladimir Poetin niet langer onaantastbaar.

Nee, Aleksej Navalny zal het regime niet onmiddellijk omverwerpen. Er komt geen instant ‘long walk to freedom’, waarbij hij als een Russische Nelson Mandela naar het presidentschap schrijdt. Maar tegelijk heeft Navalny de Russische politiek zonet voorgoed veranderd. Hij heeft van Vladimir Poetin opnieuw een politicus gemaakt.

De voorbije jaren was Poetin immers zoals het weer: je kunt erop kankeren, maar finaal is het een van de dingen des levens waartegen verzet zinloos is. Onvrede, grieven en verwensingen werden geadresseerd aan het adres van premier en regering. Poetin ontsnapte aan het oordeel van de burger. Als een soort vader van de natie was hij verheven boven het politieke gewoel. Zoals het oude spreekwoord gaat: de tsaar is goed, maar er zijn slechte bojaren.

Niemand begreep die wetmatigheid beter dan Aleksej Navalny. In zijn bijna tien jaar als oppositieleider heeft Navalny zich nooit op Poetin gericht. Zijn favoriete schietschijf was de uiterst onpopulaire Dmitri Medvedev, die vorig jaar vervangen werd als premier. Hij richtte zijn pijlen op corrupte oligarchen, ministers en politiebazen. In tegenstelling tot de rest van de Russische oppositie scandeerde hij nooit ‘Rusland zonder Poetin’.

Navalny is erin geslaagd een nationale politieke beweging te creëren.

Tot vorige week. Nauwelijks een dag nadat Navalny bij zijn terugkeer werd gearresteerd, dropte hij een belastende documentaire over het immense paleis dat Poetin aan de Zwarte Zee liet bouwen, geheel met eigen casino en stripclub. De documentaire werd al meer dan 85 miljoen keer bekeken. Nadat in meer dan honderd steden betoogd werd, voelde Poetin op maandag de noodzaak om de beschuldigingen te ontkennen. Ironisch genoeg erkende hij op die manier het belang en de legitimiteit van de protesten. Het is het beste bewijs dat Navalny niet langer een Moskous verschijnsel is, maar een nationale beweging heeft gecreëerd.

Eén op de vier Russen heeft nooit een andere leider gekend. Veel Russen hebben geen zin in dure buitenlandse avonturen terwijl de economie vierkant draait. De manier waarop Poetin de coronacrisis van zich afschuift, ondergraaft zijn argument dat Rusland een sterke leider nodig heeft. Nog steeds legitimeert hij zijn macht door te verwijzen naar de chaos van de jaren negentig. In zijn jaarlijkse gesprek met de natie probeert hij zijn landgenoten elk jaar duidelijk te maken dat ze niet zo moeten zeuren. Vroeger was het allemaal slechter, en de – overigens onbetrouwbare – cijfers zijn toch oké? Dat is geen wervende boodschap. Jarenlang voerde het regime campagne met de slogan Wie anders dan Poetin? Sinds kort lijken heel wat Russen met die vraag aan de slag te gaan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content