Israël en Hamas mogen een ‘onbeperkt’ staakt-het-vuren hebben afgesproken na hun 50-daagse oorlog in de Gazastrook, op een duurzame oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict blijft het wellicht nog lang wachten. Ook deze 16 buurlanden leven al decennia op voet van oorlog. Om de zoveel tijd lopen de spanningen hoog op of komt het zelfs tot gewapende confrontaties. In de meeste gevallen is er nog geen uitzicht op vrede.
Armenië versus Azerbeidzjan
Begin augustus kwam het tot een nieuwe dodelijke geweldsescalatie in het conflict rond de betwiste enclave Nagorno-Karabach. De internationaal niet-erkende republiek behoort geografisch gezien toe aan Azerbeidzjan, maar wordt bevolkt door Armeniërs. Nagorno-Karabach (of Opper-Karabach) betekent letterlijk ‘hoge zwarte tuin’ en is rijk aan grondstoffen als olie en gas. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie in het begin van de jaren 1990 vormde het conflict rond het gebied de aanleiding voor een bloedige oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan, die aan circa 30.000 militairen het leven kostte en een miljoen mensen op de vlucht joeg.
Ondanks de wapenstilstand in 1994 leven de buurlanden sindsdien in onmin met elkaar. In Nagorno-Karabach is het de voorbije twee decennia nooit rustig geweest en vinden geregeld aanslagen op militairen en onschuldige burgers plaats. Het is vandaag de dag een van de meest gemilitariseerde regio’s ter wereld. Bij de jongste confrontatie tussen soldaten van Azerbeidzjan en Armeense milities vielen 19 doden. De nieuwe escalatie is momenteel het gespreksonderwerp nummer één in zowel Yerevan als in Bakoe. Rusland, de Europese Unie en de Verenigde Staten zijn bezorgd en hebben beide kemphanen opgeroepen tot dialoog.
Thailand versus Cambodja
Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag besliste in november vorig jaar dat Cambodja de rechtmatige eigenaar is van het gebied rond de hindoetempel Preah Vihear op de grens met Thailand. De uitspraak beval Thailand om zijn soldaten uit het gebied terug te trekken en moet een einde maken aan een territoriaal geschil tussen de twee buurlanden dat al decennia aansleept. Al in 1962 wees het Internationaal Gerechtshof de 900 jaar oude tempel in het Dongrekgebergte toe aan Cambodja, maar de soevereiniteit over het gebied errond wordt betwist. De grens tussen Cambodja en Thailand is nooit volledig vastgelegd.
In 2008 laaide het conflict op, nadat UNESCO de tempel op zijn lijst van werelderfgoedsites plaatste. Thailand reageerde woedend. De jongste jaren kwam het meermaals tot dodelijke confrontaties in het gebied. Als gevolg van de politieke onrust in Thailand is het nog steeds wachten op de gesprekken tussen Phnom Penh en Bankok over de uitvoering van het arrest.
China versus Japan
De Chinezen kennen ze als Diaoyu, de Japanners als Senkaku: vijf onbewoonde eilanden en drie rotsen in de Oost-Chinese Zee die al meer dan 40 jaar een twistpunt vormen tussen beide landen. Enkele demarches van zowel Peking als Tokio deden de spanningen begin dit jaar opnieuw oplopen, zo hoog zelfs dat de Japanse premier Shinzo Abe de kwestie op het Wereld Economisch Forum in Davos vergeleek met de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog.
De eilandjes hebben enerzijds een grote symboolwaarde voor de machtsverhouding tussen beide landen, maar zijn ook van groot strategisch belang omwille van de ontginningsmogelijkheden (gasvoorraden) en internationale vaarroutes. Het internationaal recht verschaft echter geen duidelijkheid over de kwestie. Het conflict doet de gemoederen in de regio met de regelmaat van de klok verhitten. Volgens professor Internationale Betrekkingen (VUB) en Aziëkenner Jonathan Holslag kan een oorlog tussen China en Japan in de komende jaren niet worden uitgesloten.
Noord- versus Zuid-Korea
Het communistische Noord- en het democratische Zuid-Korea hebben na de Koreaanse Oorlog (1950-1953) nooit vrede gesloten en verkeren officieel dus nog steeds in staat van oorlog. Een gedemilitariseerde zone die circa vier kilometer breed is, scheidt beide aartsvijanden van elkaar. Aan weerszijden van die bufferzone staan de legers klaar om zich te verdedigen. Pyongyang beschikt over een van de grootste legers ter wereld, al is de vraag hoe goed die uitgerust zijn.
Vooral sinds 2008, toen de Zuid-Koreaanse regering van president Lee Myung-bak een hardere koers tegenover het noorden ging varen, lopen de spanningen regelmatig weer hoog op. Zo voerde Pyongyang de jongste jaren enkele atoomproeven uit en torpedeerde het in 2010 volgens Seoel een Zuid-Koreaans oorlogsschip, al ontkent het dat laatste. Ook de huidige Zuid-Koreaanse president Park Geun-hye handhaaft een harde lijn ten opzichte van de noorderburen.
