Begin december werd ‘6 7’ door de VRT uitgeroepen tot Kinder- én Tienerwoord van het jaar, en op dinsdag 16 december maakt Van Dale zijn woord van het jaar bekend. Over het Kanaal is het verdict al gevallen, het Britse nieuwsmagazine The Economist koos een onsmakelijk symbool voor een chaotisch jaar.
Het blijft een leuke traditie, een Woord van het jaar kiezen. Maar het is geen eenvoudige opgave, de gekozen woorden en termen kunnen uit elke discipline en leefwereld komen. In 2018 koos de American Dialect Society bijvoorbeeld voor tender-age shelters, de eufemistische term van de Amerikaanse overheid voor opvangcentra voor jonge kinderen die aan de Mexicaanse grens van hun ouders gescheiden werden. Het achtervoegsel ‘-ussy’ was in 2022 de term van het jaar, een online trend waarbij vooral jongeren woorden op een vulgaire manier verbasterden door ze samen te smelten met het woord pussy. Een fles wijn werd dan een ‘winussy’, een pizza calzone een ‘pizzussy’.
De Oxford English Dictionary (OED) koos in 2017 voor ‘youthquake’, verwijzend naar de politieke, culturele en sociale veranderingen die jongeren teweegbrengen. In 2022 werd ‘goblin mode’ Woord van het jaar, een soort ‘onbeschaamd lui, slordig en hebzuchtig gedrag waarbij de persoon in kwestie alle sociale normen en verwachtingen verwerpt’. Het was de periode waarin de coronamaatregelen werden losgelaten en sommige mensen een terugkeer naar ‘het normale leven’ verwierpen.
Taalexperts van middelbare leeftijd zijn vaak geneigd om jongerentaal te kiezen, maar zulke termen zijn al gedateerd nog voor het persbericht verstuurd is.
Soms is er geen geschikt woord te vinden en wordt het dus een uitdrukking, andere keren voelt het gekozen woord gewoon vreemd aan. Taalexperts van middelbare leeftijd zijn vaak geneigd om jongerentaal tot winnaar te kronen, maar zulke termen zijn vluchtig en klinken al gedateerd nog voor het persbericht is verstuurd.
Als hamsters in een rad
De keuze van The Economist voor 2025 is een term die representatief is voor een gevoel dat een groot deel van het jaar overheerste. Het is geen nieuw woord, maar het wordt wel op een nieuwe manier gebruikt. U hoeft het niet leuk te vinden, maar u moet er wel mee leren leven. Want dit is wellicht geen vluchtige term.
Maar eerst enkele winnaars in subcategorieën. De onbetwiste winnaar voor Vreemd woord van het jaar, genomineerd door verschillende Economist-correspondenten in China, was ‘neijuan’, Mandarijn voor ‘involutie’. Het beschrijft de steeds meedogenlozere concurrentie tussen bedrijven, zoals producenten van elektrische voertuigen, ondanks dalende opbrengsten. Het is uitgegroeid tot een term die werknemers gebruiken voor het gevoel dat ze steeds sneller in een rad rennen zonder vooruit te raken.
‘Trump Always Chickens Out’
Ook in de financiële sector werd enthousiast naar een nieuw woord gezocht. Voor 2025 is dat TACO, kort voor ‘Trump Always Chickens Out’. De term verwijst naar de vele handelstarieven waar de Amerikaanse president Donald Trump mee dreigde, waarna hij telkens toch terug krabbelde. Een andere sterke kanshebber was de ‘debasement trade’. Dat is ook bij ons een veelgebruikte beursterm, die verwijst naar de trend waarbij investeerders massaal activa zoals goud opkopen uit vrees dat spilzieke overheden de waarde van hun munten en andere activa zouden uithollen.
Er waren ook genoeg slangopties. Dictionary.com koos – net als de Ketnetkijkers – voor ‘6 7’ (uitgesproken als ‘six seven’), een veelgebruikte term bij jongeren die eigenlijk geen vaste betekenis heeft. Volgens lexicografen ‘vertoont het alle kenmerken van brain rot’, een term die Oxford Dictionaries in 2024 tot Woord van het jaar had uitgeroepen. Breinrot wordt gedefinieerd als een toestand veroorzaakt door overconsumptie van gedachteloos entertainment, vooral online. De term wordt ook gebruikt om de rommel te beschrijven die die mentale aftakeling veroorzaakt.
Modder en rommel
De keuze van The Economist voor het Woord van 2025 bouwt voort op het concept breinrot. Door de introductie van Sora door OpenAI, een generatief AI-platform dat op basis van een prompt video’s kan maken, worden socialemediakanalen overspoeld met dergelijke rommel en nepcontent. In het Engels heet dat ‘slop’, een term die al in de vroege jaren van generatieve AI opdook.
Maar het woord gaat veel verder terug in de tijd, de eerste vermelding in de Oxford English Dictionary dateert uit de vijftiende eeuw. De betekenis evolueerde van modder en slijk, naar een waterige substantie die als pover voedsel dient, naar allerlei voedselresten, en uiteindelijk naar nonsens of rommel.
Scrol door Instagram en kijk hoe lang het duurt voor u een AI-video tegenkomt. Of ga naar X en probeer te onderscheiden welke MAGA-accounts echt en welke fake zijn.
Ontwikkelaars van dergelijke rommel, of dus ‘slop’, doen het internet dichtslibben. Stel Google een medische vraag en kijk hoeveel van de hoogste resultaten webpagina’s zijn met AI-gegenereerde teksten. Of scrol door Instagram en check hoe lang het duurt voor u een video tegenkomt met nepbeelden en een AI-stem. Of ga naar X en probeer te onderscheiden welke MAGA-accounts echt zijn en welke uit zogenaamde slop-fabriekjes in Pakistan, Nigeria of Thailand komen, zoals een nieuwe functie ‘About this account’ recent onthulde.
‘Sloptimisme’
Het is een deprimerende gedachte dat de wereld kan verdrinken in online bagger. Maar mogelijk zijn er ook voordelen. Als het nieuws overspoeld raakt met slop, zou het vertrouwen in gevestigde organisaties weleens kunnen herstellen.
Onderzoek toont bijvoorbeeld dat proefpersonen meer bereid zijn om voor een kwaliteitskrant te betalen als ze AI-beelden hebben moeten onderscheiden van echte foto’s. Als socialemediaplatformen dichtslibben, zullen die bedrijven serieus werk moeten maken van moderatie, zo niet zullen hun gebruikers de stekker eruit trekken. Is dat dan een argument voor… sloptimisme?
