‘Borgerhout is geen hellhole aan de Schelde’

‘Als het stadsbestuur en de Vlaamse overheid het goed menen met Borgerhout, wordt het hoog tijd dat ze ook een tandje bijsteken en toenadering zoeken in plaats van zich af te keren’, schrijft Marij Preneel, districtsschepen voor Groen in Borgerhout.

De afgelopen weken was Borgerhout te vaak in het nieuws. Als plaats waar politieagenten aangevallen worden door jongeren tijdens het uitoefenen van hun job, als thuishaven van drugskartels. Plots wil iedereen weten wat er aan de hand is. Waarom het zo fout loopt in deze buurt. Borgerhoutenaren zelf zijn vooral verbaasd. Verontwaardigd ook, over zo veel negatieve media-aandacht. Een flink deel van hen – inmiddels trotse inwoners van dit diverse district – begrijpt niet waar het allemaal over gaat. Ze begrijpen niet dat de wijk waar ze graag wonen, en die er de afgelopen jaren ook op vooruit is gegaan, in de media wordt afgeschilderd als een no-go zone.

Laten we wel wezen: geweld tegen de politie is op geen enkele manier goed te praten. Maar de recente incidenten met de politie waren niet van die aard dat ze de nationale media in rep en roer hoorden te zetten. In Borgerhout woedt géén oorlog. De ’70 à 90 jongeren’ die de politie aanvielen in een zijstraat van de Turnhoutsebaan bleken nadien ‘enkelingen’. Ook na het incident op het Jan De Laetplein afgelopen weekend werd uiteindelijk één man gearresteerd. De incidenten zijn geen nationaal nieuws waard. Ze tonen wél de gespannen relatie aan tussen de politie en een aantal Borgerhoutse jongeren. Voor alle duidelijkheid: niemand keurde de incidenten goed, ook ‘links’ niet.

Het vertrouwen in Borgerhout is zoek. Dat is al een tijdje zo en een gemediatiseerd debat vol felle uitspraken, halve waarheden en politiek gespin, brengt daar geen verbetering in. Integendeel. In plaats van bruggen te bouwen, neemt het wantrouwen en de argwaan toe. Veel jongeren voelen zich geviseerd door de politie. Regelmatige identiteitscontroles zonder aanwijsbare aanleiding, patrouilles die telkens opnieuw langs hun pleintje passeren, camera’s die de jongeren in het oog houden … Iedere dag horen we jongeren getuigen dat de politie hen uitdaagt. Zo vertelde een jongere op het Terloplein ons dat een anonieme politiewagen voorbijkwam – een wagen die ze inmiddels herkenden – en dat de agent in kwestie zijn middelvinger naar hen opstak.

Ook bij de politieagenten neemt het wantrouwen toe. Ze zijn te weinig vertrouwd met Borgerhout en met de leefwereld van de jongeren. Ze patrouilleren in combi’s, zelden met de fiets of te voet, wat de contacten met de Borgerhoutenaren – jong én oud – niet bevordert. De meeste politieagenten kennen Borgerhout en de mensen die er wonen niet en dat maakt hen argwanend. Met een gebrek aan contact los je geen problemen op, je verschuift ze alleen maar en je voedt er het wederzijdse wantrouwen en onbegrip mee.

Zo vroeg de politie recent nog om het Jan De Laetplein – tot voor enkele jaren een gevaarlijk kruispunt, nu een plein met zitbanken en dus ook jongeren – opnieuw open te zetten voor verkeer. Resultaat: de jongeren trekken weg en er komen patrouillerende combi’s in de plaats. Dat is niet de manier om problemen op te lossen.

De kloof tussen de leefwereld van de meeste politieagenten en de stedelijke jeugd met een migratieachtergrond is groot. De enige manier om die te dichten, is toenadering, dialoog en wederzijds respect. En dat is nodig, nu onmiddellijk, voor de boel echt ontploft.

Drie jaar geleden startten KRAS jeugdwerk en Uit de Marge samen met de politie in de Antwerpse wijk ’t Kiel het pilootproject ‘Wij(k) in verandering’. Ook daar was het vertrouwen tussen jongeren en politie zoek. Het project levert interessante conclusies op waar we ook mee verder kunnen in Borgerhout. Agenten en jongeren moeten mekaar leren kennen als ‘mens’ en tijdens veilige ontmoetingsmomenten de kans krijgen om mekaars standpunten te leren begrijpen. Politie moet vertrouwd worden gemaakt met de leefwereld van de jongeren. Jeugdwerkers spelen een belangrijke rol als brugfiguur tussen jongeren en politie. Ze kunnen al in een vroeg stadium signalen opvangen en doorgeven aan de politie. Jeugdwerkers houden dialoog tussen de twee partijen open op momenten dat de spanning stijgt.

De oplossingen liggen er, het is nu het moment om ze uit te rollen. Maak het politiekorps diverser, en treed hard op tegen het sluimerend en openlijk racisme binnen het korps. Zo zorg je automatisch voor een beter begrip tussen jongeren en politie. In 2015 had 3,6% van de Antwerpse politieagenten een niet-Europese migratieachtergrond. Dat staat in schril contrast met de samenstelling van de bevolking in oud-Borgerhout, waar 60% van de bevolking van niet-Europese origine is.

Stuur meer agenten te voet en met de fiets op straat. Zet in op wijkagenten, die vertrouwd zijn met de wijk en hun bewoners. Dat is niet alleen een vraag van de jongeren in Borgerhout, alle Borgerhoutenaren hebben baat bij een politie die meer aanspreekbaar is. Zet eerst in op bemiddelingsteams en beperk de interventies tot een minimum. Interventies dienen voor crisissituaties. Ze zetten een wijk in rep en roer, en zinderen nog lang na.

Pak de problemen aan waar Borgerhoutenaren echt van wakker liggen, zoals straatracers en vrachtverkeer dat door de straten dendert. Het zijn deze problemen waar veel Borgerhoutenaar elke dag mee geconfronteerd worden. Je kind zal maar net de straat oversteken als er één of andere gek tegen 80 kilometer per uur over de Turnhoutsebaan of door één van de zijstraten raast. Zet in op snelheidscontroles in woonstraten, want dat gebeurt nu niet. De politie beloofde aan het begin van de legislatuur om anonieme motors in te zetten tegen macho-rijgedrag in woonwijken, maar daar is in Borgerhout tot nu toe weinig van te merken.

Borgerhout heeft nood aan een nabije, aanwezige politie in de wijk. Problemen kunnen op die manier snel gedetecteerd worden, en in alle kalmte, ver van de camera’s worden aangepakt. De harde criminaliteit, van de drugskartels en het geweld dat daarmee gepaard gaat, vraagt een specifieke aanpak. Het is geen zuiver Borgerhouts probleem, het overstijgt zelfs ruim de Antwerpse grenzen. Er is meer nodig dan een hard repressief beleid gericht op gebruikers en kleine dealers om de drugscriminaliteit op te lossen.

Wie de criminaliteit en de drugs weg wil uit kansarme wijken als Borgerhout, moet investeren: investeren in straten en groene pleinen, investeren in bibliotheken en voetbalvelden, investeren in jeugdwerk en straathoekwerk, investeren in onderwijs en opleiding voor de jongeren. Het district speelt volop zijn rol, met beperkte middelen maar met zichtbare en positieve resultaten. Als het stadsbestuur en de Vlaamse overheid het goed menen met Borgerhout, wordt het hoog tijd dat ze ook een tandje bijsteken en toenadering zoeken in plaats van zich af te keren.