Het jongste spierballengerol dateert van maart. Toen reageerde Noord-Korea met rakettesten op de jaarlijkse militaire oefeningen van Zuid-Korea en de VS. Seoel vreest dat de militaire provocatie van dictator Kim Jong-il wel eens verder zou kunnen gaan dan woorden alleen.
India versus Pakistan
Zowel India als Pakistan claimt het gebied (Jammu en) Kasjmir dat geografisch verspreid ligt over de drie landen: India, Pakistan en China. De scheidingslijn wordt langs beide zijden sterk bewaakt door het leger. Sinds de opdeling van Brits-Indië in 1947 hebben India en Pakistan al verschillende oorlogen over het gebied uitgevochten.
Sinds 2003 heerst er officieel een wapenstilstand, maar toch vallen er nog af en toe doden onder veiligheidstroepen uit India en onafhankelijkheidsstrijders. Voor dorpsbewoners nabij de grens is het nog steeds uitkijken voor militaire repressie. Het dodental wordt geschat op 60.000 sinds de start van het conflict in 1989. Het Center for Preventive Action (CAP), gelinkt aan het Amerikaanse Instituut voor Buitenlandse Zaken, beschouwde in zijn vooruitblik op 2014 van het dispuut in Kashmir als een ‘oranje’ conflict, na rood de tweede categorie.
Israël versus Libanon
Israël voerde al driemaal oorlog met Libanon, en hield het zuiden van het land tot 2000 bezet. In Libanon maakt de sjiitische Hezbollahmilitie, dat een bondgenoot is van Iran en Syrië en Israël als zijn aartsvijand beschouwt, deel uit van de regering. De laatste oorlog tussen beide landen werd uitgevochten in 2006, toen Hezbollah duizenden raketten afvuurde.
Nadien bleef aan het de Israëlisch-Libanese grens overwegend rustig, maar het voorbije jaar liepen de spanningen geregeld weer hoog op. Zo antwoorde het Israëlische leger in december 2013 nog met artillerievuur nadat vanuit Libanon Katjoesja-raketten waren afgevuurd. Kort daarvoor was een Israëlische soldaat doodgeschoten door een Libanese sluipschutter.
Volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten heeft Hezbollah de voorbije jaren bovendien een indrukwekkend wapenarsenaal opgebouwd en beschikt het over meer dan tienduizenden raketten die allen op Israël gericht staan.
Marokko versus Westelijke Sahara
De Westelijke Sahara wordt weleens het Palestina van Marokko genoemd. Het woestijngebied in Noordwest-Afrika, rijk aan fosfaat en visgebieden en wellicht ook olievoorraden voor de kust, wordt sinds 1975 grotendeels bezet door Marokko, dat het als een deel van zijn grondgebied beschouwt. Het overige deel staat onder controle van het door buurland Algerije gesteunde Polisariofront, dat de inheemse Sahrawibevolking vertegenwoordigt. Zij willen een onafhankelijke staat in de Westelijke Sahara. Het Polisario riep in 1976 de Saharan Arab Democratic Republic uit en startte een guerrillaoorlog tegen de Marokkanen. Die eindigde in 1991 met een door de VN bemiddelde wapenstilstand. Een beloofd referendum over de regio is er echter nooit gekomen.
Marokko bouwde vanaf 1980 een 2.700 kilometer lange afscheiding van zand, prikkeldraad en landmijnen tussen de Westelijke Sahara en de buurlanden Algerije en Mauretanië en houdt zo de Sahrawi buiten de grenzen. De laatste zware incidenten dateren van november 2010 toen verschillende doden vielen bij rellen tussen de Marokkaanse veiligheidsdiensten en betogers in de hoofdstad Laayoune, kort voor geplande VN-gesprekken over de kwestie in New York.
Rusland versus Japan
De Koerilen is een gordel van eilandjes tussen het Russische schiereiland Kamtsjatka en het Japanse eiland Hokkaido. De vier zuidelijke eilanden – Koenasjir, Itoeroep, de Sjikotan- en de Habomai-eilanden – worden sinds hun inlijving door de Sovjet-Unie in 1945 geclaimd door Japan.
De twee landen houden al meer dan 60 jaar sporadisch onderhandelingen over het onderwerp, maar zonder resultaat. De kwestie ligt zodanig gevoelig dat Japan en Rusland nog steeds geen vredespact hebben getekend die de Tweede Wereldoorlog formeel beëindigt. Wellicht door de toenemende internationale spanningen rond Oekraïne en ook de Amerikaanse aanwezigheid in de regio kondigde Rusland in april van dit jaar dat het de eilandjes gaat herbewapenen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
