‘Europees Parlement wil een minimumleeftijd van 16 jaar op sociale media. Jongeren niet’

‘In een wereld die steeds digitaler wordt, hebben jongeren recht op informatie, participatie en connectie — ook online. Laten we dit kantelpunt gebruiken om die rechten te versterken. Niet om ze in te perken’, schrijven Lore Sleeckx en Jorren Almey van de Vlaamse Jeugdraad.

Het Europees Parlement heeft woensdag een resolutie gestemd die pleit voor een minimumleeftijd van 16 jaar voor sociale media. Daarin staat dat jongeren tussen 13 en 16 jaar alleen met ouderlijke toestemming, via leeftijdsverificatie of een EU-eID-wallet online mogen. Maar jongeren zitten niet te wachten op zo’n maatregel. Omdat onze offline en online leefwereld volledig in elkaar overvloeien, maar ook omdat deze maatregel raakt aan fundamentele kinderrechten.

We horen u al denken: “Wat weten jongeren daar nu van?” of “Uiteraard verzetten jongeren zich tegen een minimumleeftijd, sociale media is hun heiligdom.” Ja, ook wij scrollen soms eindeloos door TikTok en openen Instagram vaker dan we durven toegeven. Ja, ook wij zien absurde AI-beelden passeren, raken soms verstrikt in toxische algoritmes en worden geregeld geconfronteerd met deepfakes. Meer nog: die circuleren vaak maandenlang op onze feeds, nog voordat ze in de media verschijnen. Net daarom is onze stem in dit debat onmisbaar.

Online vangnet

Want naast al die risico’s ervaren wij ook wat sociale media kan betekenen voor jongeren. Het is de plek waar we op de hoogte blijven van wat er in de wereld gebeurt, waar promo voor een lokale fuif opduikt, waar nieuwe vriendschappen ontstaan en waar jongeren die zich alleen voelen gelijkgestemden vinden. Voor sommigen is een online community het enige vangnet dat sociale isolatie voorkomt. Dat perspectief mogen we niet negeren.

Dat betekent niet dat we naïef zijn: natuurlijk zijn er risico’s. We ervaren ze elke dag. Ook wij komen dagelijks in aanraking met schadelijke content, manipulatieve algoritmes en de constante druk die sommige platforms met zich meebrengen. Maar precies omdat we die realiteit zelf zo goed kennen, vragen we ons af: helpt een verbod jongeren écht vooruit? Of is het vooral een snelle en zichtbare maatregel die beleidsmakers goed uitkomt, maar weinig oplost?

Waarom leggen we de verantwoordelijkheid niet daar waar ze thuishoort: bij de grote techbedrijven die jongeren vasthouden in verslavende algoritmes en toxische echokamers? Waarom richten we ons niet op de uitwerking van bestaande Europese maatregelen die jongeren online beschermen, zoals de Digital Services Act (DSA) en Better Internet for Kids (BIK+)? Die zorgen net voor een veiligere online omgeving voor jongeren, zonder hen de toegang ertoe te ontzeggen. Bovendien is de vraag hoe effectief het is om zoveel middelen te investeren in leeftijdsgrenzen en toegangscontroles die door creatievelingen gemakkelijk omzeild kunnen worden, in plaats van in te zetten op échte bescherming.

Grip gezocht

Eén ding staat vast: jongeren vragen zelf om meer houvast. Uit een bevraging van de Vlaamse Jeugdraad bij meer dan 10.000 jongeren blijkt dat ze net wél controle willen: controle over hun schermtijd, over algoritmes, over wat we te zien krijgen. Daarom moeten we investeren in mediawijsheid die jongeren én volwassenen leert omgaan met sociale media. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van ouders, leerkrachten, jeugdwerkers, grote techbedrijven, beleidsmakers én jongeren.

Volgende week breng ik — Lore — als Europees jongerenvertegenwoordiger deze boodschap rechtstreeks naar commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Dat overleg is cruciaal, want of de leeftijdsgrens er komt, hangt af van de Europese Commissie en haar lidstaten. Bovendien liet von der Leyen eerder al weten dat ze voorstander is van een hogere minimumleeftijd.

In een wereld die steeds digitaler wordt, hebben jongeren recht op informatie, participatie en connectie — ook online. Laten we dit kantelpunt gebruiken om die rechten te versterken. Niet om ze in te perken.

Lore Sleeckx (EU-jongerenvertegenwoordiger) en Jorren Almey (vrijwilliger) zijn actief in de werkgroep digitale leefwereld van de Vlaamse Jeugdraad.