België en Europa zijn afhankelijk van Amerikaanse technologiebedrijven: zij beheren enorme hoeveelheden van onze data, en een aanzienlijk deel van onze economische infrastructuur draait op hun systemen. Dat is een grote kwetsbaarheid, zo schrijven Charles-Antoine Battaille en Joachim Mertens van de Vrijdaggroep.
De oorlogen in Oekraïne en in Gaza, en de terugkeer van Donald Trump naar het Witte Huis, herschikken de wereldorde – en laten België kwetsbaar achter. Binnen de NAVO hebben de lidstaten afgesproken om de jaarlijkse defensie-uitgaven op te trekken tot 3,5% van het BBP, en daarnaast nog eens 1,5% van het BBP te besteden aan andere
veiligheidsuitdagingen.
Maar onze digitale infrastructuur blijft een grote kwetsbaarheid: onze cloudinfrastructuur wordt nog steeds overweldigend gedomineerd door buitenlandse bedrijven. Willen we strategisch autonoom zijn, dan moet België verdere Europese wetgevende initiatieven ondersteunen én investeren in soevereine oplossingen.
Onze belangrijkste data ligt in buitenlandse handen
Google, Microsoft en Amazon domineren de Europese cloud-economie: samen bezitten ze 65% van de Europese markt. Alleen al in België heeft Google sinds 2007 meer dan 5 miljard euro geïnvesteerd in datacenters en netwerkinfrastructuur. Vanuit maatschappelijk en economisch oogpunt hebben de investeringen banen gecreëerd, vooral in Wallonië, maar ze hebben deze bedrijven ook diep verankerd in onze economie, ons onderwijs en onze administratieve systemen.
Deze concentratie geeft de controle over onze meest gevoelige gegevens in handen van bedrijven die onderworpen zijn aan de Amerikaanse wetgeving. Op grond van de Amerikaanse CLOUD Act kunnen de Amerikaanse autoriteiten deze bedrijven dwingen om gegevens over te dragen – zelfs als deze fysiek in België zijn opgeslagen. Dit ondermijnt de Europese GDPR-regelgeving en plaatst gevoelige gegevens van burgers en instellingen in een juridisch vacuüm.
Europa wordt wakker
Europese alternatieven beginnen langzaam vorm te krijgen. Het Franse AI-bedrijf Mistral werkt met Nvidia aan een cloud die volledig binnen de EU opereert. Ons eigen
eduCloud-project wil onderzoeksdata binnen België houden, en in Frankrijk wil Cloud de Confiance een open-source cloud ontwikkelen die cruciale data beschermt tegen
buitenlandse inmenging.
De Amerikaanse hyperscalers hebben dit opgemerkt: Microsoft bouwt een nieuw datacenter in België, en Google heeft nieuwe producten aangekondigd om bedrijven en gebruikers extra garanties te geven over de veiligheid van hun data.
Toch groeit het risico van een “kill switch”, de mogelijkheid voor een buitenlandse entiteit om onze gegevens af te sluiten of toegang te eisen, met de dag. Het toont aan hoe sterk België en Europa afhankelijk zijn van Amerikaanse technologiebedrijven: zij beheren enorme hoeveelheden van onze data, en een aanzienlijk deel van onze economische infrastructuur draait op hun systemen.
Kunt u een bedrijf noemen dat geen gebruik maakt van Microsoft Suite of Google Workspace?
Drie speerpunten voor België
België moet beginnen met het voor de hand liggende: alle kritieke gegevens – in de gezondheidszorg, defensie, justitie en verkiezingen – dienen opgeslagen te worden in
Belgische datacenters, eigendom van en geëxploiteerd door Belgische partijen. Schleswig-Holstein, een Duitse deelstaat, heeft haar overheid onlangs bevolen volledig te
stoppen met Microsoft Suite. Wij zouden moeten streven naar een gelijkaardige onafhankelijkheid voor onze publieke digitale diensten.
Ten tweede hebben we een robuuste Europese certificering nodig om gevoelige gegevens buiten het bereik van de Amerikaanse wetgeving te houden. Waar andere landen aarzelen, moet België diplomatiek het voortouw nemen om verdere en grondigere wetgeving te versnellen.
Als laatste moeten we realistisch zijn: we zullen onze Amerikaanse bondgenoten niet de rug toekeren. Strategische autonomie betekent geen isolatie; het betekent keuzevrijheid. Europa zou van grote bedrijven moeten eisen dat zij multi-cloudstrategieën invoeren, waarbij data wordt verspreid over Europese en niet-Europese aanbieders.
Zo behouden we toegang tot de beste AI- en rekenkracht, terwijl we Europese open source-alternatieven en nieuwe kampioenen ondersteunen, en uiteindelijk onze burgers en economie beschermen.
Digitale soevereiniteit is geen luxe
We zouden onze water- of stroomvoorziening niet in buitenlandse handen leggen. Met data moet het niet anders zijn: het is een basisvoorziening van elke moderne economie. Woorden alleen zullen onze toekomst niet veiligstellen; gedurfde investeringen in onze digitale infrastructuur en beschermende wetgeving wel. Laten we het momentum gebruiken om de toekomst van Europa vorm te geven en holistisch na te denken over hoe we ons digitale landschap ontwerpen.
Wanneer de gegevens van burgers toegankelijk zijn voor regeringen die wij niet verkozen hebben, moeten we ons afvragen: wie controleert er dan echt onze toekomst?
Charles-Antoine Battaille is handelsingenieur en strategie-expert in data-analyse. Joachim Mertens is burgerlijk ingenieur-architect in het vastgoed. Beiden zijn lid van de denktank de Vrijdaggroep.
