Door de nadruk te leggen op tips voor eindgebruikers wordt de verantwoordelijkheid vooral bij de individuele ambtenaar gelegd, terwijl cruciale vragen over transparantie, bias en de daadwerkelijke impact van AI onbeantwoord blijven.
Na de aankoop van 10.000 licenties voor Microsoft’s Copilot eerder dit jaar publiceerde de Vlaamse overheid vorige week het persbericht Zorgzaam omgaan met energie: Copilot en duurzaamheid. Daarin komt ze tegemoet aan de bezorgheden over AI en duurzaamheid. Ze geeft inzicht in hoe de overheid een duurzame digitale transitie ziet en benadrukt de groene ambities van Microsoft. Onder de noemer “slimmer werken, minder verspillen” worden er praktische tips meegegeven om Copilot efficiënt in te zetten.
Op het eerste gezicht lijkt het persbericht een positief signaal: de Vlaamse overheid toont bewustzijn rond de ecologische voetafdruk van AI en formuleert ambities voor een duurzame digitale transitie. Toch roept de aanpak vragen op.
Door de nadruk te leggen op tips voor eindgebruikers wordt de verantwoordelijkheid vooral bij de individuele ambtenaar gelegd, terwijl cruciale vragen over transparantie, bias en de daadwerkelijke impact van AI onbeantwoord blijven.
Waarom gebruikerstips de echte vragen over AI-impact ontwijken
Met tips als “formuleer scherp” en “gebruik gericht” worden Copilot-gebruikers aangemaand om in naam van duurzaamheid bewust gebruik te maken van de tool. Dit zal wel effect hebben, maar tegelijkertijd draait er achter de schermen veel AI waar de gebruiker geen invloed op heeft. In plaats van dit mee in de discussie te brengen en aan te kaarten dat Microsoft totaal geen inzicht geeft, wordt de verantwoordelijkheid bij de eindgebruikers gelegd.
Microsoft omschrijft Copilot als “een geavanceerde verwerkings- en orkestratie-engine die achter de schermen werkt om de kracht van LLM’s te combineren met de Microsoft 365-apps en je bedrijfsgegevens.” Achter de schermen wordt met AI zoveel mogelijk van je data verwerkt zoals je kalender, emails en chats om zo gericht mogelijk op je vragen te antwoorden. Hierop heeft de eindgebruiker geen invloed en Microsoft deelt geen informatie over hoe dit is opgezet of wat de (ecologische) impact is.
Het is jammer dat de overheid, als ze echt begaan is met de duurzaamheid van AI, de verantwoordelijkheid enkel bij de eindgebruikers legt. Ze zou beter Microsoft aanspreken om transparantie te verschaffen over het energieverbruik van Copilot.
Vage doelstellingen voor een snelle digitale wereld
Naast enkele algemene voorbeelden van duurzaam energieverbruik verwijst het persbericht naar richtlijnen voor een duurzame omgang met AI die pas in 2026 ontwikkeld worden. Gezien de snelheid waarmee AI evolueert, roept dit onvermijdelijk het beeld op van een log overheidsapparaat dat hopeloos achterop hinkt bij razendsnelle digitale ontwikkelingen.
Het persbericht benadrukt dat naast ecologische ook sociale duurzaamheid essentieel is. Uit uitgebreid onderzoek blijkt dat AI-modellen vooroordelen en sociale stereotypes bevatten die vaak subtiel tot uiting komen. Het zou interessant zijn om te horen wat de visie van de overheid hierop is, nu 10.000 ambtenaren deze tools gebruiken bij hun dagelijks werk.
De onderliggende AI-modellen zijn sterk verweven met de Amerikaanse ontwikkelaars. In Nederland wordt momenteel GPT-NL ontwikkeld, een taalmodel voor en door Nederland, gericht op de Nederlandse taal, cultuur en waarden. Het wil een verantwoord en transparant alternatief bieden voor Amerikaanse AI-systemen van big tech, met aandacht voor betrouwbaarheid, privacy, auteursrecht en ethiek. De motivatie is digitale soevereiniteit: Nederland wil zelf controle houden over zijn data, kennis en AI-technologie.
Het is bijna ironisch dat de Vlaamse regering, die het belang van eigen culturele waarden en normen sterk benadrukt, een applicatie in huis haalt met een vooringenomenheid is naar Engelstalige landen. Een interessant experiment zou zijn om na te gaan in hoeverre Copilot de Vlaamse Canon beheerst, die tegenwoordig deel uitmaakt van het inburgeringstraject.
Hoe AI de klimaatambities van Microsoft ondermijnt
Daarnaast benadrukt de tekst de ambities van Microsoft om tegen 2030 CO₂-negatief, waterpositief en volledig afvalvrij te zijn. Microsoft lanceerde deze ambities in 2020 als een “moonshot”-project, een signaal van hoe groot de uitdaging was. Begin 2025 gaf de Chief Sustainability Officer echter toe dat ze verder van hun doelen staan dan bij de start in 2020. De oorzaak? AI. De datacenters vol geavanceerde chips die nodig zijn om AI-modellen te draaien, veroorzaken veel uitstoot. De constructie vraagt grote hoeveelheden beton en staal, en de chips zelf verbruiken enorm veel energie.
Het persbericht van de Vlaamse overheid over Copilot en duurzaamheid toont weliswaar bewustzijn over de ecologische impact van AI, maar mist diepgang en concrete actie. Door de focus te leggen op tips voor eindgebruikers wordt de verantwoordelijkheid verschoven naar individuele ambtenaren, terwijl cruciale vragen over transparantie, energieverbruik en sociale impact onbeantwoord blijven. Microsoft zelf geeft geen inzicht in het energieverbruik van de AI-processen die achter de schermen draaien, en de ambitieuze duurzaamheidsdoelen van het bedrijf komen juist door AI onder druk te staan.
Een kritische dialoog over culturele bias, taalkundige soevereiniteit en de daadwerkelijke ecologische voetafdruk van Copilot blijft grotendeels uit.