Het is nu meer dan duidelijk: Rusland is niet in staat terroristen efficiënt te bekampen.

Wie de gebeurtenissen in Beslan heeft gevolgd, weet één ding zeker: de al zo vaak aangekondigde hervorming van de Russische veiligheids- en ordediensten loopt niet goed. Douane, leger, politie en inlichtingendiensten werden volledig overrompeld door een blijkbaar lang voorbereide actie. Een aantal van de gijzelnemers en de explosieven die ze gebruikten, kwamen hoogstwaarschijnlijk uit Ingoesjetië. De chaos bij leger en politie gedurende en na de gijzeling was compleet.

‘Het leger heeft’ – zo zegt de Russische president Vladimir Poetin – ‘nood aan betere samenwerking’. Dat is het minste wat gezegd kan worden na Beslan. De elite-eenheden waren ter plaatse, maar ook dienstplichtigen liepen vlakbij de school rond, naast gewapende burgers en milities. Sommigen opperen zelfs dat nerveuze en slecht opgeleide soldaten op de gijzelnemers schoten, waarna het fatale vuurgevecht losbarstte. Tijdens de daaropvolgende bestorming was van enige commandostructuur niets te merken. Ook de politie- en legerkordons die de burgers op een afstand moesten houden, vielen uit elkaar. In die chaos slaagden de ambulances er niet meer in de school te bereiken, wat – naar verluidt – het aantal doden en gewonden de hoogte injoeg.

Toch zouden de legerhervormingen aan de gang zijn. Defensieminister Sergei Ivanov is een vertrouweling van Poetin en kreeg drie jaar geleden de opdracht het leger te moderniseren en te professionaliseren. Veel is er in die jaren niet gebeurd. Waarnemers kennen de reden: het militaire opperbevel doet alles om een modernisering – en dus een vermindering van de militaire invloed – tegen te gaan. Tsjetsjenië vormt daarvan een overduidelijk bewijs. Het opperbevel heeft alle belang bij een voortduren van het conflict. Dat verzekert een grote militaire aanwezigheid en dus geld, promoties en politieke invloed. Daarnaast is er ook nog de illegale verrijking via tol aan militaire wegversperringen, smokkel en handel in wapens en controle over de lokale olieproductie.

De hoofdmoot van het leger bestaat uit gedemoraliseerde dienstplichtigen. Ze worden vaak ingezet als goedkope werkkrachten en de rapporten over pesterijen en zelfmoorden zijn legio. Er bestaan plannen om over te schakelen op een beroepsleger, maar de kalender is vaag en alles lijkt veel meer te kosten dan werd aangenomen.

Met de binnenlandse veiligheid valt evenmin te pronken. Er lopen al lang geruchten over banden tussen lokale veiligheidsdiensten, gangsterbendes en rebellen. Poetin zelf schrijft de belabberde werking van bepaalde organen toe aan corruptie.

Het militaire bestel wordt ook verzwakt door praktijken van contraspionage. De Russische president, die een carrière in de geheime dienst achter de rug heeft, ontmoet deze week alle lokale chefs om over samenwerking te spreken.

Ten slotte zijn ook de slechte technologie en extreme nonchalance niet bevorderend voor de veiligheid. Van een politiekordon rond de stad was in Beslan geen sprake, ook al had Poetin verzekerd dat de stad was afgegrendeld zodat geen enkele gijzelnemer kon ontsnappen.

Copyright Knack/Financial Times